Achtergrond

Syrië na Poetin: ‘F#cked Up Beyond All Recognition’

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

“De Russen hebben geen langetermijnstrategie voor Syrië: hun strategie is om te stappen in de gaten die anderen laten vallen”, schreef ik in oktober toen de Russen enkele weken bezig waren in Syrië. Ruim vier maanden verder kunnen we concluderen dat dit niet alleen hun manier van werken is, maar dat er nota bene nog veel meer gaten zijn gevallen. Sommige van die gaten zijn eigenlijk open wonden, waarin de Russen zout kunnen strooien. 

Assad rukt op
De Russen hebben de afgelopen maanden met hun aanwezigheid in Syrië Assad en zijn regeringsleger, dat wordt gesteund door Hezbollah, Iraanse ‘adviseurs’ en Iraaks en Afghaanse huurlingen, enorm geholpen. Assad rukt onder begeleiding van Russische bombardementen snel op in het noorden van Syrië en dringt vooral het deel van de oppositie dat door Turkije en de VS wordt gesteund verder in het nauw.

Maar belangrijker op dit moment dan de hulp aan Assad is dat de bombardementen ook nog een groep helpen die eigenlijk aan westerse kant staat: de YPG, de militie van de Syrische koerden. En die hulp is voor het westen juist ingewikkeld.

Voordat de Russen op het toneel verschenen was het simpel

Voordat de Russen op het toneel verschenen was het simpel: de Syrische Koerden vochten in noordoost-Syrië tegen IS, terwijl ze gesteund werden door (voornamelijk) Amerikaanse straaljagers. Maar de Russen hebben gezien dat er een belangrijk gat in de markt was in het stuk Koerdisch Syrië waar IS iets verder van verwijderd zit, meer naar het noordwesten. Daar zijn de Koerden omsingeld door zo’n beetje alle overige oppositie. Door daar de Koerden te helpen, creëert Poetin een probleem voor in eerste instantie Turkije, en indirect ook voor de andere NAVO-leden. Die Koerden zijn zoveel gebied aan het veroveren, dat Turkije heeft besloten hen te beschieten vanaf Turks grondgebied. Turkije haat deze Koerden, per definitie kun je zeggen, en wees ook meteen naar deze specifieke club (YPG) als dader van de zelfmoordaanslag in Ankara op Turkse militairen.

Afstand van de Koerden
En dus vraagt het de VS om afstand te nemen van deze Koerden, die verbonden zijn met de PKK, wat ook de VS zien als een terroristische organisatie. Maar het probleem is dat de VS deze YPG-Koerden juist hard nodig hebben om tegen IS te vechten. Daar maken ze in noordoost Syrië namelijk grote vorderingen mee. IS-hoofdstad Raqqa wordt, met VS-luchtsteun, al steeds dichter genaderd.

Het liefst zou Turkije Syrië binnenvallen om eens goed achter de Koerden aan te gaan

Het liefst zou Turkije Syrië binnenvallen om eens goed achter de Koerden aan te gaan op de plekken waar ze door hulp van Russische luchtsteun vorderingen maken: vlak bij de grensplaats Azaz. De Turken pleiten al jaren voor een bufferzone daar, langs de grens met Turkije. Officieel om vluchtelingen te beschermen, maar vooral om de Koerden dwars te zitten. Die vluchtelingen worden dan ook op dit moment bewust niet Turkije binnengelaten: hoe meer er vast zitten aan de Syrische kant, hoe beter Turkije kan hameren op zo’n veilige zone.

Hoe meer vluchtelingen er vast zitten aan de Syrische kant, hoe beter Turkije kan hameren op zo’n veilige zone

Maar een eventuele invasie van Turkije om die zone te bewerkstelligen zou hen dus in niet alleen in gevecht brengen met de Koerden, Turkije staat daar recht tegenover de Russen. Een gevecht tussen de Russen en Turkije zou zomaar een oorlog tussen Rusland en de NAVO kunnen betekenen. En dus vraagt de NAVO aan Turkije om zich rustig te houden. Hetzelfde verzoek ging uit naar de Syrische Koerden.

Rusland is de lachende derde
Intussen is Rusland de lachende derde: het drijft een wig tussen twee NAVO-partners: Turkije en de VS. Rusland tart Turkije door de Koerden, te helpen en het tart de NAVO want het weet dat het westen in een lastig parket zit rond Turkije. Het westen vraagt al zoveel van het land: de Turken moeten de vluchtelingenstroom naar Europa indammen, gepaaid met beloftes en geld. En dan mogen de Turken ook nog niet eens Syrië binnentrekken. Kortom: handig gedaan Poetin.

Waar deze patstelling nu naar leidt? Niemand weet het. Eind deze maand moesten de vredesbesprekingen over Syrië weer verder gaan. Een staakt het vuren zou moeten ingaan. De Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Kerry en zijn ambtsgenoot Lavrov beweren dat dit mogelijk is.

Een wapenstilstand is lastig om af te spreken of vol te houden als een van de partijen net een beetje lekker in de wedstrijd zit

Maar een wapenstilstand is lastig om af te spreken of vol te houden als een van de partijen net een beetje lekker in de wedstrijd zit. Assad wint terrein en de Russen vinden dat ze altijd ‘terroristen’ mogen aanvallen, een term die zij eigenlijk gebruiken voor iedereen die tegen Assad vecht.

Een laatste redmiddel?
Het enige licht in deze gitzwarte situatie zou kunnen ontstaan als er achter de internationale schermen misschien al meer is beklonken, dan wij voor de schermen kunnen zien. Een soort sterk staaltje match-fixing waarbij Rusland al punten binnen heeft gekregen, in deze wedstrijd, maar ook andere krachtmetingen die in de verlenging zitten, rond Oekraïne bijvoorbeeld, of  en die nog moeten plaatsvinden, elders op de breuklijn tussen de NAVO en de Russische invloedsfeer. Maar match-fixing is alleen een redmiddel als je denkt dat je de gewenste uitkomst niet zelf kunt bereiken door wat je in het veld presteert. En voor Rusland en protegé Assad liggen daar wellicht nog te veel openingen.

De komende weken worden spannend. Komt er iets dat op een wapenstilstand lijkt, of zal Turkije alsnog besluiten Syrië binnen te vallen, al dan niet met hulp van Saoedi-Arabië, dat net als Turkije al z’n inspanningen om anti-Assad rebellen te steunen ziet verdampen? Dat scenario proberen de Amerikanen in ieder geval af te wenden. Hoe het nu loopt is namelijk al ingewikkeld genoeg. Het is zoals een Saoedische jihadstrijder die in de buurt van Aleppo vecht, mij deze week mailde nu al FUBAR. Blijkbaar praten jihadstrijders al net zo in afkortingen als de reguliere legers waar ze tegen vechten, maar wat het betekent? Google biedt uitkomst en laat zien dat de strijder gelijk heeft. Syrië is vijf jaar na het begin van de opstand: FUBAR, ‘F#cked Up beyond all recognition’.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons