Op pad met Brazilië’s Black Bloc tegen Bolsonaro

Pedro is er klaar voor. Zwarte broek, legerkisten, zwarte hoodie. Zijn huisgenoot komt de kamer binnen in bermuda en op slippers – de normale dracht in Rio. Hij kijkt naar Pedro. “Is er black bloc vandaag?” Pedro knikt. De huisgenoot loopt de kamer uit. “Wacht even”, roept hij. “Ik heb nog een handschoen in mijn carnaval-kist.” Ik kijk Pedro vragend aan. “Om rookbommen mee terug te gooien.”

Naast hem zit Pedro, hij komt uit een middenklassengezin en studeert marxistische economie. De jongens blijken lid te zijn van een club van communisten, anarchisten en maoïsten. Pedro noemt zichzelf anarchist, Rafael maoïst. De groep probeert mensen uit favela’s te organiseren door onderwijs en voorlichting, via flyers of bezoek langs de deuren. Ook proberen ze door middel van de black bloc-demonstratietechnieken revoluties te ontketenen tijdens grote protesten. Om erachter te komen hoe en waarom ze dat doen, ga ik mee naar een demonstratie.

Ik vraag Pedro of hun geweld andere mensen niet verjaagt. “Nee, aan het begin probeerden we anderen juist te beschermen tegen het geweld van de politie. Maar later haakten mensen wel af.” Hij is even stil. “Tja. Ze waren niet bereid om echt te vechten tegen het systeem.” Over hun eigen inzet van geweld kunnen Pedro en zijn kameraden kort zijn: ‘het is ons recht om te vechten’, en ‘als anderen bang zijn, dan komen ze toch niet’, klinkt het. In die antwoorden lijkt een onvermogen te schuilen om verder dan de romantische idealen te kijken.

“Het is jammer dat het niets uitgehaald heeft. De protesten werden steeds kleiner en bloedden uiteindelijk dood. Sindsdien zijn we de straat nooit meer opgegaan. Zelfs niet toen die fascist van een Bolsonaro aan de macht kwam.”

“Mensen worden eindelijk wakker. Die onderwijsbezuiniging was de laatste druppel”, denkt Pedro. “Sinds 2013 zijn we de straat niet meer op gegaan, dat is jammer. We hebben meer verzet nodig. Zoals die gele hesjes in Frankrijk.” Maar is dat geen rechtse beweging? “Ja, maar ze demonstreren tenminste echt”, zegt hij. “Misschien begint hier vandaag de revolutie ook wel.”

Dan houdt Pedro halt. We zijn er. De demonstranten van ‘onze’ groep zijn jonger dan de rest. Iedereen is in het zwart of het rood gekleed. Veel zwarte kistjes en afgetrapte All Star-gympen. Piercings en geverfde haren. Net ouderwetse punkers. Deze demonstranten hebben geen megafoons. Ze zingen geen liedjes, maar staan in groepjes te fluisteren. Zwarte vesten worden voorzichtig uit rugzakken gehaald en weer teruggestopt. Pedro wijst naar een groep jongens in het rood. “Dat zijn de maoïsten. En wij”, hij draait in het rond, “wij zijn anarchisten.”

Samen met een groepje black blocs rennen we een zijstraat in. Ze herhalen de leus: ‘Prachtig Rio, we namen je parlement in met stokken en stenen.’ Ik roep mee. Het helpt tegen de angst.

Pedro haalt een biertje. Heeft het geweld van de black blocs in de eerste demonstratie er niet voor gezorgd dat de politie nu zo snel terug sloeg? “Nee”, zegt hij. “Ik denk dat de politie gewoon bang voor ons was.”

De namen in dit artikel zijn gefingeerd ter bescherming van de geïnterviewden. De Braziliaanse autoriteiten zijn actief op zoek naar mensen die deelnemen in black blocs. De volledige gegevens zijn bij de redactie bekend.