Beeld: Pixabay
Achtergrond
Mensenrechten

Onzichtbaar geweld

Vrouwen met een beperking lopen dubbel zo veel risico om slachtoffer te worden van geweld. Aandacht voor de veiligheid van deze risicogroep ontbreekt, blijkt uit onderzoek.

Door 10 december 2018
discriminatie Geweld tegen vrouwen risicogroep sociaal onrecht VN-verdrag handicap
Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Onlangs pleitte het College voor de Rechten van de Mens voor meer aandacht voor de risico’s die meisjes en vrouwen met een beperking lopen om slachtoffer te worden van geweld. In opdracht van het College voor de Rechten van de Mens bekeek Regioplan hoe het ervoor staat op het gebied van geweld tegen vrouwen met een beperking en wat er in de toekomst aan gedaan kan worden.
“

Als de doelgroep al gezien wordt, dan is het vaak alleen met betrekking tot seksueel geweld

Ongeziene groep

De onderzoekers stellen dat er sprake is van intersectionaliteit, omdat zowel vrouwen als mensen met een beperking een risicogroep zijn voor slachtofferschap van geweld. Die twee risicoposities versterken elkaar. “We merkten dat de overheid, gemeentes en ook mensen uit de praktijk het moeilijk vinden om deze groep te zien”, vertelt onderzoeker Suna Duysak. “Het is alsof de beperking dusdanig overheerst dat genderverschillen vergeten worden. Het is alsof de beperking het vrouw-zijn overrulet. Alle aandacht gaat daar naar uit.”

Suna DuysakBeeld: Jos Mevissen
Dat betekent niet dat er nog helemaal geen aandacht is voor deze groep, vertelt Duysak. “Maar als beleidsmakers en praktijkwerkers de doelgroep al zien, dan is het vaak alleen met betrekking tot seksueel geweld. Andere vormen van geweld zien we niet terug”, zegt Duysak. Vaak gaat het hier nog specifieker over seksueel geweld tegen vrouwen met een licht verstandelijke beperking.
“

Het is alsof de beperking het vrouw-zijn overrulet. Alle aandacht gaat daar naar uit

Niet alleen seksueel geweld

Zoals gezegd ligt de focus als het gaat om geweld tegen vrouwen met een beperking vaak op seksueel geweld. Vrouwen met een beperking hebben een verhoogde kans om het slachtoffer te worden van seksueel geweld omdat ze – veel meer dan vrouwen zonder beperking – ‘erbij willen horen’. En daardoor minder weerstand bieden in een grensoverschrijdende situatie. Ook kunnen voor deze vrouwen de normen vervagen door het soms vele lichamelijke contact dat zij door zorgafhankelijkheid krijgen. Dit verschilt per persoon en per beperking. Het risico om slachtoffer te worden van seksueel geweld kan ook verhoogd worden door een gebrek aan seksuele opvoeding omdat de omgeving seksualiteit negeert of ontkent vanwege iemands beperking, een negatief zelfbeeld of het slecht kunnen interpreteren van de situatie door mensen met een verstandelijke beperking.

Een voorbeeld is partnergeweld. Onderzoek wijst uit dat vrouwen met een beperking vaak weinig zelfvertrouwen hebben. Vooral vrouwen met een duidelijke fysieke beperking zien zichzelf vaak als onaantrekkelijk en minder seksueel vaardig dan vrouwen met een lichtere beperking. Dit negatieve seksuele en lichamelijke zelfbeeld maakt hen kwetsbaarder voor partnergeweld omdat deze vrouwen langer in gewelddadige relaties blijven, uit verlangen naar aandacht en liefde. Partnergeweld kan seksueel geweld zijn, maar ook een andere vorm van fysiek geweld, of psychisch geweld.

“

Vrouwen met een duidelijke lichamelijke beperking blijven vaak langer in gewelddadige relaties

Naast seksueel geweld zijn er vele andere vormen van geweld waar vrouwen met een beperking slachtoffer van kunnen worden. Cybergeweld is bijvoorbeeld een risico, omdat sommige mensen met een verstandelijke beperking online situaties minder goed kunnen inschatten dan mensen zonder beperking. Uit het onderzoek komt naar voren dat voornamelijk meisjes en vrouwen met een licht verstandelijke beperking risico lopen op misbruik in een online-setting.
In het VN-Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap staat zowel dat personen met een handicap tegen geweld moeten worden beschermd, als dat er maatregelen moeten worden genomen om de mensenrechten van vrouwen met een beperking te beschermen. Ook in het Verdrag van de Raad van Europa inzake het voorkomen en bestrijden van geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld staat dat geweld tegen vrouwen een mensenrechtenschending is, en daarnaast dat er een ‘genderperspectief’ moet worden gehanteerd bij de uitvoering en toetsing van de bepalingen in het verdrag. Dit betekent dat er een genderbewust beleid moet worden gevoerd, ook als het gaat om geweld tegen mensen met een beperking.
Bij psychisch geweld is het duidelijk dat de impact en omgang hiervan vaak per geslacht verschilt. Mannen worden over het algemeen sneller agressief na psychisch geweld, en gaan dan zélf over op geweld, terwijl vrouwen meer geneigd zijn om psychisch geweld te internaliseren — wat leidt tot depressies, angsten en eetstoornissen. Ook kan het ontmoedigen van een kinderwens bij vrouwen met een verstandelijke beperking door naasten of hulpverleners – een beperking van het zelfbeschikkingsrecht – leiden tot psychische klachten.

Daarnaast spreekt het onderzoek over structureel geweld in zorginstellingen. Regelgeving en omgangsnormen zouden zorgen voor (onbewust) geweld tegen vrouwen met een beperking. Strafmaatregelen, zoals het weghouden van bezoek van ouders, of iemand naar bed sturen zonder eten, kunnen bij vrouwen met een beperking leiden tot psychische klachten. Opvallend is dat hulpverleners dit vaak niet herkennen, maar deze omgangsnormen als normale hulpverlening zien. Besef voor de impact die strafregels kunnen hebben ontbreekt bij hen.

Meer aandacht

Duysak ziet niet alleen een gebrek aan erkenning van de risicogroep, maar ook een gebrek aan beleid voor deze vrouwen. “Vaak zeggen zorginstellingen en gemeentes ‘maatwerk’ te bieden. Maar als je niet vanuit een genderspecifiek kader kijkt naar mensen met een beperking en de kwetsbaarheden daardoor niet ziet, dan is het heel moeilijk om dat maatwerk in de praktijk uit te voeren. Je kunt de risico’s dan niet herkennen en er niet met de nodige middelen en expertise op inspelen”, vertelt Duysak.
“

Er is weinig structurele aandacht te zien voor geweld tegen mensen met een handicap

Voor de toekomst ziet Duysak mogelijkheden om het beleid van overheidsinstanties en bedrijven te verbeteren, zodat de verplichtingen uit het VN-Verdrag worden nageleefd. “Het is goed om de doelgroep mee te nemen in het proces van beleidsontwikkeling, en niet alleen te gebruiken als informatiebron. Belangrijk is dat er goed wordt nagedacht over hoe je ze kunt laten meebeslissen. Wat is iemands deskundigheid? De doelgroep zou bijvoorbeeld in de rol van ervaringsdeskundige kunnen worden betrokken in het proces.”

Het verbaast Duysak niet dat er momenteel weinig aandacht is voor vrouwen met een beperking in de al bestaande weerbaarheidprogramma’s. Eerst moet er bewustwording over het bestaan van de doelgroep worden gecreëerd. “Er is sowieso weinig aandacht te zien voor geweld tegen mensen met een beperking in rijks- en gemeentebeleid”, aldus Duysak. “Als daar al weinig structurele aandacht voor is, dan is het nog lastiger om aandacht te geven aan vrouwen met een beperking.”

Weggaan is niet altijd een optie

Geweld tegen vrouwen is een groot probleem in Suriname.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —  € 8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —  € 6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
 Totaal
Subtotaal in winkelwagen € 0,00
Besteltotaal € 0,00

  • € 0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Lees en steun

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons