Achtergrond

Arjen Lubach, TTIP en tolken: de impact van OneWorld in 2015

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Tolken die hun baan verloren, politieonderzoek naar de dood van een asielzoeker en zwetende oliemannetjes: in 2015 zorgde de (onderzoeks-)journalistiek van OneWorld weer voor heel wat deining.

Hij zal het niet zo snel toegeven, maar de leukste tv-persoonlijkheid van 2015 en liberaal van het jaar Arjen Lubach leek toch echt zijn licht te hebben opgestoken op oneworld.nl. Niet alleen sloot hij zich aan bij het pleidooi van Emma Meelker om het klimaat te redden door minder vlees te eten, maar hij maakte ook een groot nummer van de gevaren van het Transatlantische Vrijhandels- en Investeringsverdrag, kortweg TTIP geheten.

Lubach durfde het zelfs aan de omstreden bescherming voor investeerders ISDS die deel uitmaakt van het verdrag op te voeren in zijn eindejaars-uitzending. Een lastig onderwerp, en een geheid wegzap-momentje.

Nederland kampioen in ISDS-zaken

Een paar weken voor Lubachs uitzending voltooide OneWorld-onderzoeksjournaliste Eva Schram haar magnum opus over ISDS (samen met Groene-freelancer Frank Mulder en OneWorld-datajournaliste Adriana Homolova). Wat bleek: Nederlandse (brievenbus-)bedrijven zijn kampioenen in het aanspannen van ISDS-zaken tegen overheden als ze menen dat hun belangen geschaad zijn. En ontwikkelingslanden zijn daar vaak de dupe van. Het OneWorld/Groene-project (met onder meer een database van 627 ISDS-zaken wereldwijd en een interactieve kaart) kreeg veel internationale aandacht, tot in Nicaragua en Costa Rica toe. Eva's moeder, doorgaans niet scheutig met complimenten, vond het ISDS-verhaal in het magazine van december 'verhelderend en interessant'.

Dertigledendebat

Rond TTIP verzorgde OneWorld nog meer berichtgeving met een flinke impact. Onze correspondent in Brussel, Vincent Harmsen, openbaarde dat TTIP zijn schaduw vooruitwierp. Een voorgenomen Europees verbod op hormoonverstorende pesticiden werd voorlopig geschrapt om TTIP-partner VS niet tegen de haren in te strijken. Het leidde tot Kamervragen van Rik Grashoff (GroenLinks) in juni vorig jaar.

Harmsen berichtte enkele maanden later dat VN-experts in een rapport waarschuwden voor misleiding door de chemische industrie. Die zou de gevaren van hormoonverstorende stoffen in pesticiden bagatelliseren. Daarop nam de Partij voor de Dieren (met steun van D66, GroenLinks, SP en CU) het initiatief voor een zogenaamd ‘dertigledendebat’ met de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu. Dat debat moet nog plaatsvinden.

Eritrese tolken

En dan waren er de Eritreeërs. Na de spraakmakende Eritrea-route van Eva Schram en Sanne Terlingen in december 2014 (genomineerd voor de Mercur-prijs voor reportage van het jaar) ging laatstgenoemde stug door met verhalen rond Eritrese asielzoekers. Het onderzoek naar Eritrese tolken en hun banden met het regime uit mei 2014 had in 2015 opmerkelijke gevolgen. Twee tolken over wie OneWorld had bericht, werden uiteindelijk na een nieuwe reeks OneWorld-publicaties en Kamervragen (Word) van Linda Voortman (GL) door de Immigratiedienst IND weggestuurd. En OneWorld ontving de prijs voor online onderzoeksjournalistiek van de Vereniging voor Online Journalisten.

De dood van Kahsay Mekonen

Ondertussen had Sanne zich op een volgend project gestort: de met veel raadselen omgeven dood van de in Nederland wonende Eritrese asielzoeker Kahsay Mekonen. Zelfmoord, concludeerde de politie van Bremen heel snel. Daar werd hij in een stadspark levenloos aangetroffen. Sanne en de ervaren Argos-reporter Huub Jaspers beten zich in de zaak vast, alsof ze de advocaten van Steven Avery waren, en ontdekten de nodige ongerijmdheden en losse einden. Naar aanleiding van hun onderzoek, in samenwerking met TV Bremen, overweegt de Nederlandse politie een strafrechtelijk onderzoek te openen.

Sanne en de ervaren Argos-reporter Huub Jaspers beten zich in de zaak vast, alsof ze de advocaten van Steven Avery waren

Sanne richtte de blik daarna samen met onderzoekster Hannah Kooy ook nog op het kleine, maar strategisch o zo belangrijke Oost-Afrikaanse staatje Djibouti. En dan met name op de mensenhandel met – vaak minderjarige – migranten, die sekswerk rond de nachtclubs van Djibouti-stad verrichten. Sanne en Hannah brachten aan het licht dat daar gelegerde Amerikaanse soldaten en 'contractors' op uitgebreide schaal betalen om seks te hebben met deze meisjes – tegen elk voorschrift in.

De Djiboutische overheid treedt niet op tegen de mensenhandel. Vanwege het strategische belang van Djibouti volgen daar geen sancties op. Sterker nog: de Amerikaanse overheid zwakt de mate van mensenhandel in Djibouti ook in eigen rapporten af. De longread 'Fear and loathing in Djibouti' werd bij verschijning door het prestigieuze Global Investigative Journalism Network aangemerkt als 'onderzoek van de week'.

Schimmige deals

Minder impact dan we hoopten had het onderzoek naar oliegigant Shell in Nigeria. Het betrof twee in onze ogen spraakmakende verhalen. Eva Schram verzamelde met Adriana Homolova data over de olielekken in de Niger Delta in verband met de compensatieclaims van Nigeriaanse boeren. En Sanne dook met de befaamde Nigeriaanse onderzoeksjournalist Idriss Akinbajo in de schimmige deals rond een olieveld voor de Nigeriaanse kust, waarbij Shell uiteindelijk aan het langste eind trok.

Het verhaal van Eva en Adriana werd overgenomen door De Correspondent; dat van Sanne en Idriss door MO*, en ANP verstuurde een nieuwsbericht dat onder andere werd opgepikt door De Telegraaf, maar verder rumoer bleef uit. De Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling VDBO liet zich door Eva briefen voorafgaand aan een gesprek met Ben van Beurden – dus heeft OneWorld toch nog voor wat lastige vragen aan de Shell-topman gezorgd.

Verder was 2015 nog een heuglijk jaar voor Sanne: in januari vorig jaar won ze ook het hoger beroep in de zaak aangespannen door de Limburgse vastgoedmiljonair Arthur Paes, hoofdpersoon van 'Paradijs voor pedo's ' over kindersekstoerisme in Ghana.

Het meest gedeeld

Social media gaven ons een klein lesje in bescheidenheid. Het meest gedeelde stuk kwam niet uit de koker van de OneWorld-onderzoeksjournalisten, maar was van de hand van de Angolese mensenrechtenonderzoeker Lucia Kula: 'Mijn verhaal als asielkind'. Inmiddels is ze OneWorld-blogger. In de top drie verder een kort bericht over de 'spelt-hype', overgenomen van de website van De Morgen. Gelukkig was nummer twee een Facebook-bericht met onze scoop over de lobby van de Amerikaanse chemische industrie rond hormoonverstorende stoffen. 

Het meest geretweete bericht ging over ons eigen Rainproof Rave & Ride-event op de Dam. Daarna een tweet over Emma Meelkers' vlees en klimaat-stuk, gevolgd door een tweet over Jan Gruiters' duiding van de aanslag in Parijs. 

Impact bij de lezers

Uit een lezersonderzoek onder een dikke tweeduizend OneWorld-abonnees en website-bezoekers blijkt dat onze lezers regelmatig met anderen in gesprek gaan over wat ze hebben gelezen (24 procent van de abonnees en 14 procent van de sitebezoekers doet dat altijd of vaak). En ze popelen om in beweging te komen. Ruim een derde (35%) wil graag zelf iets doen (bijvoorbeeld doneren aan een goed doel, een petitie tekenen, de informatie delen op social media) na lezing van de OneWorld-artikelen, 30 procent vindt dat de artikelen  'aanzetten tot actie'. Bijna de helft (48%) vindt ook ‘dat OneWorld zou per artikel of onderwerp een overzicht moeten geven van initiatieven waarmee ik zelf kan bijdragen’. Dat knopen we in onze oren.

Lezers geven de OneWorld-site een 8,4 als rapportcijfer

Dé grote opsteker voor de redactie is het rapportcijfer dat we van de ondervraagden krijgen: 8,1 voor het magazine, en 8,4 voor de site. Daar zijn we even stil van, en het stimuleert ons om jou als OneWorld-lezer in 2016 nog meer spraakmakends, prikkelends, indringends en ontroerends voor te schotelen.

En Arjen, als je nog inspiratie nodig hebt: je weet ons te vinden!

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons