Catalanen reisden met duizenden naar Madrid en daarna ook naar Brussel om te protesteren tegen de manier waarop hun onafhankelijkheidsbeweging pootje is gelicht. Hun stem moet worden gehoord, dus stappen ze in de trein en komen die persoonlijk laten weerklinken.
De overeenkomsten tussen de twee volkeren die dit najaar kort na elkaar referenda over onafhankelijkheid hielden zijn groot, maar de verschillen ook.
Koerden en Catalanen hebben niet alleen allebei hun eigen regio, maar delen ook de wens om onafhankelijk te kunnen opereren van respectievelijk Irak en Spanje. In beide gevallen was er sterke oppositie tegen het referendum dat daar de aanzet voor moest vormen, eerst politiek en daarna juridisch. Beide stembusgangen zijn ongeldig verklaard, en vervolgens erin zowel Irak als Spanje in verband daarmee arrestatiebevelen uitgevaardigd.
“Catalanen laten geen mogelijkheid voorbijgaan om te protesteren tegen het ingrijpen van Madrid
Die betwiste gebieden – die zowel de Koerden als Bagdad opeisen – hebben ze in Spanje niet. Tot de verschillen hoort ook het feit dat de voorstanders voor onafhankelijkheid in Catalonië minder dan de helft van de bevolking uitmaakt, terwijl die in Koerdistan de overgrote meerderheid vormen.
Een ander belangrijk verschil is dat het leven in Catalonië min of meer doorgaat, al hebben enkele bedrijven hun administratieve hoofdkantoren vanwege de crisis verplaatst. In Koerdistan is het leven totaal ontwricht, met een economie die onderuitging, een overheid die bij gebrek aan inkomsten haar ambtenaren nauwelijks meer betaalt, zo’n 100.000 ontheemden als gevolg van het militaire ingrijpen, en isolatie door het verbieden van directe vliegverbindingen met de buitenwereld.
Zeker even belangrijk is het verschil in de manier waarop de bevolking reageert. Catalanen laten geen mogelijkheid voorbijgaan om te protesteren tegen het ingrijpen van Madrid. De Koerden daarentegen zijn na een paar kleine betogingen tegen het militaire ingrijpen en het verlies van de oliestad Kirkuk, vooral ondergedompeld in verdriet en depressie.
“Hoe kan je van politici verwachten dat zij hun krachten verenigen, als hun burgers hen en elkaar verkankeren
Maar wat doen ze zelf? Hoe kan je van politici verwachten dat zij hun krachten verenigen, als hun burgers hen en elkaar verkankeren, maar vooral ook: niet verder komen dan dat?
Hoe kan je van de Iraakse premier Abadi verwachten dat hij zich iets aantrekt van oproepen van Koerdische politici voor rechtstreeks overleg, als hun achterban zich zo angstvallig stilhoudt? Dat hij ophoudt de Koerden te pesten om te scoren bij zijn eigen achterban?
Waarom kon diezelfde achterban zich voor het referendum wel manifesteren door tijdens massale bijeenkomsten met vlaggen te zwaaien – en daarna niet meer? Daar zal het verleden van onderdrukking en de decennia onder dictators die iedere kritiek afstraften, wel iets mee te maken hebben. Daarmee is de overtuiging ingesleten dat protesteren gevaarlijk is. Een overtuiging die zelfs aan de jongere generatie, die toch al bijna 25 jaar in een (semi)autonome regio geboren en getogen is, niet voorbijging.
“Tijdens het referendum keken de Koerden en de Catalanen voortdurend naar elkaar, want ze voelden zich verwant
De Koerden staan in hun recht. De grondwet van 2005 gunde hun regio in grote mate autonomie binnen de Iraakse federatie. En veel van wat er sinds het referendum over hen is uitgestort, is tegen de afspraken van toen. Als Abadi de Koerden echt binnen Irak wil houden, moet hij ook hun rechten binnen de federatie erkennen en naleven.
‘Viva Catalunia’, roepen de Catalanen in Brussel. En niemand die ze tegenhoudt. Het is tijd voor ‘Beji Kurdistan’ in alle Koerdische steden en dorpen. Luid en duidelijk: ‘Bagdad, we zijn het zat!’ Kom maar op met die Koerdische vlaggen, maar neem vooral ook een paar Iraakse mee – een beetje realisme kan geen kwaad. En verander die leuze van het referendum dat Koerdistan geen Irak is in: ‘Als Koerdistan Irak is, dan we hebben dezelfde rechten als andere Irakezen.’
En dan eens kijken of Bagdad zich nog langer doof durft te houden.
