De Nederlandse Noraly Schiet werkt een half jaar als communicatievrijwilliger bij Women in Leadership (WIL) Uganda. De organisatie zet zich in voor het verbeteren van de positie van vrouwen en meisjes in Busembatia, onder andere door ze Engelse les te geven en bewust te maken van hun rechten. Via maandelijkse blogs houdt Noraly ons op de hoogte van haar ervaringen in het Afrikaanse land.
Deel 3: Patsy (16) werd geschorst omdat ze haar vriendje belde onder schooltijd.
Veel Nederlanders kijken positief terug op hun middelbareschooltijd. Het is de periode waarin je hormonen gaan opspelen, je stiekem verliefd wordt, je je af gaat zetten tegen je ouders en je persoonlijkheid zich enorm ontwikkelt. Ons schoolsysteem biedt daar voldoende ruimte voor. Welke vrijheden heeft een Ugandese tiener?
Een geheim vriendje
In Busembatia gaan veel kinderen niet naar school, ondanks de leerplicht. Dat houdt vaak verband met geldgebrek, schreef ik in mijn vorige blog. Maar wat als je schoolproblemen niet met geld te maken hebben, maar met verliefdheid?
Patsy. Foto: WIL Uganda
Op Internationale Vrouwendag zou Patsy, 16 jaar oud en een van de meisjes die aan ons Teen Voices programma deelneemt, haar gedicht voorlezen. Helaas: Patsy kon niet komen, vertelde Madam Carol, de ‘boarding mistress’ op de middelbare school waar WIL Uganda werkt. Patsy was voor twee weken geschorst. Dat was een serieuze zaak. Ik vroeg Madam Carol wat er aan de hand was.
“Ze gebruikte een mobiele telefoon,” legt Miss Carol uit, “om haar vriendje te bellen.” Zijn mobiele telefoons verboden op school? “Ja,” zegt Madam Carol, “daar staat schorsing op. Maar de duur van haar schorsing heeft met iets anders te maken.”
Madam Carol legt uit dat ouders altijd worden ingelicht wanneer een leerling geschorst of anderszins gestraft wordt. Patsy was als de dood dat haar vader zou ontdekken dat ze met een jongen had gebeld, en haar iets zou aandoen als ze thuiskwam. Daarom liep ze van school weg: op Townside óók een reden voor schorsing. Dubbel straf, dus, voor het weglopen én het gebruiken van haar mobiele telefoon. Patsy vluchtte naar haar zus en is, nadat ze door school op de hoogte was gesteld van de duur van haar schorsing, gedurende die hele periode bij haar gebleven, uit angst voor de straf van haar vader.
Zware schorsing
Inmiddels is Patsy weer terug op school, waar ze als boarding student ook slaapt. Ze moest een excuusbrief schrijven en voorlezen aan de schoolleiding. Ze heeft een aantal uren op het land moeten werken, de Ugandese versie van corvee. Ook is haar telefoon afgepakt, en wanneer ze opnieuw contact legt met haar vriendje – hij zit overigens op dezelfde school als zij –is de kans groot dat ze definitief van school wordt gestuurd.
Als Patsy opnieuw contact legt met haar vriendje, is de kans groot dat ze definitief van school wordt gestuurd
In eerste instantie verbaasde ik me over de zware straf voor zo’n ogenschijnlijk licht vergrijp: in mijn beleving hebben alle tieners een mobiele telefoon, en als er één ding bij puberteit hoort, is dat wel verliefdheid – en die gaat nu eenmaal gepaard met flirterige smsjes en geheime telefoongesprekken.
Hier niet. Op Townside zijn de klassen gemengd, hoewel er ook aparte jongens- en meisjesscholen zijn. Veel buitenschoolse activiteiten, zoals een potje voetbal, worden gescheiden uitgevoerd. Je mag als meisje best een praatje maken met een jongen, maar daarmee houdt het op: verdere pogingen tot toenadering, ginnegappen met de jongens, of aanraking, worden met argusogen bekeken. Maar de hormonen gieren door hun lichaam, en in combinatie met de opstandigheid die pubers kenmerkt, brengt dat ze in de problemen. Een telefoon gebruiken, ruziën op het schoolplein, de school verlaten zonder toestemming en diefstal zijn officiële redenen voor schorsing. Als je zwanger raakt, word je van school gestuurd. Alle andere vergrijpen, en dat kan variëren van een te intens gesprek met iemand van het andere geslacht tot het dragen van de verkeerde sokken, worden met lijfstraffen beantwoord.
Stokslag of schorsing helpt niet
Patsy en haar vriendje zullen ongetwijfeld een andere manier vinden om contact te leggen. Daar helpt geen stokslag of schorsing tegen. Wat dan wel? Begeleiding in de vorm van onderwijs over wat puberteit inhoudt, misschien. In Uganda wordt thuis noch op school gesproken over wat de puberteit met je doet, fysiek en mentaal, waardoor er weinig begrip en kennis is over bijvoorbeeld verliefdheid, menstruatie en seksualiteit: er lijkt een taboe op te bestaan. Nederlandse pubers vinden een vak als ‘verzorging’ misschien overbodig, maar ze leren er wel een heleboel van.
De organisatie waar ik voor werk biedt een naschools programma aan: ‘Sexual Reproductive Health and Rights,’ waarin de scholieren worden onderwezen over de lichamelijke kant van het verhaal: hopelijk een inspiratie voor het verplichte schoolcurriculum.
Lees hier deel 1 terug: Een betere positie voor Ugandese vrouwen in Busembatia
Lees hier deel 2 terug: Meisjesproblemen in Busembatia
