Op de lage houten tafel in het traditionele restaurant in Addis Abeba staat een grote schaal met injera, een soort pannenkoek. Door de boxen klinkt Ethiopische muziek. Drie mannen, allen begin dertig, scheuren stukjes injera af en stoppen het samen met het geroosterde vlees in hun mond. Het zijn drie van de negen bloggers van collectief Zone9: vliegtuigingenieur Abel Wabella, econoom Natnael Feleke en schrijver Befeqadu Hailu. “We wilden een platform creëren waar nieuwsverhalen van verschillende kanten worden belicht. Zoiets bestaat namelijk niet in Ethiopië”, zegt Feleke.
Onrustig landEthiopië wordt sinds november vorig jaar geteisterd door een golf van protesten. De twee grootste etnische groepen, de Oromo en de Amharen, uiten hiermee hun ongenoegen tegenover de regering. De partij Ethiopian Peoples Revolutionary Democractic Front (EPRDF), bezet alle zetels in het parlement en bestaat voornamelijk uit Tigreanen, een groep die slechts zes procent van de bevolking uitmaakt. De demonstranten voelen zich onderdrukt en zeggen niet te profiteren van de economische groei. Volgens mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch hebben de veiligheidstroepen met geweld gereageerd op de veelal vreedzame protesten. Honderden mensen kwamen de afgelopen maanden om, duizenden zijn gewond geraakt en tienduizenden gearresteerd, waarvan er velen vastzitten op onbekende plekken zonder officiële aanklacht. Vanwege de aanhoudende protesten kondigde de Ethiopische regering deze maand de noodtoestand af voor tenminste zes maanden. Mobiel internet is geblokkeerd om zo mobilisatie door demonstranten via sociale media te beperken.
Ze schrijven over schendingen van mensenrechten, het gebrek aan democratie en hun gezamenlijke droom over een land waarin etniciteit er niet meer toe doet. Hun blog werd in 2012 gelanceerd en kreeg de naam ‘Zone9’, naar een gevangenis in de hoofdstad, die uit acht verschillende zones bestaat. “Ethiopië zelf is eigenlijk de negende zone, één grote gevangenis.” De artikelen op de website verschijnen in de nationale taal Amhaars, om zo hun landgenoten te informeren. “Mensen hier willen niet langer genegeerd worden. Op deze manier geven we ze een stem.”
Pers onder vuur
Voor nieuws zijn de Ethiopiërs afhankelijk van staatsmedia. “Maar iedereen weet dat dit propaganda is. We weten dus nauwelijks wat er écht in ons eigen land gebeurt.” Mensenrechtenadvocaat Alem Addisu, werkzaam bij de enige onafhankelijke mensenrechtenorganisatie in Ethiopië, legt uit dat de democratie in het land langzaam verdwijnt. Sinds 2009 geldt de omstreden antiterrorisme wet. “Vanwege de vage beschrijving maakt deze wet het mogelijk om iedereen die zich uitspreekt tegen de regering te vervolgen. Vooral oppositieleden, journalisten en bloggers worden daarvan de dupe.” Volgens Reporters Without Borders, een organisatie die zich wereldwijd inzet voor journalisten in nood, zitten er binnen Afrika alleen in buurland Eritrea meer journalisten opgesloten.
Vanwege de vage beschrijving van de antiterrorismewet, is het mogelijk om iedereen die zich uitspreekt tegen de regering te vervolgen
In april 2014 werden de bloggers van Zone9 gearresteerd op beschuldiging van ‘terroristische activiteiten’ en ‘samenzwering met een terroristische organisatie’. Ze belandden in het Maekelawi politiestation. “Ook wel ‘Siberië’ of ‘de martelkamer’ genoemd, omdat het er ijskoud en donker is en vanwege de lugubere martelmethoden”, vertelt Wabella. “Het was verschrikkelijk. We werden meerdere keren per dag ondervraagd. Soms gebruikten ze daarbij schrikdraden waarmee ze ons elektrische schokken gaven.” Na 85 dagen werden ze gedeporteerd naar de Qilinto gevangenis. Ze deelden hun cel met elf andere gevangenen, voornamelijk politieke tegenstanders van het regime. Er waren geen faciliteiten en ze mochten maar een keer per dag naar buiten. “Als ik het geluid van de soldatenlaarzen in de gang hoorde werd ik bang”, zegt Feleke, “Dan kwamen ze weer iemand ophalen voor een ondervraging. Laat het mij niet zijn, laat het mij niet zijn, dacht ik alleen maar.”
De zaak wordt opgepikt door internationale mensenrechten- en persvrijheidsorganisaties. In de zomer van 2014 is de hashtag #FreeZone9Bloggers trending op Twitter. Volgens Reporters Without Borders en Amnesty International zijn de arrestaties van de bloggers een schending van het Internationaal Verdrag inzake Burger- en Politieke rechten. Mensen over de hele wereld twitteren foto’s van zichzelf met teksten als “Bloggen is geen misdaad!” en “Journalistiek is niet hetzelfde als terrorisme!” In oktober 2015 worden ze na een gevangenisstraf van anderhalf jaar vrijgesproken. Een maand later reikt de Committee for the Protection of Journalists (CPJ) de International Press Freedom Award uit aan de Zone9 bloggers, om zo hun ‘dappere werk’ te eren.
De strijd gaat door
De koffie wordt ingeschonken in kleine kopjes. De drie bloggers pakken omstebeurt een handje popcorn uit het mandje, dat wordt er in Ethiopië traditioneel bij geserveerd. Precies een jaar zijn ze nu vrij. Ze realiseren zich vaak hoe fijn het is om tijd met vrienden door te brengen op een plek als deze. Hun ervaring in de gevangenis weerhoudt hen er niet van om te blijven bloggen. “De artikelen gaan over het belang van democratische hervormingen”, vertelt Hailu “En we proberen botsingen tussen etnische groepen te voorkomen, bijvoorbeeld door te schrijven dat niet alle Tigreanen onderdrukkers zijn.”
Het is onze taak de bevolking te voorzien van betrouwbare informatie, juist nu er zo veel gebeurt
Volgens Wabella zijn Facebook en Twitter voor de bloggers erg belangrijk als informatiebron. Via sociale media krijgen ze berichten uit alle hoeken van het land. “We bezoeken ook politieke gevangenen, gaan naar politieke evenementen in Addis Abeba en vragen wetenschappers om hun mening.” Mensenrechtenadvocaat Addisu denkt dat de bloggers nog steeds moeten blijven oppassen. “Ze zijn misschien onschuldig verklaard, maar als ze iets doen wat de regering niet aanstaat dan worden ze zo opnieuw in de bak gegooid.” Maar ze gaan door, ondanks de risico’s. “Het is onze taak om de bevolking te voorzien van betrouwbare informatie, juist nu er zoveel gebeurt. Niemand anders zal het doen”, zegt Feleke. Wabella voegt daaraan toe dat Zone9 onderdeel uit maakt van hun identiteit. “We zijn zelf slachtoffer geworden van dit regime, daarom is onze toewijding groter dan ooit tevoren.”
Uit veiligheidsredenen zijn sommige namen in dit artikel gefingeerd.
