Even dimmen: lichtvervuiling in Nederland

Daarom wordt overmatige verlichting ook wel lichtvervuiling genoemd. De overstap naar duurzamere ledverlichting lijkt dit helaas ook niet te gaan verhelpen. Onze verlichting wordt daarmee wel zuiniger, maar in de praktijk gaat de overstap gepaard met meer licht, waardoor we evenveel energie verbruiken en de lichtsterkte op veel plekken hoog blijft. Daar komt bij dat ledverlichting meer blauw licht bevat dan gloei- en spaarlampen. Gelukkig bevatten nieuwe varianten alweer minder van het schadelijke blauwe licht.

Gemeenten peinzen al jaren over manieren om het gebruik van verlichting te temperen. Daaf de Kok, adviseur bij Licht en Donker Advies, ondersteunt ze daarbij: “Het is niet alleen een kwestie van lampen vervangen door zuinigere varianten. Er moet vooral ook worden onderzocht waar licht onnodig fel brandt, en of bestaande verlichting verwijderd kan worden.”

Britse bioloog Kevin Gaston vat het kort en bondig samen: “Gebruik verlichting alleen waar het absoluut nodig is, de rest is verspilling.” Overvloed en inefficiëntie zijn echter kenmerken van hedendaagse verlichting.

En buitenwegen waar ‘s nachts geen mens rijdt, moeten we die constant verlichten? En moet de straatverlichting in slaperige villawijken altijd aan blijven? Of kunnen we het in ieder geval flink dimmen? Dat zijn vragen die gemeenten zichzelf moeten stellen, zegt adviseur De Kok.

De gemeente Amsterdam zegt te hebben besloten om de verlichting bij afgelegen wegen permanent uit te schakelen. Bijkomend effect is dat deze routes steeds minder gebruikt zullen worden, waardoor de nachtelijke rust in deze gebieden zal moeten terugkeren.

Op bedrijventerreinen en in woonwijken kan verlichting geplaatst worden die op sensoren werkt. Deze springt dus alleen aan wanneer iemand in de buurt is. De Kok is van mening dat verlichting alleen nodig is op plekken waar veel sociale onrust heerst, of waar het bijdraagt aan de sfeer, zoals in de binnenstad of bij evenementen. Zogenaamde ‘slimme ledverlichting’ komt daarbij uitstekend van pas, omdat het de mogelijkheid geeft om het lichtniveau – per lantaarnpaal – op afstand aan te passen.

De overgang naar ledverlichting in de openbare ruimte wordt onbetwist uitgevoerd, doch meestal iets langzamer dan mogelijk. Dat alleen doet de lichtvervuiling niet vervagen. Er moet vooral minder licht komen. Totdat we weer een volle sterrenhemel kunnen aanschouwen.