Achtergrond

Wat we wél weten over de gifgasaanval in Khan Shaykhoun

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Eerste video vanuit Khan Shaykhoun vroeg in de ochtend

Dinsdagochtend 4 april verschijnen er video’s en foto’s van dodelijke slachtoffers en gewonden online. Deze video die Der Spiegel publiceerde “verscheen om 7:59 lokale tijd gepost door media-activist Mohamad Sallum Al-Abd”.

Op de Facebookwall van Al-Abd verschenen die ochtend veel updates. Om 6:27 Nederlandse tijd schreef hij: “Gevallen van verstikking onder burgers”.

Artsen en ooggetuigen gaven onafhankelijk van elkaar aan diverse Westerse en Arabische media informatie die overeenkomt met de video’s en foto’s: vroeg in de ochtend vonden er bombardementen plaats, en er bleek sprake te zijn van gifgas. “We hadden pas na tien minuten door dat het gifgas betrof”, vertelt Abd al Hamid Youssef. Hij verloor zijn vrouw, twee jonge kinderen en tweeëntwintig andere familieleden. “Ik heb alleen nog mijn neefje, de zoon van mijn oom” zei Hamid tegen de internationale Arabische zender Al-Arabiya.

De gezamelijke verklaring van de White Helmets en het Idlib Gezondheids directoraat. Hun kantoren werden overigens enkele uren na de bombardementen met gifgas zelf ook gebombardeerd. 

Syrische regime: 11:30 lokale tijd

De Syrische minister van Buitenlandse Zaken Walied al-Muallim zei bij een persconferentie: “Wij waren daar, en wel om 11:30 lokale tijd, en het doelwit was een chemisch wapens fabriek van Jabhat al-Nusra.” De Russische minister van Buitenlandse zaken Lavrov nam de tijdspanne iets ruimer en lichtte toe dat Rusland van 11:30 tot 12:30 manoeuvres uitvoerde boven de stad.

Parlementslid van het Assadregime Fares Shehabi twitterde dat de Syrische stafchef een piloot bedankte voor het bombarderen van een wapendepot van Al Qaida in Khan Shaykoun.
[[{“fid”:”55627″,”view_mode”:”default”,”fields”:{“format”:”default”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:””,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:””},”type”:”media”,”attributes”:{“style”:”height:411px; width:387px”,”class”:”file-default media-element”}}]]

Inmiddels is zijn tweet verwijderd, maar hij staat nog wel op de site van Der Spiegel. 

Er kleeft een evident probleem aan deze stellingen: de video’s en beelden van dodelijke slachtoffers en zieke mensen uit Khan Shaykhoun waren al uren voor het genoemde tijdstip op internet verschenen. Dokter Munzur Khaleel, hoofd van het Idlib Gezondheidsdirectoraat, meldde in een persconferentie op 4 april in de middag dat de bombardementen op 6:30 lokale tijd hadden plaatsvonden.

Persconferentie dokter Munzur Khaleel:

De Syrische president Bashar al-Assad ging een stap verder en kwam met een geheel andere versie. In een interview met AFP zei hij dat de beelden van de chemische aanval 100% gefabriceerd zijn. Die stelling werd zelfs door de Russische minister van Buitenlandse Zaken en Assads eigen minister van Buitenlandse Zaken niet overgenomen. Zij herhaalden eind vorige week in Moskou de bewering dat het een bombardement op een chemische wapenfabriek van Jabhat al-Nusra had betroffen.

Chemisch wapendepot van Jabhat al-Nusra

“De inwoners in Khan Shaykhoun die wij hebben geïnterviewd, zeggen dat er geen chemische fabriek was”, zegt Ole Solvang, onderzoeker van Human Rights Watch. Aanstaande week komen zij met een rapport.

Kareem Shaheen, journalist van The Guardian die spoorslags naar Khan Shaykhoun ging, twitterde: 

Shaheen plaatste tevens een foto van de locatie waarvan de Syriers en Russen beweren dat het een chemisch wapenfabriek is:

VN Syriëgezant De Mistura: de aanval kwam via de lucht

De speciale VN-gezant voor Syrië, Staffan de Mistura, meldde vrij snel na de aanval dat die vanuit de lucht was gekomen. De rebellen hebben exact nul vliegtuigen, wat hen derhalve vrijpleit. Dat de gifaanval het gevolg was van een bombardement zeggen nu ook de Syrische en Russische minister. Dit nadat Russen aanvankelijk beweerden dat het gas een aanval van de oppositie was.

OPCW en VN: geen bewijs dat rebellengroepen chemische wapens hebben gebruikt

“De OPCW en de VN hebben geen bewijs gevonden dat rebellengroeperingen chemische wapens zouden hebben gebruikt”, zegt Eliot Higgins, grondlegger van het onderzoekscollectief Bellingcat, “er zijn alleen beschuldigingen.”

IS heeft eerder wel chemische wapens ingezet, maar zij zitten zo’n 90 km verderop, ten oosten van Khan Shaykhoun. Ook het regime zelf heeft overigens na de gifgasaanval in Oost Ghouta nog regelmatig chemische wapens ingezet.

Onderzoek: OPCW en VN

“De twee instanties die het mandaat hebben om het onderzoek te verrichten zijn de OPCW en de VN Veiligheidsraad” vertelt Ole Solvang. “De OPCW is aan de slag gegaan. De VN Veiligheidsraad heeft compleet gefaald.” De resolutie die vorige week in de Veiligheidsraad werd ingediend door de VS, het VK en Frankrijk riep de Syrische regering en de gewapende groepen op hun medewerking te verlenen aan het onderzoek. Rusland heeft deze resolutie geblokkeerd. “Maar ook de landen die de resolutie indienden, hadden niet de intentie om een gezamelijke oplossing te vinden” aldus Solvang.

Het gifgas

Britse onderzoekers hebben inmiddels vastgesteld dat er sporen van een op Sarin lijkende substantie zijn aangetroffen in de samples die vanuit Khan Shaykhoun naar Turkije zijn gebracht.

Foto die mij werd toegestuurd door een Syrische activist aan de grens: 

HRW onderzoeker Ole Solvang: geen sluitend bewijs, wel indirect bewijs

“Deze aanval is niet de eerste, maar wel dodelijker dan een aantal andere aanvallen met gifgas die straffeloos zijn uitgevoerd”, zegt Solvang. “Er is geen sluitend bewijs, wel indirect (circumstantial) bewijs. Wij spraken met dertig direct betrokkenen in Khan Shaykhoun. Zij vertelden dat er bombardementen waren. En we hebben natuurlijk de beelden van de mensen die vergiftigd werden gezien”, legt Solvang uit.

“Wat betreft de verklaringen van de Russen en de Syriers dat er vanaf 11:30 een chemisch wapendepot van Jabhat al-Nusra is gebombardeerd: die uitleg verklaart niet waarom er uren eerder al mensen ziek werden of overleden. Bovendien zijn de inwoners in Khan Shaykhoun die wij hebben geïnterviewd heel stellig dat daar geen chemische fabriek was”, aldus Solvang.

Tot slot lijken Syrië en Rusland niet eens bijzonder hun best te doen om de schijn op te houden dat Syrië geen blaam treft: ze bombarderen de provincie Idlib voortdurend, inclusief het stadje Khan Shaykhoun. Ook het ziekenhuis en het kantoor van de hulpverleners, de White Helmets, waren afgelopen zondag opnieuw doelwit, volgens activist Othman al-Khany en andere inwoners van de stad. Bij deze aanval lijkt onder meer thermiet gebruikt te zijn.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons