Achtergrond
Mensenrechten

“Veel Turken zijn bang voor wat de toekomst zal brengen”

Hoewel meer dan de helft van de Turkse kiezers op Erdoğan stemde, koos 48% voor verandering. OneWorld sprak een treurende Turkse mensenrechtenadvocaat.

Door 10 juli 2018
democratie Erdogan Europese Unie mensenrechten oppositie politiek President Turkije Verenigde Naties verkiezingen vervolging
Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Recep Erdoğan is deze week opnieuw ingezworen als president van Turkije. En hij oefent zijn macht uit met harde hand. Zondag heeft hij een decreet uitgevaardigd waarmee hij meer dan 18.000 ambtenaren ontsloeg op verdenking van banden met terroristische organisaties en ‘handelingen tegen nationale veiligheid’. Het ging hier onder anderen om duizenden politiemensen en militairen, maar ook om leraren en 199 medewerkers van universiteiten.

Ondertussen verblijven 73 journalisten (bijna een vierde van de wereldwijd vastzittende journalisten) achter de tralies. Tientallen andere journalisten moeten nog worden berecht en er vinden ook regelmatig nieuwe arrestaties plaats, vermeldt Commitee to Protect Journalists. 

Tweejarige noodtoestand 

Op 15 juni 2016 deed een deel van de Turkse strijdkrachten een poging om de macht in Turkije te grijpen door middel van een staatsgreep. Zo trachtten ze naar eigen zeggen de grondwettelijke orde, democratie en mensenrechten te herstellen. In de dagen die volgden op deze poging werden tienduizenden ambtenaren ontslagen of op non-actief gesteld. Volgens Amnesty International werden arrestanten gemarteld en verkracht. Meer dan honderd media werden verboden, waaronder tientallen kranten en televisiestations.

Na een overleg met de nationale veiligheidsraad kondigde president Erdoğan de noodtoestand af voor een periode van drie maanden. Die is vervolgens zeven keer verlengd. Erdoğan en de Turkse regering kregen hierna meer bevoegdheden: ze oefenden de macht uit door middel van decreten. Erdoğan beloofde de noodtoestand op 18 juli dit jaar niet meer te verlengen.

https://www.oneworld.nl/app/uploads/2018/07/cpj_imprisoned_2017_DONE.png
Vier dagen na de historische verkiezingen van 24 juli, waarbij Turken voor de eerste keer zowel een president als een parlement verkozen, spraken we de Turkse mensenrechtenadvocaat Aydin Yilmaz*. Yilmaz bekritiseert al lang de situatie in Turkije, waardoor hij regelmatig in de problemen komt.
Yilmaz gaf zijn strijd niet op. Tijdens een gesprek in een Amsterdams café blik ik met hem terug op de recente ontwikkelingen in Turkije.

Yilmaz zucht vaak en lijkt terneergeslagen. De overwinning van Erdoğan betekent dat hij op zijn hoede moet blijven. Hij wordt namelijk in de gaten gehouden door de overheid. Daarom moeten we zijn naam fingeren. Zijn kritiek op het regime zou hem opnieuw in gevaar kunnen brengen.

Geen eerlijke campagne

We hebben het eerst over de weken voorafgaand aan de verkiezingen. Yilmaz begrijpt niet hoe Erdoğan de verkiezingen überhaupt kon winnen, aangezien zijn populariteit sterk afnam. Dat was ook de reden om de verkiezingen te vervroegen. Aanvankelijk zouden de Turken pas in november 2019 naar de stembus gaan, maar het ging slecht met de economie. Erdoğan zag in dat dit zijn laatste kans was om aan de macht te blijven.
Tegenstanders van de president hadden hun hoop gevestigd op Muharrem İnce van de Republikeinse Volkspartij CHP. Yilmaz vertelt dat hij voor een totaal andere sfeer in Turkije heeft gezorgd. “Hij creëerde opwinding bij mensen die uitkeken naar een alternatief.” Uiteindelijk haalde İnce 30 procent van de stemmen. Een andere kandidaat, Selahattin Demirtaş (de leider van de pro-Koerdische Democratische Volkspartij HDP, die zich verzette tegen de machtsuitbreiding van president Erdoğan, red.) zat gevangen, en heeft enkel Twitter kunnen gebruiken. Vele oppositieleden werden bedreigd door Erdoğans paramilities. Al Jazeera sprak over een ‘one voice’-campagne. Erdoğan heeft op 67 uren uitzendtijd kunnen rekenen, terwijl İnce er maar zeven kreeg toebedeeld.

Mensenrechten? Te abstract

Beloftes over een sterk Turkije waren voor veel stemmers doorslaggevend. 52% van de Turken stemden voor Erdoğan. Journalist Yavus Baydar vertelt bij Al Jazeera dat vrijheid en mensenrechten te abstract zijn voor de doorsnee Turkse burger. Bij hen ligt de focus op een stabiele economie. Yilmaz bevestigt een diepe verdeling van de Turkse samenleving. Hoewel meer dan de helft van de Turkse bevolking Erdoğan steunt, koos 48% voor verandering.
Wat is de sfeer onder de Turkse bevolking nu, vraag ik Yilmaz. “Iedereen is teneergeslagen”, zegt hij, met zijn duim omlaag wijzend. “Veel mensen zijn bang voor wat de toekomst gaat brengen.” Dat geldt ook voor Yilmaz zelf.

President met touwtjes in handen

In Nederland gingen mensen met de Turkse nationaliteit ook naar de stembus. Erdoğan wist hier 70 procent van de stemmen te vergaren. Zouden burgers die van mensenrechten en democratie kunnen genieten eigenlijk de leider mogen kiezen van een land waar ze niet wonen?

Gürkan Çelik, ondernemerscoach en auteur van Het nieuwe Turkije: Europa’s naaste buur in perspectief, schrijft in Het Parool dat Erdoğan de Turken in Nederland aantrekt omdat Nederland hen wegduwt. “Ze hebben een leider gevonden die hen hoort en omarmt. Daardoor voelen ze dat ze ‘erbij horen’. En dat is in de laatste jaren voor hen een schaars goed geworden.”

Erdoğan voelt aan wat er bij de bevolking speelt, zowel in Turkije als daarbuiten. Hij misbruikt deze psychologische kennis en benadrukt de nationalistische trots. Bij sommigen slaat het aan. Vaak vormt een combinatie van armoede, nationalisme en religie een vruchtbare bodem voor Erdoğans manipulatie.

“

Zouden burgers die van mensenrechten en democratie kunnen genieten eigenlijk de leider mogen kiezen van een land waar ze niet wonen?

Die psychologische trucjes werken trouwens niet alleen tijdens verkiezingen. De volledige Europese Unie wordt om de tuin geleid door de Turkse president. Erdoğan heeft een troef achter de hand: de deal rond vluchtelingen. Bij elk klein meningsverschil dreigt hij: “Ik ga de deuren openen en dan zullen ze naar jullie toekomen.”

De Verenigde Naties en Europese Unie uiten hun bezorgdheid over de situatie in Turkije, maar tot nu toe ondernemen ze geen concrete actie. Ondertussen zet Yilmaz zijn strijd voor de Turkse gemeenschap voort. De VN of de EU zullen het niet doen.

* Omwille van de veiligheidsredenen is de naam Aydin Yilmaz gefingeerd. De echte naam is bij de redactie bekend.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —  € 8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —  € 6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
 Totaal
Subtotaal in winkelwagen € 0,00
Besteltotaal € 0,00

  • € 0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Lees en steun

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons