Judith Westeneng definieert ‘empowerment’ als ‘de zeggenschap en capaciteit om keuzes te maken’.
Empowerment en gezondheid: tweerichtingsverkeer
Welke rol speelt empowerment bij de gezondheid van Tanzaniaanse vrouwen? Machtsrelaties tussen vrouwen en hun echtgenoten – en andere mensen uit de omgeving, zoals de schoonmoeder – kunnen direct of indirect van invloed zijn op de gezondheid van de vrouw. Bijvoorbeeld bij beslissingen over het gebruik van voorbehoedsmiddelen of over de locatie van een bevalling. Vrouwen die meer zeggenschap hebben in situaties als deze kunnen gezondere keuzes maken. Empowerment leidt op die manier tot gezondheid.
Omgekeerd kan de gezondheid van vrouwen ook hun empowerment beïnvloeden. Zoals in veel andere ontwikkelingslanden wordt het in Tanzania heel belangrijk gevonden dat een vrouw kinderen krijgt. Het succesvol vervullen van deze reproductieve taak verhoogt daarom waarschijnlijk de status van de vrouw in het huishouden.
Partnergeweld
Maar wat als een vrouw deze taak niet kan vervullen, als ze “faalt” in haar rol: verlaagt dat haar status? Het antwoord is helaas ‘ja’. Miskramen en doodgeboortes gaan gepaard met een toegenomen acceptatie van partnergeweld. Tevens leidt kindersterfte tot een afname in de controle over de seksuele relatie met de echtgenoot.
Zelf zorg kopen
Wat juist van positieve invloed is op de relatie met de echtgenoot – en daarmee ook op de zeggenschap met betrekking tot zwangerschap – is economische empowerment.
Vrouwen die een financiële bijdrage leveren aan het huishouden kiezen vaker voor prenatale zorg en bevallen vaker in een kliniek of ziekenhuis
Vrouwen die een financiële bijdrage leveren aan het huishouden kiezen vaker voor prenatale zorg en bevallen vaker in een kliniek of ziekenhuis. Dit verkleint het risico op zwangerschaps- en bevallingscomplicaties. De financiële bijdrage van een vrouw aan het huishouden leidt echter niet tot meer gebruik van voorbehoedsmiddelen.
Een vrouw met veel kinderen werkt meer uur
Op het Tanzaniaanse platteland lijkt te gelden: hoe meer (gezonde) kinderen, hoe hoger de status van een vrouw. Je zou denken dat dit gegeven niet te combineren valt met het vergroten van de economische empowerment. De opvoeding van veel jonge kinderen combineren met werk is immers best lastig.
Westeneng voerde haar onderzoek uit in een hoofdzakelijk rurale regio in het Noordwesten van Tanzania.
Maar het één lijkt het ander juist te stimuleren. Want waar veel moeders in andere landen minder gaan werken wanneer zij veel kleine kinderen hebben, gaan Tanzaniaanse moeders op economisch vlak juist extra hard aan de bak. Meer kinderen betekent immers ook meer monden om te voeden. In dit rurale gebied (zie kader) van Tanzania zijn de meeste vrouwen bovendien actief in informele economische activiteiten (zoals het werken op het eigen land), die relatief makkelijk te combineren zijn met opvoedtaken.
Groot gezin betekent minder onderwijs
Het hebben van een groot gezin heeft echter ook een keerzijde. Uit de bevindingen blijkt dat kinderen met jongere broers of zussen gemiddeld gezien minder jaren onderwijs volgen.
Het krijgen van veel kinderen kan gunstig zijn voor de economische empowerment van een vrouw, maar leidt vaak ook tot een afname in onderwijs voor haar kinderen
Dit terwijl juist onderwijs heel belangrijk is voor de empowerment van de volgende generatie, zeker ook voor meisjes. Het krijgen van veel kinderen kan dus gunstig zijn voor de economische empowerment van een vrouw, maar leidt tegelijkertijd ook in veel gevallen tot een afname in onderwijs voor haar kinderen.
Wat betekent dit?
Empowerment van vrouwen en de gezondheid van moeders zijn vervlochten en kunnen zowel elkaars oorzaak als gevolg zijn. Zo kunnen interventies gericht op economische empowerment effect hebben op de gezondheid en vice versa. Sommige positieve en negatieve gevolgen hangen sterk met elkaar samen, zoals de economische empowerment van een vrouw en afname in onderwijs voor haar kinderen. Dit onderzoek bevestigt in elk geval dat het stimuleren van economische activiteiten onder vrouwen bijdraagt aan een betere reproductieve gezondheid, met name als het gaat om zwangerschapscontroles en bevallingszorg. Daarnaast zorgt een goede reproductieve gezondheid voor een meer gelijkwaardige relatie met de partner, waardoor de onderhandelingspositie van een vrouw vergroot wordt. Het is dus in allerlei opzichten van groot belang om te blijven investeren in zowel de economische mogelijkheden als reproductieve zorg voor Tanzaniaanse vrouwen.
Onderstaande kaart laat zien hoeveel kinderen er per vrouw geboren worden. In Tanzania is dat sinds 1994 vijf kinderen per vrouw.
