Hoe antwoordt een feminist op oorlog?

Het feministische antwoord op oorlog is de definitie van ‘oorlog’ te bevragen. De gebruikelijke definitie is dat het patriarchaat de mannen van ‘de vijand’ net zo behandelt als het de rest van ons elke dag behandelt, maar dan met regels, conventies en uniformen, alsof voorschriften en discipline de absolute barbaarsheid van oorlog acceptabel maken.

‘Het is duidelijk dat de indirecte gevolgen van een gewapend conflict voor vrouwen en kinderen veel groter zijn dan de gevolgen van het daadwerkelijke vechten,’ zei dr. Halla Gattas van de Amerikaanse Universiteit van Beiroet, Libanon, coauteur van een vierdelige serie in The Lancet over de gevolgen van oorlog voor vrouwen en kinderen.

Geweld door vrouwen wordt alleen acceptabel gevonden wanneer het de doelen van het patriarchaat dient. Ik geloof niet dat vrouwen heiligen zijn en mannen duivels; dat er geen oorlog zou zijn als vrouwen de macht over de wereld hadden, of dat vrouwen ‘natuurlijke’ brengers van vrede zijn omdat ze kinderen baren en meer van dat soort essentialistische onzin. Als vrouwen regeren in naam van het patriarchaat – denk aan de Britse premier Margaret Thatcher – mogen ze die ‘verzorgende’ en ‘moederlijke’ rol achter zich laten en oorlogen verklaren en beleid invoeren dat het patriarchaat ten goede komt.

Landen zijn trots als er voor het eerst vrouwen in hun leger vechten. Maar de oorlogen waarin vrouwelijke soldaten vechten, zijn oorlogen uit naam van het patriarchaat. Volgens sommigen is het een vorm van gelijkheid dat vrouwen bij de krijgsmacht mogen. Maar als mannen gedehumaniseerd worden om in de oorlogen van het patriarchaat te vechten, is het hoog tijd dat zij verraad plegen tegen het patriarchaat, en niet dat vrouwen zich inschrijven om de voetsoldaten van het patriarchaat te worden.

En tegen welke prijs? Seksueel geweld als wapen tegen de vrouwen van ‘de vijand’ – en soms ook tegen mannen – wordt eindelijk erkend als de misdaad die het is. Maar vrouwen bij de krijgsmacht hebben vaak meer te vrezen van hun collega-militairen dan van vijandelijke soldaten. Volgens een parlementair rapport heeft bijna twee derde van de vrouwen in de krijgsmacht van het Verenigd Koninkrijk ervaring met pestgedrag, seksuele intimidatie en discriminatie.

Slechts 16,5 procent van de strijdkrachten van de Verenigde Staten is vrouw, en toch meldt bijna één op de vier vrouwelijke militairen in de VS aangerand te zijn in het leger, en meer dan de helft meldt slachtoffer geweest te zijn van intimidatie.

In 2017 decriminaliseerde Rusland, gesteund door de Orthodoxe Kerk, bepaalde vormen van huiselijk geweld. Sindsdien waarschuwen activisten dat Russische vrouwen die het slachtoffer zijn van huiselijk geweld worden ontmoedigd naar de politie te gaan. Het aantal gevallen van echtelijk geweld in het leger is volgens data uit 2019 meer dan twee keer zo groot als bij de nationale bevolking.

Het feministische antwoord op oorlog is duidelijk te stellen dat de barbaarsheid van oorlog verbonden is met de barbaarsheid van seksueel geweld binnen en buiten oorlogszones, met de barbaarsheid van huiselijk geweld en ander geweld tegen intieme partners.

Na het bericht dat Oekraïense mannen tussen de 18 en 60 Oekraïne niet mogen verlaten, omdat ze voor hun land moeten vechten, kwam de veelzeggende reactie: ‘Waar zijn de feministen?’, van mannen die geen reet geven om feministen. Ze luisteren niet naar feministen, ze kunnen onmogelijk zien wat we ze vertellen: dat het patriarchaat ook voor hen schadelijk is.

Een vorm van ontgroening van nieuwe dienstplichtigen in het Russische leger zorgde voor grote schandalen, waaronder het geval van een soldaat wiens genitaliën geamputeerd moesten worden in 2006, nadat hij geslagen was en gedwongen werd urenlang te hurken. Het geritualiseerde pesten, waarbij fysiek geweld en psychologische marteling kunnen voorkomen, is de vermoede oorzaak van honderden zelfdodingen en duizenden deserties in het Russische leger.

‘De eerste daad van geweld die het patriarchaat eist van mannen is geen geweld tegen vrouwen. In plaats daarvan eist het patriarchaat van alle mannen dat ze een daad van psychische automutilatie plegen, dat ze het emotionele deel van zichzelf vermoorden,’ schreef bell hooks in haar boek The Will to Change: Men, Masculinity, and Love uit 2004. ‘Als een individu zichzelf niet met succes emotioneel weet te invalideren, dan kan hij rekenen op patriarchale mannen die door middel van machtsrituelen zijn eigenwaarde aanvallen.’ En wat is militarisme anders, dan precies dat?

Het feministische antwoord op oorlog vereist dat we al deze ‘oorlogen’ met elkaar verbinden als manifestaties van patriarchaal geweld dat op macroniveau vaak gekoppeld is aan imperialisme en kapitalisme, en op microniveau ons dagelijks leven in gevaar brengt. Laat me duidelijk zijn: fuck imperialisme, bezettingen en indringers van welke soort dan ook.

Als we die verbanden leggen, als we vragen wie ‘oorlog’ definieert en wie het recht heeft ‘oorlog’ te verklaren, worden we gedwongen te vragen: wie heeft het recht geweld te gebruiken? Dat dwingt ons weer te vragen welke levens en welke sterftes ertoe doen. Tenzij het patriarchaat iets een ‘oorlog’ heeft genoemd, wordt verzet ertegen niet gezien als ‘eervol’ of als ‘verzet’.

One of the reasons a TV episode I was on in Australia was banned because I asked how many rapists must we kill “How long must we wait for men and boys to stop murdering us, to stop beating us and to stop raping us? How many rapists must we kill?"

pic.twitter.com/Y5N7plByyz

— Mona Eltahawy (@monaeltahawy) March 5, 2022

Vrouwen wordt niet alleen aangeleerd onderdanig te zijn, ons wordt in feite gezegd zelfs geen geweld te gebruiken uit zelfverdediging, te wachten tot mannen besluiten te stoppen geweld tegen ons te gebruiken. Hoe dat precies zou gebeuren is onduidelijk, aangezien het patriarchaat al eeuwen geweld gebruikt om ons in het gareel te houden.

Het feministische antwoord op oorlog is het recht te eisen zelf oorlogen te verklaren – niet tussen landen maar tegen het patriarchaat. Het feministische antwoord op oorlog is: fuck het patriarchaat in elke tijdzone en in elk universum.