Leven na de ontvoering

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

In het voorjaar van 2017 stapten de Britse filmproducenten Karen Edwards en Sasha Achilli voor het eerst het zwaarbewaakte safe house in de Nigeriaanse hoofdstad Abuja binnen. Van de 276 meisjes die in april 2014 door terreurgroep Boko Haram waren ontvoerd, waren er enkele weken eerder 82 vrijgelaten en ondergebracht in dit gebouw. Onder bewaking van de Nigeriaanse overheid konden en mochten de scholieren uit het noordoostelijke Chibok voor het eerst hun verhaal doen. Edwards en Achilli kregen toegang. Ruim drie jaar lang hebben de twee producenten zich vastgebeten in het onderwerp, dat op hun pad kwam via een contactpersoon in de Nigeriaanse overheid. Een ‘passieproject’, noemen ze het. De Chibok girls, zoals de ontvoerde meisjes wereldwijd bekend werden, en de problematiek waar zij symbool voor werden, staan centraal in hun documentaire Stolen Daughters: Kidnapped by Boko Haram.

Door de internationale campagne ‘Bring Back Our Girls’, gesteund door filmsterren, muzikanten en – meest in het oog springend – de toenmalige first lady Michelle Obama, genereerde de ontvoering van de meisjes uit Chibok in 2014 wereldwijde aandacht. Edwards noemt de lancering van de campagne een bepalend moment. “Als die actie er niet was geweest, hadden de Chibok-meisjes dezelfde behandeling gekregen als al hun lotgenoten.” Ze doelt op de zogenoemde forgotten girls, de duizenden meisjes die net als degenen uit Chibok werden ontvoerd en nog altijd leven in gevangenschap in de bossen van Sambisa, waar Boko Haram huist, en de talloze anderen die aan hun ontvoerders wisten te ontsnappen en in het noordoostelijke Maiduguri aan hun lot worden overgelaten. Edwards: “We hadden bij aanvang van het project al besloten dat we die laatste groep ook aan het woord zouden laten.”

Niet alleen de 276

“
Van de meisjes die ze in Maiduguri probeerden te spreken, waren velen te getraumatiseerd om over de herinneringen aan hun gevangenschap te vertellen

Tweet dit

“De Chibok-meisjes staan symbool voor een groter probleem”, zegt Achilli. “Veel mensen zijn zich daar niet van bewust, en we hopen dat onze film dat kan helpen veranderen.” Sinds de Boko Haram-strijders de 276 Chibok-meisjes in de nacht van 14 op 15 april 2014 uit hun slaapzaal meenamen, zijn er meer dan tweeduizend andere meisjes ontvoerd door de terreurgroep, weet Achilli. In Maiduguri, de hoofdstad van de noordoostelijke deelstaat Borno, spraken zij en Edwards enkele van de meisjes die onder het juk van Boko Haram hadden geleefd. Veilig zijn ze in Maiduguri allesbehalve. “De stad is een gemilitariseerd gebied”, zegt Achilli. “Er zijn veel wees- en straatkinderen, en Boko Haram zet hen in voor het plegen van bomaanslagen, waarvan scholen vaak het doelwit zijn. In de periode dat wij er waren, aan het einde van de Ramadan, zijn er zes bommen afgegaan.” Ontsnapte en teruggekeerde kinderen worden in Maiduguri met argwaan ontvangen, zegt Achilli. “Sommige van hen worden door Boko Haram geradicaliseerd. Daardoor wordt niemand meer vertrouwd.”

Van de meisjes die Edwards en Achilli in Maiduguri probeerden te spreken, waren velen te getraumatiseerd om over de herinneringen aan hun gevangenschap te vertellen. De twee jonge vrouwen die in de documentaire aan het woord komen, vertellen over verminking en verkrachting, en over de voorbeelden die Boko Haram-strijders stelden met het vermoorden van kinderen die een vergeefse ontsnappingspoging hadden gedaan.

Door de verhalen konden de filmmakers invullen wat de meisjes uit Chibok hadden meegemaakt. “We mochten hen van de overheid niet vragen naar wat er in de bossen bij Boko Haram was gebeurd”, zegt Achilli. “Door vragen te stellen, zouden we ze opnieuw traumatiseren, werd ons verteld.” Een dagboek, dat in het geheim door een van de meisjes werd overhandigd, bood uitkomst. “Daarin stond bijvoorbeeld dat hun ontvoerders dreigden hen de ‘Boko Haram-behandeling’ te geven als ze weigerden met ze te trouwen. Door wat we in Maiduguri hadden gehoord, konden we wel ongeveer invullen wat die behandeling zou inhouden.”

Menselijk schild

“
De meisjes die nog steeds gevangen worden gehouden, zijn extra waardevol en worden uitgebuit door Boko Haram

Tweet dit

In Abuja leefden de vrijgekomen meisjes uit Chibok in een gouden kooi, zag Edwards. “Ze voelden zich veilig, en dat was op dat moment waardevol, maar ze waren niet vrij om te gaan waar ze wilden.” In de documentaire worden enkele meisjes gevolgd wanneer ze in hun nieuwe school, The American University of Nigeria, met een buffet worden onthaald. iPads en telefoons worden ze cadeau gedaan, net als een bezoek aan een lokaal pretpark. ‘Wie zegt dat ze meisjes niet goed worden behandeld, is een grote leugenaar’, spreekt de minister van Vrouwenzaken in de film tijdens het onthaal. “We voelden ons er wat ongemakkelijk bij”, zegt Edwards, “Maar ze kregen wel de beste opleiding, en dat is extreem veel waard.”

De aandacht rond de Chibok girls kent voor- en nadelen, denkt Achilli. “De Bring Back Our Girl-campagne bracht aandacht, en dat is goed geweest voor het deel van hen dat is vrijgekomen, maar aan de andere kant worden de meisjes uit Chibok die nog steeds gevangen worden gehouden, juist uitgebuit door Boko Haram.” Edwards: “Ze kennen de waarde van die meisjes, van wie er nog altijd 113 in gevangenschap leven. De leiders van Boko Haram houden ze meestal dichtbij, als een soort menselijk schild. Ze worden als verdediging gebruikt.”

Ontvoerd door Boko Haram

Lees ook over de documentairereeks ‘Crossing the River’

Edwards en Achilli plaatsen vraagtekens bij de aanpak van de Nigeriaanse overheid in het conflict met Boko Haram. “Politieke belangen bemoeilijken het vinden van een oplossing”, zegt Edwards. “In 2014 wilde de regering van de toenmalige president Goodluck Jonathan in eerste instantie niet geloven dat de meisjes uit Chibok ontvoerd waren. Omdat het een verkiezingsjaar was, dacht men aan een stunt van de oppositie. Het zou maar om honderd meisjes gaan, dachten ze later, en op acht na, waren ze volgens de overheid allemaal gered. Dat bleek niet te kloppen. De boot is toen compleet gemist.”

Geregeld werd Edwards gebeld door een contactpersoon uit de Nigeriaanse overheid. Soldaten zouden op het punt staan een aantal meisjes te bevrijden, maar altijd was het loos alarm. “Vaak hadden ze met de verkeerde fractie van Boko Haram onderhandeld.”

“
Voor die meisjes geldt eigenlijk maar één oplossing, en we weten inmiddels dat dat ontzettend risicovol is: ontsnappen

Tweet dit

Onder de huidige president, Muhammadu Buhari, is progressie geboekt en is Boko Haram uit delen van Noordoost-Nigeria verdreven, zeggen Edwards en Achilli, maar ze kennen de situatie in Nigeria, en nu overheerst bij hen de scepsis. De verkiezingen van volgend jaar zullen de aandacht voor de meisjes opnieuw doen pieken, verwachten de filmmakers, maar ze betwijfelen of er grootschalige veranderingen zullen plaatsvinden. “Buhari beweert dat hij Boko Haram verslagen heeft”, zegt Achilli. “Ik denk soms dat de regering te veel de focus op de meisjes uit Chibok legt. Ze denken: als we die redden, zijn we klaar.”

“De overheid heeft gekozen voor onderhandelen, omdat militair ingrijpen risicovol is in de dichtbeboste gebieden waar Boko Haram actief is”, aldus Edwards. Voor de forgotten girls in het noordoosten van Nigeria wordt weinig moeite gedaan, weet ze. “Er zijn mensen die het proberen, maar die beschikken niet over de middelen om te onderhandelen. Voor die meisjes geldt eigenlijk maar één oplossing, en we weten inmiddels dat dat een ontzettend risicovolle is: ontsnappen.”

https://www.youtube.com/watch?v=0snwQau5Ez4

Stolen Daughters: Kidnapped by Boko Haram is vanaf 23 oktober te zien bij Ziggo Movies en Series.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

Abonneer Doneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
Alleen digitaal — € 6,00 / maand

Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Voornaam *

Achternaam *

E-mailadres *

Een account aanmaken?

Maak account wachtwoord aan *

Ja, ik ontvang graag wekelijks de beste online verhalen per mail

Je bestelling

Product Aantal	Totaal
Subtotaal in winkelwagen	€ 0,00
Besteltotaal	€ 0,00

iDEAL

€ 0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.
Bankoverschrijving
Creditcard
SOFORT Banking
Bancontact

Totalen updatenTotalen updaten

Ik ga akkoord met de algemene voorwaarden en de privacyverklaring. *

Naam cookie	Soort content
youtube_embed	Youtube player embed
vimeo_embed	Vimeo player embed
google_maps	Google maps embed
twitter_widget	Twitter social widget
soundcloud_embed	Soundcloud player embed
instagram_embed	Instagram embed