De Nederlandse Noraly Schiet werkt een halfjaar als communicatievrijwilliger bij Women in Leadership (WIL) Uganda. De organisatie zet zich in voor het verbeteren van de positie van vrouwen en meisjes in Busembatia, onder andere door Engelse les te geven en het vergroten van de bewustwording van gelijke rechten. Via maandelijkse blogs houdt Noraly ons op de hoogte van haar ervaringen in het Afrikaanse land.
Deel 1: Noraly arriveert in Busembatia en deelt haar eerste indrukken
Rondrennende geiten, koeien op de weg, wapperende waslijnen en kletterende regen. Het stormt en spookt behoorlijk wanneer ik aankom in het Ugandese dorp Busembatia. Geen stroom, geen douche of toilet. Aisha en Harriet, twee vrouwen van eind twintig, komen in de regen naar buiten om zich voor te stellen. Beide alleenstaand, wonend met twee of drie kinderen.
Ook jongens doen mee
Deze vrouwen zijn de reden dat ik hier ben. WIL Uganda verbetert de positie van vrouwen en meisjes in het dorp. “Er zijn veel maatschappelijke problemen in Uganda die betrekking hebben op vrouwen. De oplossing begint met onderwijs”, zegt Vincent Zinulula, leraar Engels en werkzaam voor dezelfde organisatie. WIL Uganda zet zich op verschillende manieren in, door bijvoorbeeld taalonderwijs te bieden, ondernemerschap te stimuleren, en vrouwen bewust te maken van hun rechten. De doelgroep is hoofdzakelijk vrouwen, maar dat betekent niet dat er geen mannen voor de organisatie werken of meedoen aan de programma’s. Integendeel! Enkele board members zijn man, evenals de community mobilizer, een leraar Engels en een stagiair, en er is een schoolprogramma waar zowel jongens als meisjes aan deelnemen. “We moeten juist ook de jongens en mannen onderwijzen en uitleggen dat vrouwen en mannen dezelfde rechten hebben”, zegt Vincent. “Het gelijkheidsvraagstuk is deel van de cultuur.”
Vincent aan het werk. Foto: Noraly Schiet
Armoede en polygamie
De feministische golf heeft Uganda nog láng niet bereikt. Veel van de voorwaarden voor een dergelijke beweging zijn hier niet aanwezig. Het land heeft er de handen aan vol om in basale behoeften te voorzien, zoals goede watervoorzieningen en veilig onderdak. Ook armoede speelt een rol: het gemiddelde salaris van de Ugandees is bepaald niet om over naar huis te schrijven en kinderen kunnen niet naar school omdat de toelage niet kan worden betaald. Daarnaast is er veel polygamie, waardoor vaders meer kinderen hebben dan waarvoor ze kunnen zorgen.
De meisjes worden eerder dan jongens van school gehaald om mee te helpen op het land of in de huishouding
“Mijn vader kan je niet vertellen of een meisje op straat zijn eigen dochter is, of het kind van iemand anders,” vertelt mijn naaste collega, wiens vader 36 kinderen heeft. De meisjes worden eerder dan jongens van school gehaald om mee te helpen op het land of in de huishouding. “De combinatie van armoede en polygamie zorgt voor veel spanning in gezinnen. Dochters worden op jonge leeftijd uitgehuwelijkt, vrouwen zijn werkeloos of onderbetaald, het gebrek aan geld zorgt ervoor dat ouders niet in de behoeften van zichzelf en hun kinderen kunnen voorzien”, vertelt Umar, politieagent in Busembatia, wanneer ik hem voor het eerst ontmoet.
Behoefte aan verandering
Ik maak geregeld een praatje met de mensen uit het dorp, en ik merk dat er sterk behoefte is aan verandering. Vrouwen willen graag meer onafhankelijkheid en een poot om op te staan. Ze willen dat hun kinderen een opleiding kunnen volgen en een betaalde baan vinden. Ruth, moeder van acht kinderen en deelnemer aan het Engelse taalprogramma, zit wat dat betreft in een uitzonderlijke positie: ze is inmiddels dertig jaar getrouwd en woont in een vrij riant huisje, een dorp verderop. Ze heeft al haar kinderen kunnen voorzien van (vervolg)onderwijs en iedereen heeft betaald werk. Ruth is leergierig en wil zich graag blijven ontwikkelen, zowel persoonlijk als professioneel: de taalles draagt aan beide bij. Daarnaast neemt ze haar buurvrouwen en kennissen mee naar bijeenkomsten van ons Rights & Advocacy programma, om bewustwording te bevorderen. “Vrouwen weten niet wat hun rechten zijn, en ze weten niet waar ze naartoe moeten wanneer er problemen zijn. Vrouwen worden nog altijd onderdrukt door mannen”, zegt Ruth.
Vrouwen weten niet wat hun rechten zijn, en ze weten niet waar ze naartoe moeten wanneer er problemen zijn
Gelijkheid
De organisatie heeft diverse projecten, maar feit blijft dat er aan de basis flinke verandering nodig is. Veel vrouwen hebben geen idee dat ze volgens de grondwet dezelfde rechten hebben als mannen, omdat daar door weinig mensen naar wordt gehandeld. Gelukkig is de zin en wil rumschoots aanwezig. Volgens Vincent is de vooruitgang in elk geval wel zichtbaar: “We zijn al een eind gekomen, vanaf een tijd waarin vrouwen werd verteld dat ze geen kip mochten eten omdat het hun vruchtbaarheid zou verminderen.” Die tijd is gelukkig voorbij: kip mag weer op het menu. Zónder vruchtbaarheidsproblemen.
De komende zes maanden probeer ik een steentje bij te dragen. Tijd om de dialoog aan te gaan en mijn hart te verliezen aan Aisha, Harriet en de andere inwoners van Busembatia.
