Achtergrond

De vluchteling als toneelstuk

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Als Nederland een huis is, dan zijn vluchtelingen onze buren die hier onderdak vragen omdat hun eigen huis in brand staat. Ja, doe de deur open, zeggen sommige huisbewoners. Wij zijn met elkaar verbonden, stellen ze. Niet alleen omdat wij wapens exporteren die hun landen destabiliseren, maar ook omdat menselijke waardigheid een universeel recht is. We hebben zelfs verdragen met elkaar gesloten om dat vast te leggen. Nee, doe de deur niet open, zeggen andere huisbewoners. Wij zijn niet verantwoordelijk voor het lot van onze buren. Hun aanwezigheid in ons huis kan ten koste gaan van onze eigen veiligheid en stabiliteit.  

Terugkijken? OneWorld Mediacafé Feiten & Framing in het Vluchtelingendebat met onder andere tv-nieuws-redacteur Rianne van Vuren, media-ombudsman Steven de Winter en publicist Kiza Magendane.

[[{“fid”:”48252″,”view_mode”:”file_styles_artikel_volle_breedte”,”attributes”:{“alt”:”Mediacafé #5: Feiten en framing in het vluchtelingendebat”,”style”:”width: 581px; height: 327px;”,”class”:”file-file-styles-artikel-volle-breedte media-element”},”fields”:{“format”:”file_styles_artikel_volle_breedte”,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:”OneWorld Mediacafé: Feit en Framing Vluchtelingendebat”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:”OneWorld Mediacafé: Feit en Framing Vluchtelingendebat”},”type”:”media”}]]

 

Deze discussie illustreert het spanningsveld tussen mensen- en burgerrechten. Vluchtelingen zijn geen huisgenoten, geen Nederlandse staatburgers. Het is dus terecht dat politici zoals Samsom en Rutte luisteren naar de zorgen van de huisbewoners. Ze hebben immers de plicht om voor hun belangen op te komen. Maar tegelijkertijd zijn vluchtelingen wel mensen. Ze hebben, net als alle andere mensen, recht op de menselijke waardigheid.

Wie goed kijkt hoe in het publiek debat over vluchtelingen wordt gesproken, moet helaas concluderen dat de nadruk ligt op het eenzijdige beeld dat vluchtelingen geen Nederlandse burgers zijn. Dit gebeurt vaak impliciet en bijna iedereen maakt zich er schuldig aan. Van progressieve debatcentra en gerespecteerde talkshows tot aan politieke leiders zoals premier Mark Rutte. Deze houding creëert een afstand tussen de vluchteling en onszelf. We verliezen de menselijk waardigheid van vluchtelingen uit het oog.

Waarom hebben we een foto nodig van een aangespoeld kindje om ons punt te maken?

Waar is de menselijke waardigheid als progressief Nederland haar solidariteit toont door massaal zielige foto’s van vluchtelingen te twitteren? Vluchtelingen zijn een moreel toneelstuk geworden waarin hun pijn is verworden tot moreel genot. Het delen van zielige vluchtelingenfoto’s is niet enkel een manier om solidariteit te tonen, het is ook een manier om met de vinger naar de ander te wijzen. Om de ander aan te spreken op xenofobie en harteloosheid jegens vluchtelingen. Om jezelf met die beelden af te spiegelen en te distantiëren van anderen die dat niet doen. Maar je kunt ook te koop lopen met het leed van vluchtelingen.

Uit solidariteit met vluchtelingen worden extreme beelden getoond, maar deze extreme methode illustreert juist de afstand tussen vluchteling en onszelf. Want wat zegt het over ons als wij de identiteit van vluchtelingen laten overschaduwen door drama en medelijden? Waarom hebben wij een foto van een aangespoeld Syrisch kindje nodig om ons punt te maken?

Kunnen we wel spreken van ‘vluchtelingencrisis'?

Waar is de menselijke waardigheid als wij termen zoals de ‘vluchtelingencrisis’ ongegeneerd en zonder toetsing gebruiken? Een crisis impliceert een situatie die uit de hand loopt. Die we niet aankunnen. Maar kunnen we op basis van het aantal migranten dat naar Nederland komt en het geld dat wij daarvoor uittrekken wel spreken van een ‘vluchtelingencrisis’? Dat heb ik in dit filmpje onderzocht.

[[{“fid”:”45981″,”view_mode”:”file_styles_artikel_volle_breedte”,”fields”:{“format”:”file_styles_artikel_volle_breedte”,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:”De vluchteling als toneelstuk. Door: Kiza Magendane.”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:”De vluchteling als toneelstuk. Door: Kiza Magendane.”},”type”:”media”,”attributes”:{“alt”:”Kiza bevraagt 1 – De ‘vluchtelingencrisis'”,”style”:”width: 581px; height: 327px;”,”class”:”file-file-styles-artikel-volle-breedte media-element”}}]]

Waar is menselijke waardigheid als we vluchtelingen inzetten als politiek instrument? Wij vinden ze blijkbaar ongewenst en dus maken we een afspraak met Turkije om ze daar op te vangen. Dit is ruilhandel. In ruil voor de opvang van vluchtelingen krijgt Ankara miljarden uit Brussel en krijgen Turken versneld visumvrij reizen naar de EU. Natuurlijk worden de EU en Turkije hier zelf beter van en de vluchtelingen niet.

Waar is menselijke waardigheid als we over in plaats van met vluchtelingen praten. Zelfs progressieve talkshows en debatcentra kunnen er wat van. Er wordt massaal over dit onderwerp gesproken, maar te vaak zonder vluchtelingen. De vluchtelingen die worden uitgenodigd mogen enkel zielige of emotionele verhalen vertellen: over hoeveel kilometers ze te voet moesten afleggen of hoe erg hun bootje lekte. Als toeschouwer maak ik zelden mee dat het geluid van (ex)-vluchtelingen wordt meegenomen in het nadenken over oplossingen.

 We hebben een ik-het-relatie met vluchtelingen

Kortom, er vertolkt zich een moreel toneelstuk genaamd ‘Vluchtelingen in Nederland’. In de taal van de Israëlische filosoof Martin Buber hebben wij een ik-het-relatie met hen. Een relatie waarin het menselijke karakter van vluchtelingen wordt ontnomen en het wordt overschaduwd door termen zoals vluchtelingencrisis, dramatische foto’s op sociale media en politieke strategieën uit Brussel en Ankara.

In de taal van Martin Buber pleit ik natuurlijk voor een ik-jij-relatie met vluchtelingen. Een oprechte relatie waarin de vluchtelingen als gelijke worden behandeld. Want als je iemand als gelijke ziet, ga je respectvol met zijn verhaal om. Als je iemand als gelijke ziet, praat je met hem en niet over hem. Als je iemand als gelijke ziet, gebruik je hem niet als ruilwaar voor je politieke strategieën en doelen. Als je iemand als gelijke ziet, gebruik je hem niet als moreel toneelstuk. 

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons