Achtergrond

Mijn zwarte privilege en onze taboes

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Het onbewuste wantrouwen jegens de zwarte medemens heeft tot nieuwe zwarte privileges geleid, constateert publicist Kiza Magendane. Een pleidooi om negatieve beeldvorming bespreekbaar te maken.

‘Als ik zwart was, zou jij naast mij in de tram komen zitten zonder te hoeven nadenken?’ Een confronterend spiegelbeeld uit mijn gedicht ‘Als ik zwart was…’. Minachting en onbewust wantrouwen hebben tot nieuwe privileges geleid. Het privilege om zwart zijn bijvoorbeeld. Ik omschreef dit zwarte privilege in mijn Facebook-post van 6 december.

[[{“fid”:”43958″,”view_mode”:”file_styles_artikel_volle_breedte”,”fields”:{“format”:”file_styles_artikel_volle_breedte”,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:”Flavour – Black Is Beautiful “,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:”Flavour – Black Is Beautiful “},”type”:”media”,”attributes”:{“alt”:”Flavour – Black Is Beautiful [Official Video]”,”style”:”height:327px; width:581px”,”class”:”file-file-styles-artikel-volle-breedte media-element”}}]]De Nigeriaanse superster Flavour N’abiana is er duidelijk over: zwart is mooi. 

‘Dat je in een volle intercity vanuit Amsterdam tot Assen kunt zitten zonder dat iemand de twee stoelen tegenover jou of de andere stoel naast jou komt bezetten. Ongestoord. Observeer de ongemakkelijke blikken van passagiers (moeder en zoon bijvoorbeeld) die verder lopen om op zoek te gaan naar een andere plek terwijl ze instinctief tegenover jou hadden willen zitten. Je bent de fase voorbij om jezelf af te vragen of het aan jou ligt, of je stinkt bijvoorbeeld en dat dit de reden is waarom niemand bij je komt zitten. Zwart zijn, zo onschuldig doch gevreesd. Dus streek je voeten op de twee stoelen voor jou, leg jouw tas naast jou, lees een artikel over Frantz Fanon en geniet tussendoor van het weiland. Dit was 6 december en dit is het privilege om zwart te zijn in Nederland.’

Uitgerekend ik moet een 'leven zoeken'?
‘Get a life’ reageerde een witte man van middelbare leeftijd op mijn Facebook-post. De man in kwestie had mij op Facebook toegevoegd nadat mijn meldpunt PVV-overlast viral ging. Met de opmerking ‘get a life’ vond hij dat ik mij onnodig als een slachtoffer gedroeg. Wat een lef. Dus ik, Kiza Magendane, 23 jaar oud, die acht jaar in Nederland woont, een vwo-diploma heeft en aan een universiteit studeert, die in kwaliteitskranten publiceert, die maatschappelijk betroken is… uitgerekend ik moet een ‘leven zoeken’? 

Het verbroken zwart privilege
Toen ik door de hoofdredacteur van OneWorld gevraagd werd om een column te schrijven over mijn zwart privilege moest ik meteen denken aan een specifieke ervaring uit juli 2015 in de tram.
 

In juli van 2015 werd mijn verkregen/toegereikte privilege als zwarte jongen in de tram voor heel even doorbroken. Een eigenzinnige witte dame van mijn leeftijd kwam onaangekondigd, abrupt naast mij zitten. Ik zat zo in mijn privilege dat ik even was vergeten dat de tram een sociale plek is waar niemand recht heeft op twee stoelen. Ik was zo gewend om elke avond van Amsterdam Centraal naar Geuzenveld te gaan (lijn 13) zonder dat iemand naast mij kwam zitten, dat ik het privilege had ontwikkeld om mijn tas altijd op de stoel naast mij te zetten.

Wat bezielde deze jonge dame om mijn privilege te doorbreken? Kwam het omdat zij net als ik ook Clarks-schoenen aan had? Een vraag die serieus door mijn hoofd ging. Ik zal het nooit weten. 

Nee, ik weiger het dictaat van stilte en censuur te omarmen omdat een witte man van middelbare leeftijd mij anders als zeurpiet bestempelt. Ik ben natuurlijk niet zielig. Ik hoef het bovenstaande bericht niet op mijn Facebook te plaatsen. Ik hoef ook mijn prestaties niet op te sommen om te bewijzen dat ik een leven heb. Maar ik heb een verantwoordelijkheid en daarom schrijf ik. Ik schrijf over het verborgen wantrouwen jegens de zwarte medemens, omdat ik geen keuze heb. 

Gewenning
Tientallen zwarte vrienden reageerden opgelucht op mijn Facebook-post: ‘story of my life’ of ‘zeer herkenbaar’. Kortom, ik deelde een ervaring van tientallen vrienden die zich nooit over deze specifieke situatie uitspreken. Het grappigste is dat wij eraan zijn gaan wennen. De onbewuste etnische segregatie in de trein, metro of in de tram: ik kan er prima mee leven. Ik heb er zelfs een privilege in ontdekt. 

Ik heb het privilege om diegene die mij onbewust wantrouwt, door te hebben en van daaruit nieuw gedrag te ontwikkelen. Zelden zit iemand naast mij in de tram, dus heb ik er een gewoonte van gemaakte om mijn tas op de stoel naast mij of voor mij te leggen. Het levert interessante scenes op om te observeren dat iemand graag wil zitten maar jou aankijkt alsof je een buitenaardse wezen bent. Op een gegeven moment ga je jezelf oprecht afvragen of je ongewenst besmettelijk bent. 

Niet alleen in het openbaar vervoer
Het genoemde zwarte privilege in Nederland beperkt zich niet alleen tot de sfeer van het openbaar vervoer. Mijn goede vriend Yannick somde niet voor niets op zijn Facebook zijn zeven zwarte privileges op. Hier volgen er twee:

  1. In Nederland kun je je als zwarte jongen niet onveilig voelen op straat en ’s nachts al helemaal niet. Bij elke beweging die je maakt is de politie naast je om te kijken of je wel veilig bent. Etnische profilering is een feit in Nederland. 
  2. In Nederland hoef je je als zwarte jongen geen zorgen te maken als je de winkel binnen komt. Elke keer zal je als eerste geholpen worden. Je zult als koning behandeld worden omdat de medewerker binnen no time jou heel lief zal vragen wat je precies zoekt. 

Als jij mij was, wat zou jij doen met jouw zwarte privileges? Ik schrijf een Facebook-post. Ik verbreek de schijngezelligheid op de Facebook-muur van mijn vrienden. Ik gebruik mijn pen om het systeem te toetsen en te bevragen. 

Mijn perspectief
Misschien wordt eens het tijd om mijn ervaring te delen. Misschien wordt het tijd om naar mijn perspectief te luisteren. Met ‘mijn’ doel ik natuurlijk op de zwarte perspectief. Het perspectief van duizenden zwarte jongeren in Nederland die worden geassocieerd met alles wat negatief is zonder dat ze iets verkeerd hebben gedaan.

Misschien is het nu tijd om in Nederland te praten over het discours – waarom wij alles wat zwart is als negatief bestempelen en wat wit is als heilig zien. Misschien moeten wij in Nederland het eens hebben over structurele ongelijkheid die in stand blijft door de beeldvorming die wij generatie op generatie reproduceren. En nee, ik zit er niet naast. Het feit is dat er (onbewust) wantrouwen en minachting bestaat tegen de zwarte medemens. Het is nu de vraag of wij het bespreekbaar willen maken en (opr)echt willen luisteren. Want anders word ik de mond gesnoerd en geacht om alleen te presteren en bij te dragen aan de schijngezelligheid. 

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons