OneWorld vat de week voor je samen. Deze keer over het leven na de dood. Valt er voor ons nog iets te vieren?
Het is bijna weekend. In Ghana worden de mooiste zwarte kleren weer uit de kast gehaald. Tijd voor pittige kebab, gratis bier, romantische flings en een vleugje rouw.
Voor er misverstanden ontstaan: deze blog gaat niet over carnaval, maar over de dood. Er gingen namelijk veel mensen dood deze week: Bij polio-inentingen in Nigeria werden 12 mensen doodgeschoten. In Mali is voor het eerst sinds de Franse interventie een zelfmoordaanslag gepleegd. In Irak vielen tientallen slachtoffers door aanslagen met autobommen. Meer dan vijftig mensen vonden de dood bij een verkeersongeluk in Zambia. In Bangladesh zonk weer eens een veerboot, in India waart de varkensgriep rond.
De een is gelijker dan de ander
“In de aanwezigheid van de dood, zijn alle mensen gelijk”, zei Publilius Syrus een eeuw voor het begin van onze jaartelling. Wat er ná iemands dood gebeurt hangt echter af van iemands status. Terwijl de meerderheid van de hierboven beschreven slachtoffers een anoniem graf kreeg, lag ex-koning Sihanouk van Cambodja sinds zijn dood in oktober opgebaard met een gouden masker op. Afgelopen maandag werd hij – na een ceremonie van vier dagen – eindelijk gecremeerd. Kosten van het gauw uit de grond gestampte crematorium? 1,5 tot 5 miljoen dollar. En dat in een land waar een derde van de bevolking onder de armoedegrens leeft. De Engelse koning Richard III, van wie de botten werden teruggevonden onder een parkeerplaats, wordt meer dan zeshonderd jaar na zijn dood herbegraven in de kathedraal van Leicester.
Onbekend maakt onbemind
In Tunesië braken vandaag rellen uit bij de begrafenis van de vermoorde oppositieleider Chokri Belaid. Op de sterfplek van Osama Bin Laden wordt een enorm amusementspark – inclusief dierentuin – gebouwd. De Pakistaanse autoriteiten zeggen dat het project niets met Bin Laden van doen heeft. Toch wordt een ding duidelijk: wie beroemd of berucht is leeft voort.
Onbekend maakt onbemind. Zo onthulde The Guardian deze week dat undercover politieagenten de identiteiten aannamen van zeker tachtig onbekende overleden kinderen. Algemeen Dagblad berichtte hoe de familie van een verkeersslachtoffer moest betalen voor het schoonmaken van het wegdek.
Ghanezen houden van begrafenissen
In Ghana wordt het belang van iemands leven afgemeten aan de hoeveelheid rouwenden bij diens dood. Daarom duren begrafenissen minstens twee dagen. Op zaterdag vindt de daadwerkelijke begrafenis plaats, op zondag de herdenking. ‘Het is een ongeschreven regel dat er op vrijdag geen zaken worden gedaan, want op die dag worden onze doden opgebaard’, stelt Elizabeth Ohene op de website van BBC. ‘Wij Ghanezen houden van begrafenissen’, zegt Seth Akpalu uit de Ghanese hoofdstad Accra. ‘Als je ziek bent, wil niemand je geld lenen voor medicijnen. Als je je schoolgeld moet betalen, kan niemand je helpen. Maar als je doodgaat, snelt iedereen toe om geld te geven voor je begrafenis.’ ‘Ghanezen spenderen meer geld aan de doden dan aan de levenden’, zegt begrafenisplanner Tetteh.
Wie red je eerst?
Het wordt tijd dat we aandacht besteden aan diegenen die een toekomst kunnen hebben, concluderen veel Ghanezen. Bij wie moet je dan beginnen? “Vergelijk het met een scheepsramp”, oppert muzikant Jaap de Witte van de 3JS. “Als een overlevende op een vlot zit, en de tweede met zijn kruin onderwater. Dan grijp je die laatste het eerst.”
Helaas. Ook bij leven geldt: onbekend maakt onbemind en rijken worden eerder gered dan de armen. IJsbeer Knut kreeg bij leven croissantjes en na zijn dood een standbeeld (‘dromer op twee ijsschotsen’). Ondertussen komt het worstcasescenario voor zijn soortgenoten op de Noordpool steeds dichterbij. ‘In een jaar kan de helft van de populatie sterven’, aldus elf ijsbeerspecialisten. Nog geen regering heeft op hun red-de-ijsbeer-oproep gereageerd. Wel werd deze week de SNS Bank ‘gered’. Kosten: 3,7 miljard euro. Juist, ongeveer evenveel als ons totale budget voor ontwikkelingssamenwerking. Alleen moet dat hulpgeld verdeeld worden over onder meer de Verenigde Naties, maatschappelijke organisaties én vijftien partnerlanden. Zo kunnen we nog wel even doorgaan.
Gangnam Style
We dreigen anderen vooral te zien als een middel om zelf beter van te worden, concludeert Malou van Hintum deze week in De Volkskrant. ‘Dit kan niet goed aflopen.’ Mensen die het beter willen krijgen, grijpen zich vast aan het nieuwe redmiddel: aandacht. Wie de headlines haalt, is niet langer onbemind. En dus dansten Chinese werknemers deze week de Gangnam Style voor de nachtclub die ze hadden gebouwd (en waarvoor ze niet betaald hadden gekregen). Een armloze Afghaanse jongen wil zwemmen op de ParaLympics.
Eens zullen de laatsten de eersten zijn. ‘Afrika komt eraan’, werd gisteren al verkondigd tijdens de presentatie van het boek Dag Afrika. We kunnen twee wegen inslaan: óf we gaan werken aan een eerlijker wereld in de hoop dat ook wij een rol van belang kunnen blijven spelen, óf we zuipen ons te pletter en vieren het leven zolang we nog voorop lopen.
Alaaf!
Foto: Sanne Terlingen. Inwoners van Toamfom (Ghana) gaan knockout na een begrafenismiddag.
