“Toen ik een paar maanden geleden als zelfstandig ondernemer begon, wist ik natuurlijk wel waar ik me aan waagde: onzekerheid hoort erbij. Maar je leert erop vertrouwen dat de agenda uiteindelijk wel vol komt. De lege uurtjes vulde ik op met freelance klussen in de horeca.
“Er zou een clausule moeten komen zodat je bij annulering nog een percentage van de vergoeding krijgt
Als zzp’er ga je vaak een klus aan zonder een contract te tekenen. Er zou eigenlijk een clausule moeten komen waarin staat dat je bij annulering nog een percentage van de vergoeding krijgt. Nu word ik afgebeld en is het: jammer dan, je krijgt niets. Deze situatie laat zien dat er vrijwel geen regelingen voor ons zijn, ook al zegt de overheid altijd dat ze zelfstandig ondernemerschap stimuleert. Je kunt jezelf verzekeren voor arbeidsongeschiktheid, maar daar kun je in deze situatie ook geen beroep op doen. En ook die verzekering heb ik niet: het klinkt misschien onverstandig maar het is zó duur, dat is eigenlijk niet te betalen als je net begint.”
Nederland telde in 2019 1,1 miljoen zzp’ers. Een zzp’er (of freelancer) is een zelfstandige ondernemer zonder personeel; iemand die geld verdient door diensten aan te bieden, maar niet in loondienst zit.
Zzp’ers hebben veel vrijheid en er bestaan gunstige belastingregelingen, maar daar tegenover staat dat ze veel sociale zekerheden missen. Om verzekerd te zijn van inkomen tijdens ziekte of arbeidsongeschiktheid, moet een zzp’er een arbeidsongeschiktheidsverzekering afsluiten. Daarmee ontvangt de zelfstandige een uitkering voor de misgelopen uren. Ruim 40 procent van de zzp’ers heeft deze niet afgesloten, meestal vanwege de hoge kosten die zo’n verzekering meebrengt.
Zzp’ers bouwen ook geen pensioen op bij een pensioenfonds, en moeten daarom zelf iets regelen voor de oude dag, bijvoorbeeld door middel van sparen of beleggen. Het gemiddelde jaarinkomen van een zzp’er was in 2018 38.000 euro, maar de verschillen zijn groot per sector. Het laagste inkomens liggen bij zzp’ers in het onderwijs, cultuur, sport en recreatie en overige dienstverlening.
“Ik maakte me eerst niet zoveel zorgen over het virus, ik was er vrij nuchter onder. Maar vorige week leek mijn agenda al wat leger dan normaal, en na de nieuwe maatregelen van gisteren ging het opeens heel snel: ik heb vandaag al zeker tien telefoontjes gehad van mensen die hun afspraak afzegden, terwijl ik meestal ongeveer twintig klanten per dag heb. Ze durven niet, zijn niet fit, een oudere dame gaat helemaal niet meer naar buiten. Dat begrijp ik natuurlijk, maar ondertussen worden er ook geen nieuwe afspraken gemaakt.
“Thuis werken? Ik word niet doorbetaald als ik thuis zit
Ik maak me niet zo snel zorgen: risico’s horen bij het hebben van een eigen zaak. Toch kunnen veel dingen beter voor ondernemers worden geregeld. De meeste ondernemers in mijn omgeving hebben bijvoorbeeld geen arbeidsongeschiktheidsverzekering, ikzelf ook niet. Dat is namelijk heel duur. En zelfs als je wel verzekerd bent, heb je alsnog een máánd eigen risico. Stel ik kan zes weken niet werken, dan ben ik eigenlijk maar twee weken verzekerd. Bovendien geldt dan: je wordt verzekerd voor misgelopen inkomsten; niet voor het klantverlies. Er moet iets collectiefs komen, zodat zzp’ers zichzelf betaalbaar kunnen verzekeren.
Als deze crisis aanhoudt… Ja, dan hoop ik wel dat er een bepaalde vergoeding beschikbaar komt. Voor nu valt het nog mee, en kan ik misgelopen inkomsten wel inhalen als iedereen over een paar weken weer naar de kapper moet. Ik maak me meer zorgen om ondernemers in de horeca, die die inkomsten niet later in kunnen halen. Om mezelf ga ik me zorgen maken als dit langer dan een paar weken aanhoudt, óf als ik zelf ziek word.”
“Tegenwoordig verdienen schrijvers hun geld niet zozeer met de verkoop van boeken, maar vooral met optredens: interviews, literaire festivals, scholen – zo sprokkel ik mijn geld bij elkaar. De afgelopen dagen heb ik meer dan een maandinkomen verloren aan annuleringen. Ik heb natuurlijk wel iets opzij gezet, maar we weten niet hoelang dit gaat duren. Ik kan wel even vooruit, maar wat als je bijvoorbeeld kinderen hebt?
Er zijn bovendien nauwelijks afspraken over wat opdrachtgevers moeten betalen: de ene opdrachtgever betaalt 500 euro voor een klus, de ander 50 voor hetzelfde werk. Dat moet worden aangepakt. Er moeten prijsrichtlijnen komen en we zouden als kunstenaars collectief ‘nee’ moeten zeggen tegen opdrachtgevers die te weinig bieden. Zolang er altijd wel iemand ja zegt, verandert er niets.
“De solidariteit lijkt nu wel groter. We moeten altijd collectief 'nee' zeggen tegen te lage prijzen
Niet elke opdrachtgever kan of wil op deze manier vooruitbetalen, maar een boel ook wel. De solidariteit lijkt nu wel groter dan normaal. Er was ook een opdrachtgever die zélf voorstelde om hoe dan ook 25 procent te betalen, dat vond ik mooi. Meestal draag je als zzp’er alle verantwoordelijkheid, op deze manier kun je die samen dragen.”
“Volgende week zou ik spreken bij een bijeenkomst voor vrouwen, maar die gaat niet door. En nieuwe opdrachten komen sinds vorige week ook niet meer binnen. Ik heb dan geen inkomen, want als zzp’er kan ik natuurlijk niets factureren als ik niet werk. Dat is wel een bron van stress. Mijn familie en vrienden zijn bereid om me financieel bij te staan als het nodig is, maar ik wil onafhankelijk blijven. Ik heb altijd mijn eigen boontjes gedopt.
“Als ik Rutte hoor zeggen dat de regering grote bedrijven gaat ondersteunen, dan denk ik: en wij dan?
In loondienst word je gewoon doorbetaald als je thuis zit, maar voor zzp’ers is er nauwelijks een vangnet. Als ik premier Rutte hoor zeggen dat de regering grote bedrijven gaat ondersteunen, dan denk ik: en wij dan? Er is bijzondere bijstand bij gemeentes voor ondernemers, maar het is moeilijk om daarvoor in aanmerking te komen. Alleen al in Noordoost-Brabant zijn er 60.000 zzp’ers in zestien gemeentes. Als zij allemaal een beroep op die potjes doen, zijn die zo leeg. Ik zou willen dat Den Haag nu wat ruimhartiger met het geld om zou springen, dan kunnen zzp’ers zo snel mogelijk weer op eigen benen staan.”
