Zeker sinds 9/11 zouden Westerse landen zich wel wat vaker achter de oren mogen krabben voordat ze overgaan tot het bewapenen van de zogenaamde “gematigde rebellen”. De vijand van mijn vijand, zoals Osama Bin Laden, die zijn illustere carrière tenslotte ook begon als “freedom fighter” in de Afghaanse oorlog tegen het Rode Gevaar. Ondanks de vele bezwaren die aan dit soort bewapeningsplannen kleven, zijn er nog altijd ministers die zichzelf, net zoals hun vele voorgangers deden, wijsmaken dat het deze keer toch echt anders is. En het plan deze keer wel zal werken. Zoals onze minister Ploumen van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking en ambtenaren op het ministerie van buitenlandse zaken, die het wereldvreemde plan hebben om "gematigde rebellen" in Syrië te bewapenen.
Nederland wil wel iets doen, maar ook weer niet zoveel dat je teveel verantwoordelijkheid draagt.
Uiteraard en naar goed Nederlands gebruik gaat het hier niet om het uitdelen van wapens, maar meer ‘defensieve’ zaken zoals helmen, scherfvesten – zoals ook zijn verstrekt aan de Koerdische oppositie – en communicatiemiddelen. Uiteraard is het onderscheid tussen 'defensief' en 'offensief' er een voor de bühne. Nederland wil namelijk wel iets doen, maar ook weer niet zoveel dat je teveel verantwoordelijkheid draagt. Feit blijft: Nederland levert militaire middelen aan de “gematigde oppositie”. Ook al hebben de ministers benadrukt van niet, maar communicatieapparatuur valt toch echt onder militair basismateriaal en is al eerder aan de oppositie geleverd door onder meer Amerika en Frankrijk. Je kunt communicatie-materiaal gebruiken om je moeder te bellen, maar net zo goed om een aanval te coördineren. Dit laatste scenario op voorhand uitsluiten is onmogelijk, dus dat ministers benadrukken dat het gaat om "niet-militair materieel", is je reinste quatsch.
Zeker na de langdurige interventies in Afghanistan en Irak zijn Westerse regeringen huiverig om grondtroepen te sturen.
Het gekonkel is mede te verklaren door het feit dat het moeilijk is om een interventie aan de man te brengen. Zeker na de langdurige interventies in Afghanistan en Irak zijn Westerse regeringen huiverig om all out te gaan en grondtroepen te sturen. Daarom wordt het bewapenen van de “gematigde oppositie”, in combinatie met luchtaanvallen, gezien als de next best thing na een volledige interventie waar grondtroepen voor nodig zijn. Op deze wijze kun je de politieke verantwoordelijkheid die bij een interventie komt kijken omzeilen, en tegelijkertijd klaren eventuele partners op de grond de strategische klus voor je. Wat zou hier in godsnaam mis kunnen gaan?
Eigenlijk alles.
De term "gematigde oppositie" alleen al
Allereerst de term “gematigde oppositie”. De vraag is of er op de verschillende departementen wel goed in kaart is gebracht wie dat dan zijn. Afgezien van het feit dat het niet zo moeilijk is om ten opzichte van ISIS gematigd te zijn, is het label "anti-ISIS" geen garantie voor vrijheidsstrijders met democratische inborst. Het rebellen-netwerk in Syrië is een onoverzichtelijke lappendeken van ongeveer duizend diverse groeperingen, gesteund door verschillende landen en niet-statelijke actoren, zoals Al Kaida, Hamas, Hezbollah, PKK en de Moslimbroederschap. En als je in Syrië de groepering wil steunen die tegen ISIS opgewassen is, maar tegelijkertijd geen onderdeel uitmaakt van het verfoeide Syrische regeringsleger kom je al snel uit bij Al Nusra, die wij in Nederland zien als 'vijandelijke krijgsmacht'.
Zeker de lokale – soms jihadistische – agenda van al deze strijdende groeperingen heeft er voor gezorgd dat het kabinet deelname aan deze strijd heeft verboden, op straffe van het verliezen van je paspoort. Dit kabinet blies hoog van de toren met anti-terreur maatregelen tegen uitreizende jihadisten. Des te vreemder is het dat diezelfde regering nu met droge ogen beweert dat het een puik plan is om dergelijke groeperingen via de achterdeur alsnog zélf te gaan bewapenen. Het is onmogelijk dit te verkopen aan de Nederlandse burger.
Wapens kunnen in verkeerde handen vallen, zie het paraderen van IS met Amerikaanse humvees
Ten tweede is het leveren van militaire middelen moeilijk te coördineren, als er al zoiets zou bestaan als een “gematigde rebel”. Wapens kunnen in verkeerde handen vallen, zie het paraderen van IS met Amerikaanse humvees. De rebellengroepering in kwestie wordt er ook sterker van. Gewapende mannen met invloed willen deze laten gelden. De vraag is of ze dan nog gevoelig zullen zijn voor een instructiebriefing uit Den Haag en nog wel een boodschap zullen hebben aan Westerse belangen in de regio. Hierbij komen ook morele overwegingen om de hoek kijken. Want wat is ons de strijd tegen IS waard? Wie versterken we hiermee, en wat zijn hiervan de bijwerkingen? Versterken we hiermee niet indirect Assad, een gewelddadige dictator die systematisch zijn eigen bevolking uitmoordt. Zo ja, moeten we dat wel willen en waarom dan?
Het is onduidelijk welk verschil Den Haag nu meent te gaan maken
Ten derde, al zou het mogelijk zijn een “gematigde rebel” te vinden die je kunt controleren, zou je enorme hoeveelheden geld en middelen in het conflict moeten pompen om daadwerkelijk een verschil te maken. Diverse landen en ook de zwarte wapenmarkt pompen al maanden, zo niet jarenlang wapens in het conflict. Een doorbraak blijft vooralsnog uit. Behalve wellicht een lekkere nachtrust voor zichzelf, is het onduidelijk welk verschil Den Haag nu meent te gaan maken met een paar scherfvesten en wat radiocommunicatiemiddelen.
Een wereldvreemde veronderstelling om te denken dat we daarmee een democratische ontwikkeling steunen.
Kortom: het bewapenen van rebellen is geen goed plan en zal het ook nooit gaan worden. Den Haag moet beseffen dat “iets” doen in een conflict, om in ieder geval te kunnen zeggen dat je “iets” hebt gedaan, wellicht een lekker gevoel geeft maar dat dit nooit een goed excuus is om het leven van burgers in het Midden-Oosten nog meer te ontregelen. Daarnaast is het moeilijk te verkopen aan onze eigen militairen, die door bezuinigingen niet bepaald ruim in de middelen zitten, om een zooitje ongeregeld te gaan bewapenen. Het is een wereldvreemde veronderstelling om te denken dat we daarmee een democratische ontwikkeling steunen. In de praktijk kunnen we zo medeplichtig raken aan oorlogsmisdaden, onzuivere doelen en de islamitische jihad.
