Beeld: Ishant Mishra
Achtergrond
Mensenrechten

‘Hier geen standbeeld van Gandhi’

Na eerder verzet in Ghana en Zuid-Afrika voeren nu ook jonge Malawiërs actie tegen de plaatsing van een standbeeld van Gandhi.

Door 11 december 2018
democratie Malawi Petitie politiek racisme Verzet
Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Middenin het commerciële centrum van de stad Blantyre in het zuiden van Malawi staat een stenen voetstuk van drie meter hoog. Binnenkort moet hier een groot standbeeld van de Indiase onafhankelijkheidsactivist Mahatma Gandhi op verrijzen. Dit is een voorwaarde die de Indiase overheid stelde aan de financiering van een tien miljoen dollar (8,6 miljoen euro) kostend conferentiecentrum. Jonge Malawiërs claimen dat Gandhi racistisch was tegenover zwarte Afrikanen en voeren daarom actie tegen de plaatsing van het standbeeld. We spraken de jonge activist Mpambira Kambewa, een van de drie leiders van de ‘Gandhi Must Fall’-beweging in Malawi.
Het advocatenkantoor van Gandhi in Johannesburg, 1905. Bron: gandhiserve.org

#GandhiMustFall

Internationaal wordt Mahatma Gandhi vaak bejubeld als de held van de Indiase onafhankelijkheid, en beschouwd als icoon van het geweldloze verzet. Er komen geregeld vergelijkingen langs met figuren als Martin Luther King en Nelson Mandela. Zijn nalatenschap in Afrika wordt echter steeds vaker als problematisch gezien. Onder #GandhiMustFall verzetten Malawiërs zich op sociale media tegen de plaatsing van een standbeeld. Een petitie van de beweging is inmiddels al zo’n vierduizend keer ondertekend. Volgens Mpambira Kambewa is het voor Malawiërs zeer aanstootgevend om een standbeeld te plaatsen van een man die van mening was dat hij superieur was ten opzichte van zwarte Afrikanen.

“Hij heeft verschillende uitspraken gedaan in toespraken en publicaties waarin hij zeer vernederende en racistisch gemotiveerde dingen over zwarte mensen zegt”, aldus Kambewa.

Mpambira Kambewa
Na in Londen rechten te hebben gestudeerd vertrok een jonge Gandhi eind 19de eeuw voor een periode van 21 jaar naar Zuid-Afrika om daar als advocaat op te komen voor de burgerrechten van Indiase immigranten. In het boek The South African Gandhi: Stretcher-Bearer of Empire verklaren de academici Ashwin Desai en Goolam Vahed dat Gandhi, in navolging van het Europese kolonialisme, Indiërs als superieur beschouwde ten opzichte van de zwarte Zuid-Afrikanen, op het gebied van competenties, betrouwbaarheid en gehoorzaamheid. Zo adviseerde hij Indiërs in een gepubliceerde brief (p. 414) om contact met zwarte Zuid-Afrikanen te vermijden. Dit zou volgens Gandhi namelijk ‘ernstige risico’s’ met zich mee kunnen brengen.
“

Gandhi vocht voor Indiase onafhankelijkheid, maar tegelijkertijd kunnen we zijn racistische opmerkingen tegenover zwarte Afrikanen niet negeren

De symboliek van het standbeeld

De ‘Gandhi Must Fall’-beweging erkent dat Gandhi voor India een belangrijk persoon is geweest, maar de actievoerders stellen dat hij niet geëerd zou moeten worden in Malawi.

“We respecteren wat Gandhi als activist heeft bereikt. De Indiase gemeenschap moet echter begrijpen dat we niet dezelfde opvattingen delen met betrekking tot Mahatma Gandhi. Ja, hij vocht voor Indiase onafhankelijkheid in India, maar tegelijkertijd kunnen we zijn racistische opmerkingen tegenover zwarte Afrikanen niet negeren”, zegt Kambewa.

Nyasaland
Van 1891 tot 1964 bestuurde het Verenigd Koninkrijk het huidige Malawi. In deze periode heette het gebied nog Nyasaland. Tijdens deze periode heerste net zoals in naburige gebieden het apartheidsregime. Toen in 1964 de onafhankelijkheid werd uitgeroepen werd de naam veranderd in Malawi.
“

We moeten Afrikaanse helden eren die er echt toe doen voor Malawi en niet iemand die zwarte Afrikanen bespotte

De activisten benadrukken dat Malawi juist haar eigen helden zou moeten eren. Een standbeeld zou van nationaal en historisch belang dienen te zijn en zou degenen moeten eren die voor, tijdens en na de koloniale onderdrukking een positieve bijdrage hebben geleverd aan de geschiedenis van Malawi en haar inwoners. Nationale helden als John Chilembwe – een evangelist die begin 20ste eeuw in opstand kwam tegen het Britse gezag – zouden juist een standbeeld verdienen. “We moeten Afrikaanse helden eren die er echt toe doen voor Malawi en niet iemand die zwarte Afrikanen bespotte.”

Een eventueel besluit van het hooggerechtshof om de plaatsing te dwarsbomen, zou voor de activisten wegens de grote symbolische waarde een absolute overwinning zijn. “Het is een kwestie van menselijke waardigheid en nationale trots voor Malawi.”

#GandhiMustFall niet alleen in Malawi

Op meerdere plekken in Afrika hebben de afgelopen tijd soortgelijke protesten plaatsgevonden. Twee jaar geleden eisten studenten en professoren van de University of Ghana met succes dat een standbeeld van Gandhi, die de vriendschap met India moest symboliseren, verwijderd zou worden van de campus vanwege zijn ‘racistische identiteit’. In 2015 werd Gandhi’s standbeeld in Johannesburg tijdens protesten met verf beklad. Deze acties vonden plaats in navolging van protesten in 2015 waarin gestreden werd voor dekolonisatie van het Zuid-Afrikaanse onderwijssysteem, onder meer door te eisen dat standbeelden van koloniale figuren als Cecil Rhodes zouden worden neergehaald.

Waar in Nederland vooral eurocentrische reflexen het hernoemen van straten en het verwijderen van standbeelden van koloniale onderdrukkers vooralsnog in de weg lijken te staan, spelen in Malawi economische belangen een rol in het besluit om standbeelden te laten verrijzen — zoals de financiering van een modern conferentiecentrum. “Waarom zouden we anders een racistisch figuur willen eren?”, concludeert Kambewa.

Mannen in Malawi doen na de film wel een hiv-test

Op het platteland in Malawi worden film, theater en beeldende kunst ingezet om het stigma op hiv te doorbreken.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —  € 8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —  € 6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
 Totaal
Subtotaal in winkelwagen € 0,00
Besteltotaal € 0,00

  • € 0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Lees en steun

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons