Veertigers zijn de stille kracht van de duurzame vooruitgang

“Jongens, de drone vliegt langs. Even allemaal chill op het dek staan en zwaaien.” Een groepje twintigers met zonnebrillen en koppen koffie in de hand hijst zich uit de kajuit naar buiten. “We hebben Hessel in bed gelegd”, roept een jongen met schorre stem. Hessel is de bekende Terschellingse zanger in wiens café er de avond ervoor tot een uur over vier geborreld is. Nadat ze op een verfrissende strandwandeling zijn gestuurd, buigen ze zich weer over hun businessmodel canvas, memoblaadjes en iPads.

We zijn op de Energieboot, in de haven van West-Terschelling. Hier werken young professionals (25-35 jaar) vier dagen aan slimme duurzame oplossingen die ze kunnen toepassen binnen het bedrijf waar ze werken.

 Wat doe je bijvoorbeeld met een oud boorplatform van Shell dat dreigt afgezonken te worden? Daar kun je een algenkwekerij beginnen. Alle kabels en leidingen liggen er nog. Tijd voor filosofische bespiegeling is er ook. “Het systeem is lek, we blijven spullen maken. Maar het systeem in onszelf is ook lek”, zal een van de deelnemers later zeggen. “We creëren geld en status, in plaats van duurzame waarde en ontroering. We kunnen het lek niet dichten zolang we ons ego blijven voeden. Zolang we dingen doen vanuit ons ego worden we nooit duurzaam.”  

Dingen doen vanuit je ego versus de transitie naar een duurzaam Nederland. Je zou het kunnen zien als de samenvatting van Springtij, de openluchtconferentie die onder het motto ‘exploring en transforming’ voor de zevende keer Terschelling overspoelt.

Onder de vijfhonderd deelnemers bevinden zich ondernemers, adviseurs, ingenieurs, juristen en wetenschappers. De een zit nog op een lichtgroen instapniveau en probeert binnen zijn bedrijf de lunch te verduurzamen, de ander is op donkergroen level bezig met circulair off-the-grid bouwen. Op huurfietsen (‘Niet op slot zetten, dat doe je niet op Terschelling’) vormen ze colonnes door het duinlandschap en zwermen ze uit naar kerken, boten en theatertjes.

In filosofische sessies gaat het over de eigenschappen van een succesvolle leider, in werksessies gaat het over fintech, energieakkoorden, landbouwsystemen en zelfrijdende auto’s. Klinkende namen uit politiek en bedrijfsleven nemen de aanwezigen mee op de reis die zij al doormaakten van egocentraal naar duurzaam systeem. Dit zijn zestigers en een enkel zeventiger in de categorie Hans de Boer (VNO-NCW), Willem Vermeend (ambassadeur Fintech), Roger van Boxtel (NS), Ed Nijpels (VVD-coryfee), Herman Wijffels (oud-Rabobanktopman), Herman Mulder (Nyenrode, Worldconnectors). In een duinpan adviseren ze duurzame startups als Kromkommer, Moyee Coffee en Vandebron over nieuwe klanten, nieuwe producten en nieuwe kansen.

Er waait daarmee dit weekend een optimistische wind over het eiland. Het is alleen de vraag of die tot aan het vasteland reikt. Er is veel maatschappelijke onzekerheid, zegt Hans de Boer van werkgeversorganisatie VNO-NCW. Als Nederland zijn klimaatdoelstellingen wil halen, moet het tempo waarop de CO2-uitstoot wordt teruggebracht omhoog van 0,7 naar 2 procent per jaar. Het goede nieuws: dat kan met behoud van welvaartsniveau, volgens een rapport van onderzoeksbureau McKinsey. Maar dat vergt wel 200 miljard euro aan extra investeringen, onder andere  voor de isolatie van huizen, windenergie, circulair bouwen en elektrische auto’s.

Vanaf 2020 is dat zo’n 10 miljard euro per jaar, goed voor minimaal 45.000 banen op en 2% extra economische groei. VNO-NCW spreekt van 7,5 miljard aan overheidsinvesteringen, aangevuld met een ‘Next Level Investment Fund’ van circa 100 miljard euro aan private investeringen tot en met 2025. Ronkende cijfers, maar intussen is de burger bang voor de dreiging die in de lucht hangt. Hoe zit het met banen als kolencentrales sluiten? Wie wordt er rijk van windenergie? Hoe moet ik straks koken op inductie als gas niet meer bestaat?

Sharon Dijksma, staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu, geeft meteen een statement af: “Wie nu nog in kolen investeert, is verkeerd bezig.” Volgens Dijksma is het de taak van de groene beweging om een einde te maken aan de heersende somberheid. “Er gaan dingen veranderen in de levens van mensen. Het is een kwestie van overleven, maar van overleven met smoel. We moeten niet alleen de hoofden van mensen bereiken, maar ook de harten. Mensen moeten de verleiding van onder af organiseren. Het moet leuk worden om mee te doen, denk aan met je hele straat samen het dak isoleren."

Dijksma behoort met haar 45 jaar tot de minderheid van veertigers (en vrouw) die op Springtij een podiumplek heeft veroverd. En dat terwijl in de praktijk vaak niet de jonge honden of éminences grises, maar juist de middengroep van veertigers aan de duurzame weg timmert. De veertigers, dat zijn de adviseurs, lobbyisten en (duurzaamheids)managers, en trouwens ook het projectteam achter Springtij.

Zij zijn niet van de disruptieve startups met vrolijke namen, maar veranderen gevestigde bedrijven van binnenuit. Zij hebben de positie om voor een groot deel de groene koers te bepalen. Zij zijn elke dag in kleine stappen bezig met de grote vragen die op Springtij in diverse sessies worden opgeworpen. Maar om meer te horen over de innovaties en slimme oplossingen die ze in praktijk brengen, moet je ze aanschieten tijdens de koffiepauze tussen de sessies door. Oké, Frank Elderson (46), directeur pensioentoezicht bij De Nederlandsche Bank, heeft zijn eigen bootsessie over persoonlijk leiderschap. Hij is dan ook de man achter het baanbrekende DNB-rapport dat de duurzame prestaties meet van pensioenfondsen.

Carrièrecoach Annick Schmeddes, ook een veertiger en als gespreksleider verbonden aan Springtij, onderscheidt twee type veertigers. “Je hebt de behoudende veertigers in het managementteam. Zij kunnen op de rem trappen als een dolle CEO of jonge hond binnen een bedrijf met een wild plan komt. Ze denken: 'Ik heb een hypotheek, mijn kinderen gaan straks studeren, laten we vooral niet te gek doen en te veel risico’s nemen'. Het andere type zie je hier op Springtij. Zij zitten op posities waarbij ze kunnen zorgen voor geleidelijke verandering van binnenuit.” 

Je zou deze generatie de stille verbinders kunnen noemen. Zijn ze het slachtoffer van hun eigen bescheidenheid? Dat is een misverstand, zegt Schmeddes. Ze opereren weliswaar in de luwte, maar ze cijferen zichzelf zeker niet weg. “Veertigers leggen bondjes, ze zoeken precies wie ze nodig hebben voor het doel dat ze voor ogen hebben en brengen die mensen bij elkaar.” 
En zo leidt veertiger en mensenrechtenadvocaat Jan van de Venis samen met millennial en klimaatjournalist Jelmer Mommers een energieke sessie over klimaatrecht, met een gastoptreden van professor ondernemingsrecht Tineke Lambooy. Van de Venis is oprichter van The Crowd versus, een crowdfundingsplatform waar kleine clubs geld kunnen inzamelen om rechtszaken aan te spannen tegen multinationals die milieurechten schenden. Kortom, houd ze in de gaten die veertigers. Voordat je het weet veranderen ze de wereld.

De foto's bij dit artikel zijn gemaakt door Silvester Kok. Alleen de foto op de Energieboot is van de hand van de auteur.