Beeld: Green Prophet

Brood mag je niet weggooien

Waarom zou je eten weggooien? Leven in het Midden-Oosten heeft dit voor Judit Neurink geheel onverklaarbaar gemaakt.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Het lijkt een tegenstelling: in het land waar gastvrijheid zo belangrijk is dat de tafel altijd overbeladen is, is het een zonde om brood weg te gooien.

Brood hoort bij elke maaltijd en wordt soms speciaal voor je gebakken; van die dunne, platte en ronde broden die zo uit de tanoor of de kleioven op tafel komen, of de zachtere ‘samoon’-broodjes van de bakker in de vorm van een wybertje. Brood is niet weg te denken van de tafel, maar het gaat niet altijd op. Wat gebeurt er daarna mee?

Wanneer je helpt een tafel af te ruimen (als dat je tenminste wordt toegestaan), of als vrienden bij je komen eten, zie je ze het overgebleven brood altijd opzijleggen. Dat gaat in een aparte broodzak, of wordt elders bewaard. Toen een vriend me erop betrapte brood te willen weggooien dat lang over de versheidsdatum was, schold hij me bijna uit. Dat doe je niet!

Brood is heilig. Het is van God gegeven. En daarom is het een religieuze plicht om brood aan de armen te geven.

Toen een vriend me erop betrapte brood te willen weggooien dat lang over de versheidsdatum was, schold hij me bijna uit

Dat heeft als voordeel dat wie arm is in het Midden-Oosten, bij de bakker altijd oud brood kan krijgen. Want die mag het niet weggooien. Ja, hij kan het vermalen tot broodkruim, of verwerken tot toast, maar niet alle brood is daarvoor geschikt. Vandaar ook dat de Arabische keuken nogal wat gerechten heeft waarin brood of broodkruim gebruikt wordt – alles beter dan weggooien.

Het gaat zelfs zover, dat wanneer je brood op straat ziet liggen, je dat oppakt en het ergens hoger neerlegt, in een kozijn, of op een muurtje. “Dan heeft iemand er misschien nog wat aan”, zei een vriend ter verklaring. Brood aan vogels en dieren geven mag ook: dan wordt het in elk geval nog gebruikt. Maar de afvalbak in: dat kan absoluut niet.

Brood aan vogels en dieren geven mag ook: dan wordt het in elk geval nog gebruikt

Ik moest hieraan denken toen zich onlangs in Nederland een discussie ontspon over een zak Iraanse pistachenootjes. Toen politicus Henk Krol de nootjes die hij als relatiegeschenk van de Iraanse ambassade had gekregen, voor het oog van de camera in de vuilnisbak gooide omdat hij ten onrechte dacht dat ze alleen naar mannelijke politici waren verstuurd, kreeg hij kritiek. Het leidde zelfs tot ophef in het Iraanse parlement.

De Nederlandse filmer en columnist Beri Shalmashi tweette: ‘Eten weggooien gaat in beschaafde culturen als die van Iraniërs veel verder dan een simpele belediging. Het betekent dat je eten vervloekt. Dat je jaren van armoede en honger over jezelf wil afroepen.’

Krol gaf toe dat hij fout zat, maar bood geen excuses aan. Blijkbaar is de ernst van zijn vergrijp in de context van de regio niet goed tot hem doorgedrongen. Pistachenootjes zijn een luxeartikel. Als je een basisproduct als brood al niet mag weggooien, dan zulke nootjes al helemaal niet.

Blijkbaar is de ernst van zijn vergrijp in de context van de regio niet goed tot hem doorgedrongen

Steeds als ik bij Iraakse vrienden ben voor de maaltijd, blijft er voldoende voedsel over om nog een heel gezin van te voeden. Overvloed is wet. En hoe vaak heb ik niet in een restaurant meer gegeten dan ik wilde, omdat er anders zoveel weggegooid zou moeten worden?

Inmiddels weet ik natuurlijk dat veel van dat overgebleven eten later, opgewarmd of niet, weer op tafel komt, als er geen bezoek is. En dat het afgeruimde eten in restaurants bij de achterdeur wordt opgehaald door de armen, of aan dieren gevoerd. Dat gaat dus niet verloren.

Door onze overvloed in het Westen lijken we het besef te zijn kwijtgeraakt hoe waardevol voedsel dat je zelf niet meer wilt, nog voor een ander kan zijn. Waarom koos Krol voor de vuilnisbak, in plaats van de liefdadigheid? Hij had die nootjes toch net zo goed demonstratief kunnen weggeven, aan een vrouw, of aan slachtoffers van het Iraanse regime misschien?

Waarom koos Krol voor de vuilnisbak, in plaats van de liefdadigheid?

Natuurlijk, er zijn speciale organisaties die producten waarvan de houdbaarheidsdatum nadert, komen ophalen en aan minderbedeelden geven. Er is een hele school ontstaan die probeert de hoeveelheid afval die we produceren door hergebruik te beperken.

Maar het besef dat voedsel ons gegeven is, dat we er zorgvuldig mee moeten omgaan – waar is dat gebleven? De deur uit, met moeders waarschuwing om ‘niet met je eten te spelen’ en het dankgebed voor de maaltijd?

Voor mij geldt in ieder geval, dat ik me tegenwoordig wel drie keer bedenk, eer ik brood in de vuilnisbak gooi. En niet alleen omdat ik daarmee de mensen om me heen beledig, of de kans loop een vervloeking over mezelf af te roepen – als ik dat al zou geloven. Ik doe het omdat het voedsel is waar iemand anders nog heel gelukkig mee kan zijn. Dat schept een verantwoordelijkheid.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons