Binnenvaart
Artist impression van de elektrische Port Liner Beeld: Portliner
Achtergrond

Hoe de energietransitie binnenvaart

Binnenvaartschepen vervoeren veel tonnage aan goederen tegen een relatief lage CO2-uitstoot. Toch moet het ook in deze sector beter, zo spraken betrokken partijen begin dit jaar af. Maar ambitieuze Nederlandse scheepsbouwers willen meer.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Begin dit jaar dook in verschillende media – tot in de Engelse krant The Guardian aan toe – het bericht op dat een Nederlands bedrijf dit jaar de eerste volledig elektrische binnenvaartschepen ter wereld zou gaan bouwen. Het in het Gelderse Huissen gevestigde Portliner zou de ‘Teslas van de binnenvaart’ gaan bouwen. Volledig elektrisch aangedreven containerschepen met capaciteiten van 24 tot niet minder dan 350 grote zeecontainers. Volgens het bericht was het schip voorzien van de nieuwste snufjes, waaronder een stuurhut die handig omhoog en naar beneden kon (zodat je zowel een goed zicht hebt als ook onder bruggen door kunt) en vooral: een innovatief batterij systeem.

zonneboot

Op zonne-energie met 52 km/h over water

Het idee in het kort: de Portliner schepen halen hun stroom uit vier grote batterijen die – reuze handig – in containers verpakt zitten. Als de batterijen leeg zijn, kunnen ze met een standaard containerkraan aan wal worden gezet en worden opgeladen. Het liefst duurzaam en direct, bijvoorbeeld door bij de haven gebouwde windturbines of zonnepanelen. Nieuwe batterijen kunnen aan boord worden gehesen en het schip vaart zonder vertraging verder.

https://www.youtube.com/watch?v=13zDTnhcdog

Bron: www.youtube.com

Geen uitvinding

Wij hebben niks uitgevonden; we hebben alleen de beste bestaande technologieën samengebracht in één ontwerp

De wereldwijde aandacht voor de schepen van Portliner verraste het bedrijf zelf ook, vertelt Ton van Meegen, CEO van het familiebedrijf over de telefoon: “Eigenlijk doen we helemaal niets nieuws: er bestonden al lang binnenvaartschepen die aangedreven worden door elektromotoren. Alleen komt de benodigde stroom altijd van dieselgeneratoren. In ons ontwerp hebben we die vervangen door grote batterijpakketten die in zeecontainers worden geplaatst. Ook die technologie bestond al. Wij hebben niks uitgevonden; we hebben alleen de beste bestaande technologieën samengebracht in één ontwerp”, houdt Van Meegen bescheiden vol.

Toch moet hij erkennen dat Portliner met het ontwerp een snaar heeft geraakt: iedereen is enthousiast. “Toen ik het project vier jaar geleden begon, ging het om het bouwen van twee schepen voor één specifieke klant. Maar er was veel meer interesse, ook van overheden.” Vorig jaar kreeg het project ruim 7 miljoen euro Europese subsidie om de batterijtechnologie verder te ontwikkelen en recent kwam daar nog 5,6 miljoen euro subsidie bij. “Dat is natuurlijk geweldig, maar het is misschien nog verbazender dat die subsidie bij elkaar ‘maar’ 19 procent van de totale investeringen is.” Portliner zegt ruim 100 miljoen euro aan investeringen binnen te hebben gehaald, en daarmee lijkt niets de bouw van een duurzame vloot binnenvaartschepen nog in de weg te staan.

Veel voeten in de aarde

Een modern binnenvaartschip gebruikt in een dag evenveel energie als drie huishoudens gemiddeld in een jaar.

Toch is Van Meegen nog niet begonnen met de bouw. “In de artikelen van begin dit jaar stond dat de eerste schepen al in augustus van dit jaar van de helling zouden rollen. Maar dat klopte niet.” Van Meegen verklaart: “Op de vraag hoe snel ik zo’n schip kon bouwen, antwoordde ik een journalist destijds dat ze binnen zeven maanden klaar konden zijn. Dat nieuws verspreidde zich razendsnel. Het kán ook, maar het gaat niet alleen om het schip. De infrastructuur om de schepen op te laden is minstens zo belangrijk. Als je een Tesla koopt maar er staan nergens laadpalen, kom je ook niet ver.”

Daarmee wordt duidelijk dat de binnenvaart geen uitzondering vormt op andere sectoren als het aankomt op ‘transitieproblematiek’. Met het ontwerpen van een nieuw schip begint de uitdaging namelijk pas. Momenteel is Van Meegen met havenbedrijven en lokale en provinciale overheden in gesprek om de benodigde infrastructuur te realiseren. “Het is niet niks: een modern binnenvaartschip gebruikt in een dag evenveel energie als drie huishoudens gemiddeld in een jaar. Als dan de batterijen leeg zijn en je zet ze aan de kant om ze op te laden, moet niet in de naburige wijk het licht ineens uitgaan. Goede infrastructuur is dus een vereiste.”

De kans dat die er komt, is aannemelijk. Van Meegen benadrukt meermaals dat Portliner goed geholpen wordt door het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, de provincies en zeehavens.“Iedereen is meegaand. Petje af.”

Multifunctioneel casco

Een van de sterke punten van het Portliner model is dat de containers met batterijen ook ingezet kunnen worden voor alternatieve energiedragers. “Er kunnen ook brandstofcellen die op waterstof draaien in. Of systemen op mierenzuur 1. Kernfusie voor mijn part.”

Met het idee zou de omvangrijke Nederlandse binnenvaart op termijn klimaatneutraal gemaakt kunnen worden. Die is momenteel ‘goed’ voor zo’n 2,2 megaton CO2-uitstoot. Eerder dit jaar tekenden vertegenwoordigers uit de binnenvaart en minister Cora van Nieuwenhuizen (Infrastructuur & Waterstaat) de Declaration of Nijmegen. Daarin verklaarde de sector de komende jaren alles uit de kast te halen om sneller te vergroenen en in 2030 tenminste 20 procent minder CO2 uit te stoten.

Aan Van Meegen zal het niet liggen: “Dit jaar kwam te snel, maar we worden momenteel uitermate goed geholpen met de infrastructuurkwestie. Van ministerie tot zeehavens: iedereen werkt mee aan oplossingen. We hopen ons eigen energieakkoord nog voor het einde van het jaar helemaal rond hebben. Ik ga ervan uit dat we halverwege 2019 met de bouw van zowel de infrastructuur als de schepen kunnen beginnen.”

Haalt Amsterdam straks vuilnis op met zelfvarende e-bootjes?

  1. mierenzuur is een klimaatneutrale energiedrager die, anders dan waterstof, bij kamertemperatuur vloeibaar is. Dat is een aantrekkelijke eigenschap. In Eindhoven rijdt een stadsbus op de nog redelijk experimentele schone brandstof ↩︎

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons