Steeds meer melkveehouders krijgen amper de kostprijs voor hun melk of gaan failliet. Was het dan wel zo’n goed idee om het melkplafond af te schaffen? Ruerd Ruben legt nog even fijntjes uit waarom dat niet zo werkt.
De claim
Er moet ruimte gezocht worden om de zuivelsector kansen te bieden met marktwerking om te gaan.
Staatssecretaris Sharon Dijksma, Kamerbrief Landbouwraad, 7 september 2015
Zin
In april vorig jaar schafte de Europese Unie het melkquotum, waarmee de EU dertig jaar lang de melkprijs reguleerde, af. Zo kan Europa beter inspelen op de stijgende vraag naar melkproducten uit onder meer China, was de gedachte.
Veel Nederlandse zuivelboeren hebben als gevolg daarvan hun veestapel uitgebreid, omdat ze niet meer aan een maximumproductie vastzitten. Om te voorkomen dat dit te snel zou gaan, legde de Nederlandse overheid boeren de verplichting op niet meer mest te produceren dan hun eigen grond aankon.
Onzin
Kort na de afschaffing van het quotum steeg de grondprijs, terwijl de boer veel minder voor zijn melk kreeg. Sommige boeren willen daarom terug naar de oude quotaregeling, maar daar voelt staatssecretaris Dijksma van Economische Zaken niets voor. Men verwacht van vrije marktprijzen meer ruimte voor concurrentie en dus innovatie.
Ook stimuleert het de export. Maar dat gaat alleen op als een sector zich makkelijk kan aanpassen. Landbouw is gerelateerd aan de natuur, verandering verloopt daarin niet rechtlijnig. Een boer moet investeren in grond, stallen en vee. Een koe moet minimaal twee jaar zijn voor ze drachtig mag worden en een kalf kan krijgen.
Om landbouw toch rendabel te houden, willen veel boeren uitbreiden en intensieve(re) veehouderij beoefenen. Binnen die aanpak past niet altijd weidegang van koeien, terwijl buiten grazen wél goed voor de koe kan zijn.
Conclusie
De export is gedaald door de Russische boycot van Nederlandse melk. De overproductie wordt nu bestreden door melk op te slaan in vorm van boter en melkpoeder. Prijzen schommelen aan de hand van de seizoenen.
De overheid speelt bovendien een belangrijke rol vanwege haar verantwoordelijkheid voor volksgezondheid en milieu. Naast het mestplafond overweegt de overheid de instelling van weidepremies (om boeren aan te zetten koeien in de wei te laten grazen), en die passen per defi nitie niet bij ‘de markt’. Ook daarom is het onverstandig om de landbouw aan de markt over te laten.
Ook doordat supermarkten het grootste deel van de marge in de melkprijs opeisen, is het voordeel van vrije melkprijzen voor de boer beperkt.
Oktober 2015
