De Nederlandse bomenscammers in Panama

Ooit groeiden hier de bomen tot in de hemel — op papier dan. Het bedrijf Silva Tree beloofde aan investeerders dat ze in deze uithoek de snelgroeiende boomsoort paulownia zouden planten, die gegarandeerd torenhoge rendementen op zouden leveren door de verkoop van hun hout. Daarnaast zouden er inkomsten zijn uit de handel in emissierechten, de zogenaamde carbon credits.

Dat de werkelijkheid iets anders uitpakte bleek al snel, toen in 2010 het Amerikaanse blad Christian Science Monitor een artikel publiceerde over Silva Tree. Er bleken problemen te zijn met de jonge paulowniaboompjes: ze groeiden niet goed. En voor de emissierechten die het bedrijf wilde verkopen bleek geen certificatie te zijn, in tegenstelling tot wat de verkopers beweerden.

Ik was destijds freelance correspondent in Panama en besloot er dieper in te duiken.

De discussie in de rechtszaal gaat heen en weer. Er wordt gesteggeld over de certificering van de carbon credits. Dit is best lastige materie, maar waar het op neerkomt is dat iederéén wel ergens boompjes kan planten en vervolgens kan beweren dat daar een bepaalde hoeveelheid CO2 mee uit de lucht wordt gehaald. En dus heb je een standaard nodig. Voor de vrije markt is die standaard de Verified Carbon Standard (VCS), en Silva Tree beweerde tegen klanten dat ze VCS-gecertificeerd waren, terwijl dat niet zo was. Zonder die certificering zijn carbon credits waardeloos.

Iets vergelijkbaars gebeurde met het Zwitserse bedrijf Prime Forestry, dat aan de Spaanse Costa del Sol in boiler rooms (een soort call center waarin onder hoge druk investeringen worden verkocht, zoals in de film The Wolf of Wall Street) investeringen in Panamese teak-plantages verkocht. De president van Panama, Martín Torrijos, had zich nét laten fotograferen voor de reclamefolders toen de Zwitserse autoriteiten overgingen tot sluiting van het bedrijf wegens financiële onregelmatigheden en banden met de maffia.

Ook de Panamese vertegenwoordiger van Prime Forestry waarschuwde dat ik hem “maar beter met rust kon laten”, en de drie directeuren van Silva Tree reageerden onmiddellijk na de eerste artikelen met een aangifte tegen mijzelf, de Christian Science Monitor en de verslaggever van dat blad, Sarah Miller. De zaak tegen mij kwam uiteindelijk voor bij een rechter die me even voor de zitting in zijn kantoortje had laten komen en daar suggereerde dat als ik hem nu zou betalen, het allemaal wel goed zou komen. Ik betaalde niet. Het kwam niet goed. Ik werd veroordeeld en zelfs gevangen gezet.

Er is bijvoorbeeld een rapport waaruit blijkt dat het project al vanaf het begin geen enkele kans van slagen had, omdat de grond en de locatie ongeschikt waren voor het planten van paulownia. Het is een Chinese boomsoort waarmee in Panama geen enkele ervaring is, en waarmee in de tropen nog nooit een succesvol bosbouwproject tot stand is gebracht. De geplante boompjes gingen dood, en er is nooit opnieuw aangeplant. Toch werd nieuwe investeerders verteld dat het project een groot succes was.

De grond voor het project is veel te duur aangekocht, staat weer ergens anders te lezen. Het is niet duidelijk waarom, of waar het te veel betaalde geld terecht is gekomen. Consultants en interim managers reppen van mismanagement in weer andere rapporten, en van mogelijke misdrijven.

Op een gegeven moment wordt Patrick Visser door investeerders en mede-directeuren min of meer gedwongen om terug te treden als CEO, maar hij blijft achter de schermen aan de touwtjes trekken, zo blijkt uit interne e-mailcorrespondentie en verslagen aan aandeelhouders.

Er is een rapport dat door verschillende ngo’s voor de EU is opgesteld en waarin Silva Tree in verband wordt gebracht met landroof, en met boiler room-verkooppraktijken in Engeland.

Er zijn heel veel e-mails waarin valt te lezen hoe Keren Visser-Katz probeert certificering rond te krijgen voor de emissiehandel (de carbon credits), maar overal nul op het rekest krijgt, terwijl tegelijkertijd door hun verkopers en in promotiemateriaal wordt beweerd dat de carbon credits al gecertificeerd zijn.

En dan zijn er de verschillende verkoopbrochures van Silva Tree zelf. Daarin worden aan investeerders gegarandeerde rendementen beloofd van wel 18 procent per jaar. Iedereen die iets van bosbouw weet, weet dat dit niet kan. Bomen kunnen ziek worden, omwaaien door stormen of beschadigd raken door aardbevingen, slecht weer, ongedierte. Er zijn te veel factoren die je niet in de hand hebt om zulke hoge winsten te kunnen garanderen. In de VS beschouwen de financiële autoriteiten het als fraude om met dit soort verhalen investeerders te lokken, maar in de Nederlandse rechtszaal blijft Patrick Visser bij hoog en bij laag volhouden dat er met die verkooppraatjes helemaal niks mis is. Daar denken mensen die hun geld kwijt zijn echter anders over, blijkt uit e-mails die me door bronnen binnen Silva Tree zijn toegespeeld.

Maar de rechtszaak in Nederland, die win ik. Het is nog nét 2018 als de Rechtbank Amsterdam beslist dat het echtpaar Visser ook in hoger beroep zijn zin niet gaat krijgen. De artikelen over hen blijven gewoon online staan en ze krijgen geen schadevergoeding. Sterker nog, de rechter bevestigt opnieuw dat de manier waarop de Vissers in eerste instantie achter mijn rug om een vonnis hebben uitgelokt, onrechtmatig is.

Is er een rol weggelegd voor bosbouwprojecten in Panama om ontbossing en opwarming van de aarde tegen te gaan? Als je een Google search doet op “reforestation panama” gaan de resultaten op de eerste pagina’s allemaal over het bosbouwvisum. In Panama kun je een verblijfsvergunning kopen voor slechts tachtigduizend dollar, en dan krijg je er gratis een paar hectare met bomen bij. Na een paar jaar kun je Panamees staatsburger worden. Het spreekt vanzelf dat er tal van dubieuze aanbieders actief zijn op deze lucratieve markt: “Ga met pensioen en word slapend rijk!”