De vis wordt zuur betaald

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Tien jaar geleden kon Dos Winkel (69) het niet langer aanzien. Waar hij bij zijn eerste duikexcursies nog dacht dat verandering van het zeeleven ‘gewoon bij de natuur hoort’, was er na drie decennia het besef dat er drastisch iets moet veranderen aan de manier waarop de mens met de aarde omgaat. Hij verkocht zijn fysiopraktijk en richtte de Sea First Foundation op (zie kader linksonder tekst). Sindsdien staat zijn leven in het teken van ruim 70 procent van onze aardbol: de zee. Met onderzoek, lezingen én zijn foto’s confronteert hij de huidige generatie aardbewoners met de erbarmelijke staat van ons zeeleven en hoe mooi het ooit was. “Maar ik eindig altijd positief, alle beetjes helpen.” 

dos winkel sea first foundation
Het oceaanleven op z'n mooist. Foto: Dos Winkel

Op welk moment dacht u: ik word oceaanactivist?
“Het was een optelsom. Ik had verschillende trips achter de rug waarop ik de vernietiging van het zeeleven zag. In Indonesië kwam ik tijdens een excursie met een groep duikers langs een koraalrif waar we al eerder waren geweest. Er dreven nog een paar halfdode vissen en het koraal was volledig vernietigd. Vissers hadden daar met dynamiet gevist. Ook werden mangrovebomen gekapt om ruimte te maken voor garnalenkwekerijen. Op een andere duiktrip, in de Rode Zee bij Egypte, zag ik duizenden plastic zakjes, flesjes en blikjes drijven. Allemaal afval van hotels aan de kust. Daar kwam nog eens bij dat ik in de tien jaar dat ik op Bonaire woonde, ‘s werelds best beschermde zeegebied zag afbrokkelen. Alles bij elkaar was het voor mij reden om me volledig te richten op oceanen beschermen met de stichting die ik heb opgericht.”

Gevolgen van klimaatverandering op het land, zoals verwoestijning, zijn voor mensen veel voelbaarder en zichtbaarder dan bijvoorbeeld verzuring van het zeewater. Is het moeilijk om zeeproblematiek onder de aandacht te brengen?
“Ik leg in mijn werk altijd een link tussen verschillende problemen. Uiteindelijk heeft alles met elkaar te maken, met als belangrijkste oorzaak: onze vleesconsumptie. Die zorgt voor enorme ontbossing en uitstoot van broeikassen, zoals methaan en CO2. Daarmee worden zeeën steeds belangrijker als opnemer van CO2 en producent van zuurstof. 

Oceaanverzuring is en wordt het allergrootste probleem aller tijden

De CO2-opslagcapaciteit van de oceanen neemt alleen steeds verder af, met name door het afsterven van fytoplankton (eencellige algen, red.), dat ervoor zorgt dat CO2 wordt omgezet in zuurstof. 40 procent van het fytoplankton is al verdwenen. Daardoor is er dus minder zuurstof in de oceanen en wordt de zuurtegraad van het water hoger: de oceanen verzuren. Oceaanverzuring is en wordt het allergrootste probleem aller tijden. Het tast het zeeleven aan, zoals algen, koralen en schaaldieren. Algen zorgen voor ongeveer 70 procent van de zuurstofproductie in de atmosfeer, dus het zuurstofgehalte in de lucht neemt door verzuring ook steeds verder af.”

Om de zee te redden moeten we dus minder vlees eten, terwijl je bij oceanen eerder denkt aan vis. Welke rol spelen visserij en overbevissing bij de vervuiling van de oceanen?
“Net als de vleesindustrie een zeer kwalijke. In de eerste plaats vanwege de enorme hoeveelheid vis die wordt gevangen (ruim 85 procent van de visbestanden is volledig of overbevist, red.). Er is nog maar 10 procent over van de hoeveelheid die er honderd jaar geleden was. Vissen zijn, net als fytoplankton, belangrijk voor de opslag van CO2. Ze nemen dat samen met kalk op uit het water en ontlasten dat weer in kleine steentjes. Dat zakt naar de bodem waardoor de CO2 is opgeborgen. Hoe minder vis, hoe minder CO2-opslag dus.

trawler van parlevliet & van der plas
Een van de enorme trawlers van Parlevliet & Van der Plas. Foto: Wikimedia

Dan is er nog het probleem van alle schepen met hun dieselmotoren, van zowel kleine vissersbootjes als de enorme trawlers (zie foto links). Aanvankelijk werd gedacht dat die uitstoot verwaarloosbaar is, maar uit een recente VN-studie blijkt dat 13 miljoen vissersboten per direct uit het water gehaald zouden moeten worden, om de oceaan- en milieuvervuiling echt terug te brengen en de visstanden te herstellen. De visserij veroorzaakt dus gigantische uitstoot en verkleint ook nog eens een groep die dat kan opvangen, namelijk de vissen.”

Is kweekvis een oplossing voor mensen die toch graag naar de visboer of visafdeling van de supermarkt gaan?
“Absoluut niet! Sterker nog, kweekvis is een belangrijke oorzaak van overbevissing. Zo’n 30 procent van alle vis die wordt gevangen, wordt gebruikt als vee- of visvoer. Het kan zijn dat de gekweekte zalm op jouw bord wel zes ‘wilde’ vissen heeft gekost.”

Wie bovenstaande problemen hoort, zal allesbehalve optimistisch gestemd zijn over de toestand van de zee. Ook Winkel zelf heeft momenten gekend waarop een depressief gevoel hem nader stond dan de activistische drang om door te gaan. Maar langzaamaan beklijft hem steeds meer het gevoel dat we de oceanen kunnen redden.

Sea First FoundationDe SFF werd in november 2009 opgericht uit bezorgdheid over de slechte situatie waarin de oceanen verkeren en de problemen die dit teweeg brengt voor mens, dier en natuur. De belangrijkste doelgroep voor de presentaties van SFF zijn kinderen en jongeren want zij zijn de ‘volwassenen van de toekomst’. Daarnaast organiseert SFF ook acties en lezingen voor het brede publiek.

 

 

SFF informeert over 6 belangrijke onderwerpen:

  1. belang van de zee – Waarom zijn wij als mensen afhankelijk van gezonde zeeën?
  2. visserij en aquacultuur – Wat zijn de gevolgen van de verschillende methoden van vissen?
  3. vervuiling op zee – Weet u in hoeverre de zeeën vervuild zijn met plastic, olie en chemische stoffen?
  4. klimaatverandering en verzuring – Ook dit ernstige probleem vraagt onze aandacht waarbij iedereen een verschil kan maken.
  5. welzijn van zeedieren – Kan een vis ook pijn, angst en stress ervaren? Ja, wel degelijk!
  6. vis & gezondheid – Is vis eten wel zo gezond als vaak beweerd wordt?

Bron: Sea First Foundation

Waar baseert u dat optimisme op?
“Op wat ik om me heen zie, lees en hoor. Ik heb door de jaren heen duizenden mails gekregen van mensen die zeggen dat ze naar aanleiding van mijn lezing of presentatie minder of zelfs geen vlees en vis meer eten. Ook is het aantal Europese organisaties dat met oceaanproblematiek bezig is in de afgelopen tien jaar gestegen van 25 naar 125. Daarnaast is het aantal studies en berichtgeving in de media sterk gegroeid. Voorheen moest je echt zoeken naar artikelen, nu lees ik er bijna dagelijks over. En, niet onbelangrijk, het staat nationaal en internationaal op de politieke agenda, zeker in de EU. De bewustwording en bijbehorend gedrag zijn dus in positieve zin aan het omslaan.”

Zijn de oceanen eigenlijk nog te redden?
“De toestand zal de komende jaren in ieder geval nog verder verslechteren. Het duurt altijd 25 tot 30 jaar voordat de schade van CO2-uitstoot zichtbaar is. Maar je kunt nu al wel beginnen met preventieve maatregelen en damage control, zodat er over vijftig jaar de eerste tekenen van herstel zichtbaar zijn. Zo worden er op verschillende plekken al mangrovebossen aangeplant. Koraal is weer een ander verhaal, dat kan binnen tientallen jaren volledig verdwenen zijn en krijg je niet zomaar terug. Het Great Barrier Reef is in erbarmelijke staat. Maar ik ben hoopvol gestemd, we zitten nu in een overgangsperiode. Over vijftig jaar kijken we met z’n allen terug en denken we: ‘Wat waren we toen ongelooflijk dom bezig’.”

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons