Mannen: meer dan alfa’s of beta’s

De manosphere is een losjes verbonden netwerk van blogs, websites en fora, waar het mannelijk ideaal wordt gevierd en waar de westerse vrouw wordt verketterd.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Wat als een man er niet bij kan waarom hij nog vrijgezel is? Wat als hij het vrouwen kwalijk neemt dat ze hem keer op keer afwijzen? Hij voelt zich gekrenkt in zijn eigenwaarde. Iets essentieels wordt hem door vrouwen ontzegd. Hij voelt dat er iets mis is met de verhoudingen tussen mannen en vrouwen, hij zoekt de schuld buiten zichzelf. Zou het door het feminisme komen? Vroeger was het vast beter, denkt hij. Of in ieder geval makkelijker. Duidelijker.

Voor deze verongelijkte mannen bestaat een warm bad: de manosphere, een losjes verbonden netwerk van blogs, websites en fora, waar het mannelijk ideaal wordt gevierd en waar de westerse vrouw wordt verketterd.

Neomasculinity

In de manosphere staat een ding fier overeind, als een paal boven water: het feminisme is doorgeslagen, en mannen worden daardoor onderdrukt. Mannenrechtenactivisten (MRA’s) noemen deze openbaring de red pill. 1 Wat doet deze gedachtegang met een man en wat gaat erachter schuil?

Een van de belangrijkste subculturen binnen de manosphere is die van de pick-up artists (PUA’s). Mannen worden daar onderverdeeld in alfa’s en beta’s – onafhankelijke vrouwenversierders versus losers – en delen er tips met elkaar, zoals hoe je spieren moet kweken of vrouwen kunt verleiden. Er heerst tevens een sterk antikapitalistisch sentiment: alles wat de man van zijn persoonlijke ontwikkeling afleidt, zoals massaconsumptie, is slecht.

Mannen moeten zich ontwikkelen om hun waarde op de ‘seksuele marktplaats’ te verhogen

Tragisch genoeg, zo constateren de PUA’s, moeten mannen zich ontwikkelen om hun waarde op de ‘seksuele marktplaats’ te verhogen. Mij doet het alleszins denken aan de verwezenlijking van de idealen van Tyler Durden, de ultramannelijke hoofdpersoon uit de film Fight Club, waarin het ‘heelmaken’ van het mannelijke tot in het absurde wordt doorgevoerd.
Versiercoach Roosh V, algemeen berucht vanwege zijn pleidooi voor de legalisering van verkrachting op privé-terrein en oprichter van de website Return of Kings (RoK), is de bedenker van het concept neomasculinity: een heropleving van traditioneel mannelijke waarden, niet alleen in mannen zelf maar ook in de samenleving als geheel.

Die heropleving zou bitter nodig zijn, want “nooit tevoren voelde een generatie jonge mannen zich zo gemarginaliseerd en gedegradeerd”, schrijft een blogger op RoK. Gemarginaliseerd, door vrouwen en door het feminisme. Doorvoering van deze verzuchting heeft soms dodelijke gevolgen: in 2014 vermoordde Elliot Rodger zeven studenten. Hij wilde vrouwen straffen voor hun afwijzingen.

Normatief

Deze neomasculiniteit is uiterst normatief: mannen en vrouwen zouden strikt gescheiden rollen hebben, die biologisch bepaald zijn. Gendergelijkheid zou een dwaas streven zijn, zonder enige wetenschappelijke basis. Hoewel die vaststelling van geen kant klopt, vindt die veel weerklank.

Dat is waar de manosphere overlapt met alt-right. Ze herkauwen en bekrachtigen allebei rigide ideeën van mannelijkheid, door het mannelijke systematisch te onderscheiden van het vrouwelijke. Deze grens moet volgens hen bewaakt en versterkt worden.

Dit soort krampachtigheid lijkt zich vooral voor te doen in vredige tijden, wanneer het mannelijk doel zich niet laat vertalen naar oorlog. Zoals de jonge agenten in de jaren ’80, die zich een snor aanmaten om overwicht te hebben. En de begrenzing is natuurlijk ook hiërarchisch: mannen moeten hun figuurlijke troon terugpakken van vrouwen.

De zaak is simpel, luidt de mantra van de manosphere: mannen zijn tegenwoordig niet mannelijk genoeg meer en vrouwen niet vrouwelijk genoeg. De basis voor de samenleving, het kerngezin, staat op losse schroeven, en dat zorgt voor ongelukkigheid alom. Oppervlakkige versiertrucs zouden de enige manier zijn om ‘verdorven’ westerse vrouwen te verleiden, omdat zij ongevoelig zijn voor de waarde van ‘goede mannen’ die een traditioneel gezin willen stichten. 2

Reden hiervoor zou zijn dat vrouwen van nature hypergamous zijn: constant op jacht naar een man met een hogere sociale status. En sinds de komst van de pil en andere feministische verworvenheden kunnen vrouwen dit aangeboren trekje makkelijk de vrije teugel geven. De man moet daarom autoritair zijn, om dit nare trekje in bedwang te houden.

Wantrouwen

Een vergaand wantrouwen van vrouwen doordesemt de manosphere. Als je de verhalen daar moet geloven zouden jonge vrouwen zo’n beetje elke aantrekkelijke man uit eigenbelang bespringen. En na hun vijfentwintigste moet je extra oppassen met vrouwen: dan keldert hun ‘marktwaarde’ immers, en proberen ze je vast te pinnen door zwanger te raken. De extreme angst van deze mannen voor ontrouw van vrouwen zegt misschien meer over henzelf. Immers, zoals de waard is vertrouwt hij zijn gasten.

Een vergaand wantrouwen van vrouwen doordesemt de manosphere

Ik vermoed daarom dat hun panische drang naar gedroomde controle, over hun lijf, over vrouwen, en over de samenleving, deze mannen niet zal helpen. Ze verlangen vooral terug naar een tijd waarin een bepaalde sociale positie (man, wit, heteroseksueel, middenklasse) een vanzelfsprekende superioriteit inhield.

Hoewel dit structureel nog steeds het geval is, en die posities sterk met elkaar verweven zijn, zijn er genoeg witte, heteroseksuele mannen uit de middenklasse die dit oprecht niet meer zo ervaren. Maar door vervolgens dubbel in te zetten op een gefantaseerd idee van mannelijkheid, zetten ze zichzelf alleen maar meer klem, en bovendien in een steeds slinkend hokje.

Emotioneel afgestompt

Neomasculiniteit is zelfbescherming en zelfverminking ineen. Het is een verstikkende laag van ongevoeligheid: het vergt de afsnijding van alle emotionele delen, om met auteur bell hooks te spreken: want emoties hebben – laat staan ze uiten – is voor hen vrouwelijk. Ex-gedetineerde Richard Powers kan zich nog goed voor de geest halen hoe een jonge man kan bezwijken onder een dergelijke emotionele onderdrukking.

Neomasculiniteit is zelfbescherming en zelfverminking ineen

Powers beschrijft hoe hij als tiener angstig en gespannen in een tijdelijke cel zit met een andere zestienjarige. De andere jongen heeft hem in vijf uur tijd nog geen moment aangekeken. Dan grijpt de jongen plotseling naar een plastic stoel, waardoor Powers zich instinctief ook met een stoel wapent. Maar de jongen heeft het helemaal niet op hem gemunt. Hij slaat er willekeurig op los: hij is overmand door een blinde vernietigingsdrang. De jongen schreeuwt en blijft de stoel tegen de wanden rammen, totdat zijn handen ervan bloeden.

Powers kan het niet aanzien, laat zijn stoel zakken en begint te snikken. Hij herkent wat er in de ander omgaat. Wanneer de woede van de jongen over het hoogtepunt is, en de bewakers hen allebei hardhandig tegen de grond hebben gewerkt, ziet Powers dat de jongen huilt. Zijn celgenoot roept om zijn moeder terwijl hij wordt weggedragen. Andere gevangenen schreeuwen terug: ze juichen en kleineren hem.

Dát is volgens Powers de ervaring van mannelijkheid: roepen om je moeder, terwijl je hulpkreten worden overstemd door mannen die je uitjoelen omdat jij (nog) niet zo emotioneel afgestompt bent als zij. In de manosphere zijn mannen die de red pill niet slikken daarom soyboys of manginas – fancy plaatsvervangers voor het ouderwetse ‘mietje’.

Man zijn

Mannelijkheid kan dus uitzonderlijk normatief zijn. Een zogenaamd gebrek aan mannelijkheid moet altijd op de een of andere manier gecompenseerd worden, om een duidelijke grens te trekken met het vrouwelijke: denk maar aan de hipsterbaard of het hypergespierde schoonheidsideaal onder (sommige) homoseksuele mannen.

Maar mannen zijn meer dan alfa’s of beta’s. Mannelijkheid is helemaal niet helder, maar juist hartstikke ingewikkeld, veelzijdig en broos. Misschien heeft een deel van ons daarom zo’n hang naar een rigide houvast. Om dat te doorbreken, zijn er andere voorbeelden nodig: alternatieven voor en verruiming van het mannelijk ideaal. Gelukkig zijn er steeds meer series en films waarin prototypische mannelijkheid wordt betwist. Mannelijkheid hoeft niet alleen machtsuitoefening over anderen te behelzen.

Mannelijkheid is helemaal niet helder, maar juist hartstikke ingewikkeld, veelzijdig en broos

Als mannen elkaar eens lang genoeg durfden aan te kijken, als ze eerlijk durfden te zijn, zouden ze weten dat ze zichzelf en elkaar allemaal geweld aandoen onder dat oppervlakkige laagje waarmee ze zogenaamd ‘respect afdwingen’.

Maar wie niet streeft naar dat rigide en beperkende beeld van mannelijkheid, dat ideaal van de gespierde en totaal rationele heerser, wordt bestraft door andere mannen (en soms ook vrouwen) die dat ideaal streng bewaken. En dat is precies wat de manosphere doet: handhaven en versterken.

Op veel van deze gedesillusioneerde mannen is volgens mij een quote uit de film The Social Network van toepassing: “You’re not an asshole, (Mark). You’re just trying really hard to be one.” Hun tragiek is dat ze proberen zelf datgene te worden wat hen eerder geweld aandeed: de gedroomde alfaman. Tot in het absurde, tot in het oneindige, tenzij we het mannelijkheidsideaal gezamenlijk uitdagen.

Dit was het derde deel van mijn onderzoek naar mannelijkheid en extremisme. Lees ook de voorgaande delen:

Mannen slachtoffer van eigen mannelijkheid?

Onzekere witte mannen op oorlogspad

  1. De red pill komt uit de film The Matrix, waarin hoofdpersoon Neo voor een levensbepalende keuze wordt gesteld: de rode pil slikken, die hem in staat stelt de realiteit in al zijn gruwelijkheid te aanschouwen, of de blauwe pil, waarmee hij die realiteit kan blijven ontkennen. ↩︎
  2. Een vrouwelijke vrouw hoort uiteraard een zorgzame en volgzame huisvrouw te zijn, volgens de manosphere. ↩︎

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons