Groen: putten, pijpleidingen en platforms voor olie en gas. Beeld: Nexstep

Wordt dit straks een grote ondergrondse bobsleebaan?

Je ziet er niks van, maar onder onze voeten ligt een netwerk van duizenden kilometers pijpleidingen voor aardgas. Wat kunnen we daar nog mee als Nederland minder aardgas gaat gebruiken? Verschillende partijen zijn op zoek naar een antwoord.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Bijna 40 procent van de energie in Nederland komt nu nog uit aardgas. Als we de doelen uit het klimaatakkoord van Parijs willen halen en willen voorkomen dat de Groningse grond blijft beven, moet daar verandering in komen. Het nieuwe kabinet zet in op energiebesparing, gasloos wonen en de overstap naar andere energiebronnen. In de praktijk loopt het gasverbruik nog amper terug (in 2016 ging het verbruik zelfs iets omhoog), maar in 2030 zal de gasvraag fors lager zijn dan nu, verwachten experts.

Ons huidige uitgebreide stelsel van gasleidingen is sinds de jaren 60 in de Nederlandse bodem aangelegd. Dat was een immense operatie, zoals te zien is op beelden van het Polygoonjournaal:

Bron: www.youtube.com
Dat was toen, maar hoe nu verder? Moeten we maar vast beginnen met opruimen? Niet nodig, in de meeste gevallen. De pijpleidingen en de aardgasinfrastructuur zijn nog te gebruiken.

 

Waterstof

De Gasunie, beheerder van zeker 12.000 kilometer van zulke pijpleidingen, ziet de gasinfrastructuur niet snel nutteloos worden. Marijke Kellner-Van Tjonger, manager Energietransitie bij Gasunie Transport Services: “Als er minder of geen aardgas meer door de leidingen stroomt, kan de infrastructuur ook gebruikt worden voor andere gassen, zoals groen gas (gas uit biomassa van aardgaskwaliteit, red.) of waterstof.’

Met kleine aanpassingen is een aardgasleiding geschikt te maken voor waterstof

Marijke Kellner-Van Tjonger, GasunieTweet dit
Zo is slechts een relatief kleine aanpassing nodig om een aardgasleiding geschikt te maken voor waterstof, aldus Kellner-van Tjonger. Waterstof kan een belangrijke rol spelen in een nieuw energiesysteem met duurzame bronnen. Als er te veel zonne- en windenergie is, kan die gebruikt worden om waterstof te maken. Wanneer het niet waait of de zon niet schijnt, kan die waterstof weer worden omgezet in elektriciteit. Bovendien kan waterstof direct dienen als grondstof in de industrie.

Op Goeree-Overflakkee verwacht men 30 procent meer duurzame energie op te wekken in 2020 dan het eiland zelf gebruikt. Daar werkt de Gasunie met 27 andere partijen mee aan het ontwikkelen van een waterstofeconomie, met onder meer een plan om huizen te verwarmen met waterstof. Ook in de Groningse Eemshaven komt straks veel windstroom van zee aan land. “We zijn aan het verkennen of we een deel van de aardgasleidingen die van de Eemshaven naar het Duitse Ruhrgebied gaan, kunnen herbestemmen voor waterstof.”

Biovergisting

De vraag wat we met de leidingen moeten, is op sommige plekken nu al actueel. De Gaszuiveringsinstallatie (GZI) Emmen sloot bijvoorbeeld begin dit jaar haar deuren. “Ik ben hier eigenlijk aangenomen om de boel op te ruimen”, lacht René Jansen van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM). Hij staat voor een maquette van de installatie, een verzameling gasputten en pijpleidingen onder de grond met daarboven installaties om het zure gas uit de omgeving te zuiveren van zwavel. Dat gezuiverde gas werd sinds de jaren 80 ingebracht in de gasleidingen van de Gasunie.
Gaszuiveringsinstallatie (GZI) Emmen.

We onderzoeken of we de infrastructuur kunnen inzetten in de energietransitie

Er zit nog zo weinig gas in de Zuidoost-Drentse velden, dat de GZI niet meer rendabel is. De NAM is na de sluiting meteen begonnen met een grote schoonmaak. Maar als het aan Jansen ligt, worden de gasleidingen over een paar jaar weer gebruikt. “We zijn in het project GZI Next aan het onderzoeken of we de infrastructuur kunnen inzetten in de energietransitie. Deze plek is uniek, met de pijpleidingen die negen locaties verbinden en de aansluiting op het gasnetwerk van de Gasunie en het hoogspanningsnet van Tennet. Verder ligt de installatie heel gunstig, bij het industrieterrein van Emmen en dichtbij Duitsland.”

Energy Valley, 1 onlangs opgegaan in de New Energy Coalition, onderzoekt of de locaties rond de GZI Emmen gebruikt kunnen worden voor biovergisting. Het relatief vuile gas dat ontstaat door vergisting van mest en ander organisch materiaal kan op de nieuwe GZI Emmen gezuiverd worden, of worden gebruikt om elektriciteit en warmte te maken. De Gasunie inventariseert de mogelijkheden voor biovergassing, een proces dat uiteindelijk groen gas oplevert: schoon gas met dezelfde eigenschappen als aardgas. En de NAM zelf kijkt naar de mogelijkheid om de locatie te gebruiken voor waterstof, bijvoorbeeld gemaakt met overschotten windenergie uit het nabijgelegen Duitsland.

Of hij al een idee heeft of de toekomst van de GZI Emmen in biovergisting, -vergassing of waterstof ligt? Jansen: “Nee, daar hopen we in de komende maanden duidelijkheid over te krijgen. Maar het is goed om te zien hoe enthousiast men binnen en buiten de NAM is over het hergebruik van de infrastructuur voor de energietransitie. Iedereen lijkt het erover eens dat het zonde is om de boel zomaar op te ruimen en een bord ‘te koop’ in de tuin te zetten.”

NexStep
De overheid (vertegenwoordigd door Energie Beheer Nederland, EBN) en de olie- en gasindustrie, verenigd in Nogepa, startten in oktober 2017 het nationale platform NexStep. Dat platform ziet voor de komende twintig jaar een grote opgave in het opruimen of hergebruiken van de olie- en gasinfrastructuur. NexStep inventariseert welke putten, pijpleidingen en platforms nog opnieuw zijn te gebruiken en op welke manier. Voor het vervoeren van waterstof bijvoorbeeld, of het injecteren van CO2 in de bodem. En als hergebruik onmogelijk is: hoe kan de infrastructuur dan zo netjes en veilig mogelijk worden opgeruimd? In juni dit jaar komt Nexstep met een compleet overzicht welke pijpleidingen, putten en platforms de komende jaren worden ontmanteld en welke worden hergebruikt voor de energietransitie.

De promotiefilm van NexStep, waarin de overheid en de olie- en gasindustrie uitleggen wat ze gaan doen. Bron: youtu.be
  1. Dit is een van de deelnemers aan GZI Next. Verder doen mee: de NAM, de gemeente Emmen, het Emmtec (beheerder van het bedrijventerrein in Emmen), de Noordelijke Ontwikkelingsmaatschappij (NOM), de Gasunie. ↩︎

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons