Achtergrond

‘Wij gaan niet vluchten voor de stijgende zee’

De Marshalleilanden staan bekend als het eerste slachtoffer van klimaatverandering. Jonge inwoners zouden naar de VS kunnen, maar blijven om te vechten tegen de stijgende zeespiegel. De eilandengroep wil in 2050 volledig overgestapt zijn op duurzame energie.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
“De Marshalleilanden kunnen in 2050 deels ondergelopen zijn als er geen forse actie wordt ondernomen”, zegt de Nederlandse Ralien Bekkers.  “Maar dat wil niet zeggen dat iedereen het gevaar op z’n netvlies heeft staan. In de Marshalleze taal bestaat ook nog geen woord voor klimaatverandering. Met name de ouderen denken dat God over ze waakt en ze dus gegarandeerd veilig zijn.”

Yale (en Universiteit van Amsterdam)-alumnus en klimaatactivist Bekkers is op de laaggelegen Marshalleilanden in de Pacific voor haar werk bij  NDC Partnership, een mondiaal samenwerkingsverband om landen te helpen klimaatverandering aan te pakken. Ze zat vorige week in het organisatiecomité van de tweede Nationale Dialoog die de Marshallese overheid organiseert om met de bevolking over de aanpak van klimaatverandering te spreken. En daarna was ze mede-organisator van een bijeenkomst met leden van het Partnership, internationale instituties als de VN en de Wereldbank en voornamelijk westerse landen die bereid zijn bij te dragen aan de aanpak van mondiale opwarming – waar ze zelf de hand in hebben gehad.

Het organisatiecomité van de Nationale Klimaatdialoog, met president Hilda C. Heine (zittend, derde van links) en Ralien Bekkers (staand, vijfde van rechts).

Vliegveld verdwenen

De regering onder leiding van de eerste vrouwelijke president Dr. Hilda C. Heine wil zo snel mogelijk naar 100 procent duurzame energie en ‘net-zero’ uitstoot van CO2 en andere broeikasgassen, in ieder geval voor 2050. Huidige duurzame energie is maar zo’n 2 procent. Zulke ambitie is opmerkelijk voor een land dat enkel .00001% van de mondiale broeikasgassen uitstoot. Het heeft ook economische redenen, want de eilanden zijn enorm afhankelijk van de invoer van petroleum. De milieuminister noemt dit van groot belang voor de noodzaak van de duurzame energietransitie in de Marshall-eilanden – als er een geopolitieke shock in de regio plaatsvindt, zou het land nu voor onbepaalde tijd zonder energie zitten, met drastische gevolgen van dien.
De oudere generatie is niet meteen overtuigd. De vader van mijn technisch assistent moppert dat propaangas veel beter is dan elektriciteit.”

“Het is belangrijk dat er bruggen worden gebouwd tussen cultuur, traditionele kennis, en klimaatwetenschap. De Nationale Dialoog begon dan ook met een uitleg wat klimaatverandering is en wat de gevolgen zijn. Een hoogleraar geologie uit Hawaii, Dr. Chip Fletcher, toonde wat er gebeurt met 1, 2, of 3 feet zeespiegelstijging de komende decennia – dat dan het vliegveld verdwenen is bijvoorbeeld. Dat is best heftig om over na te denken. Het vliegveld is hun connectie met de rest van de wereld, en zonder dat zal er bijvoorbeeld ook niet genoeg voedsel zijn, aangezien heel veel moet worden geïmporteerd.”

Afvaardiging van jongeren tijdens de Nationale Klimaatdialoog. Helemaal links de dichter Kathy Jetnil-Kijiner.
Ervaren de Marshallezen niet nu al de gevolgen?
“Jawel. Ze hebben hier minder last van orkanen zoals sommige andere eilandstaten, maar zeespiegelstijging is een constante bedreiging. Erosie en verzilting tasten de integriteit van de kust aan, en vloedgolven komen steeds verder landinwaarts. Toen een lokale bewoner me het einde van de Majuro-atoll, de hoofdstad, liet zien, omschreef hij het als: ‘De zee eet langzaam de randen van ons eiland op’. De overheid en bewoners zijn daardoor flink aan het bouwen geslagen en op vele plekken beginnen zeeweringen, muren, de kust te omringen. Soms betekent dit dat een strandje opeens weg is. Of het volleybalveld.”

De zee eet langzaam de randen van ons eiland op

In de Marshall-eilanden komen ook klimaatverandering and nucleaire rechtvaardigheid samen, zegt Ralien. “Een heel enge kwestie is dat op een van de verre eilanden een groot vat ligt (‘de dome’) met nucleair afval van de kernproeven die de VS in de Koude Oorlog uitvoerden. Door de stijging van de zeespiegel beginnen de randen nu mogelijk te eroderen, met name doordat het vat niet van hoge technische kwaliteit is gebouwd. Hier is nog geen oplossing voor, en dit kan voor een ramp zorgen die ver buiten de Marshall-eilanden raakt. Verder kunnen de opbrengsten van de visvangst mogelijk terug gaan lopen – het voornaamste middel van bestaan – door opwarming en verzuring van de oceaan en afsterving van koraalriffen.”
Afstervende bomen door verzilting
“Bij de jongere generatie is het gevoel van urgentie groot. Sommigen verlaten de eilanden, maar eerder vanwege de kansen voor studie en werk die buiten de afgelegen eilanden groter zijn. Vanwege de kernproeven hebben de Marshall-eilanden een gunstige regeling met de VS. De eilanders hebben geen visum nodig. Maar de jongeren die bij de Nationale Dialoog waren, willen hun verantwoordelijkheid nemen. Ze voelen de verplichting te blijven en naar een oplossing te zoeken tegenover hun voorouders. ‘Als we gaan’, zeggen ze, ‘moet dat uit waardigheid zijn’. Anderen in het publiek, waaronder de minister, zijn het daar geheel mee eens. Moeten vluchten willen ze niet. Er is een beweging van klimaatactivisme ontstaan, onder meer aangevoerd door de jonge Kathy Jetnil-Kijiner. Ze is ondertussen een wereldwijd bekende klimaatdichter, en trad recent op bij de eerste klimaattop van het Vaticaan. In 2014 sprak ze een grote Klimaatleiders Top van de VN in New York toe.”

Bron: youtu.be
Wat is jouw rol?
“Ik ben een soort ‘matchmaker’ tussen de meest urgente prioriteiten voor de Marshall-eilanden op het gebied van klimaatactie, en de ondersteuning van partners en donoren. In samenwerking met de Marshalleze overheid ontwikkelen we een zogenaamd “Partnership Plan” voor de implementatie van hun NDC (Nationally Determined Contribution onder het Parijs klimaatakkoord). Dit plan beschrijft concrete doelen en acties op een aantal focusgebieden – energietransitie; klimaatadaptatie; gendergelijkheid, sociale inclusie, en mensenrechten; capaciteitsopbouw; coordinatie – maar ook wie deze binnen overheid gaat uitvoeren, en welke partners ondersteuning kunnen leveren. Ik heb de afgelopen weken met alle verschillende ministeries en spelers binnen en buiten de overheid gesproken over hun prioriteiten en de hoogst nodige acties die verder gesteund moeten worden door partners. We hebben ook goed geluisterd naar wat verschillende betrokkenen, waaronder de jongeren, te zeggen hadden tijdens het Nationaal Dialoog. Dit hebben we toen verder besproken met partners tijdens het Partnership Dialoog.”

De Marshall-eilanden beginnen nu al met zonne-energie. Voor 2050 willen ze volledig op duurzame energie draaien.
Concrete voorbeelden zijn dat de infrastructuur voor duurzame energie er moet komen, en de zeeweringen versterkt en de kwaliteit omhoog. Heel belangrijk is dat mensen tegelijkertijd opgeleid worden om dat zelf te doen – met minder dure krachten van buiten. En de economische rol van vrouwen moet versterkt worden. De overheid heeft ook gevraagd naar een uitgebreide analyse van de mogelijke opties voor klimaatadaptatie op de langere termijn. Als men in de Marshall-eilanden wil blijven wonen en weigert te migreren, zal de overheid ook naar drastische maatregelen moeten kijken. Zou het bijvoorbeeld mogelijk zijn om een deel van de eilanden op te hogen? Hopelijk kan ook Nederlandse kennis aan deze analyse bijdragen.
Wat de Nederlandse inbreng betreft, zelf ben ik ook het fietsen gaan propageren. Je hebt hier op het eiland van de hoofdstad Majuro één weg, waarop alleen maar auto’s rijden, en veel ook. Dat is vervuilend voor milieu en klimaat, en leidt ook tot obesitas en medische problemen omdat mensen heel weinig bewegen. Ik rijd hier op de fiets rond. Er zijn nog wat culturele barrières, want met name bij de oudere generatie leeft het idee dat vrouwen niet fietsen. Maar op het andere grote eiland, Ebeye, waar ook de Amerikaanse legerbasis Kwajalein zit, gebeurt dat wel, dus die barrières moeten uiteindelijk te overwinnen zijn.”
De fiets van Ralien
Is er voldoende westers geld voor de Marshalleilanden?
“In het Partnership zitten landen als Nederland, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Australië die hopelijk bereid zijn hun klimaatgelden ook hier in te zetten. We zorgen ook voor versterkte coördinatie tussen donoren, zodat financiering zo effectief mogelijk wordt besteed. De Wereldbank is bijvoorbeeld ook een van onze leden, en zij zijn al zeer actief op dit gebied. We werken ook samen met het Green Climate Fund, wat volgens het Parijs Akkoord een belangrijke rol moet spelen bij de overgang naar een fossielvrije wereld en bij de aanpassing aan klimaatverandering. Tegen 2020 zou het hiervoor jaarlijks met 100 miljard dollar per jaar gevuld moeten worden. Maar dat lijkt momenteel nog nergens op, en het raakt daardoor snel leeg.

Het NDC Partnership is sinds de oprichting anderhalf jaar geleden nu op een soortgelijke manier actief in meer dan 30 ontwikkelingslanden, waar bovengenoemde donorlanden ook al erg actief zijn. Over een paar weken, wanneer het actieplan na verdere consultatie klaar is, gaan we de uitvoerige gesprekken aan met ‘het westerse geld’. Ik ben erg onder de indruk van de inzet van de Marshallese overheid. Dus ik heb goede hoop dat westerse landen zullen bijdragen om deze urgente acties uit te voeren. En het land te steunen bij die levensgrote uitdaging om het zeewater de baas te blijven.”

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons