Een jongen tijdens een practicum elektrotechniek in Rotterdam Beeld: Peter Hilz / Hollandse Hoogte

Wie bouwt het nieuwe energiesysteem?

De overstap van fossiele energie naar duurzame energie is een enorme klus. Alleen is goed geschoold personeel daarvoor moeilijk te vinden, rapporteert de Sociaal Economische Raad (SER) vandaag. PowerSwitch sprak met NVDE-directeur Olof van der Gaag over het arbeidsvraagstuk.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
De transitie van fossiele naar hernieuwbare energie, zoals wind-, water- en zonne-energie, betekent ook een transitie van arbeidskracht. Volgens het vandaag verschenen rapport van de SER liep de werkgelegenheid in de conventionele energie tussen 2014 en 2016 terug met ruim 12 procent. Maar de werkgelegenheid in duurzame energiegerelateerde activiteiten groeide in diezelfde periode met ruim 13 procent. Naar verwachting neemt de werkgelegenheidsgroei in die sector de komende jaren enorm toe. Er zit toekomst in duurzaam werk.

Er gaan banen verloren, bijvoorbeeld door de sluiting van kolencentrales. Maar de netto som is zeker positief

De Sociaal Economische Raad waarschuwt: “De energietransitie biedt kansen op meer werk, innovatie en een duurzamer klimaat. Daarvoor zijn investeringen nodig in mensen, in technologie en scholing. Knelpunten op de arbeidsmarkt moeten dringend worden opgelost.”
Olof van der Gaag is directeur bij de Nederlandse Verenging voor Duurzame Energie (NVDE) en waarschuwde eerder voor de arbeidskwestie. Hij ziet intussen ook grote kansen: “Er komt heel veel werk bij. Er gaan natuurlijk ook banen verloren, bijvoorbeeld door de sluiting van kolencentrales of het stoppen van het oppompen van Gronings gas. Maar de netto som is zeker positief. Het is nu eenmaal meer werk om huizen te isoleren en zonnepanelen te installeren dan om aardgas uit de grond omhoog te pompen.

Blauwe boorden

Olof van der Gaag is directeur van de NVDEBeeld: Milan Vermeulen
Wat zijn dat voor banen?
“De krapte zit ’m in de blauwe boorden. Het gaat vooral om installateurs, monteurs; mensen met een MBO- of VMBO-opleiding. Dat is waar de grootste groei in werkgelegenheid zit, maar dat is ook precies waar de instroom momenteel stagneert of zelfs terugloopt.”

“We hebben natuurlijk ook mensen met een universitaire of HBO-achtergrond nodig. Bijvoorbeeld om innovaties te ontwikkelen of processen met robots te kunnen uitvoeren. Maar bij die opleidingen zie je juist dat de instroom wel groeit. Er volgen tegenwoordig ook meer meisjes een technische studie, het aanbod wordt dus diverser. Ik weet niet of dat te maken heeft met de aantrekkingskracht van bedrijven als Apple en Tesla, maar het is een feit dat techniekstudies voor hoogopgeleiden weer populairder zijn geworden.”

Alleen al in de gebouwde omgeving zijn er tot 2035 gemiddeld 11.000 extra banen per jaar nodig

Maar bij MBO- en VMBO-opleidingen is dat beeld helemaal omgekeerd. Er is weinig of zelfs teruglopende instroom bij dergelijke opleidingen. En dat terwijl er juist heel veel vraag is naar mensen met zo’n opleiding. Van der Gaag: “Wij lieten onderzoeksbureau CE Delft vorig jaar berekenen hoeveel banen de overstap naar aardgasvrije wijken bij elkaar oplevert. Hun conclusie was dat dat gemiddeld tot 11.000 extra voltijdsbanen leidt, en daarin is het verlies aan werkgelegenheid binnen de ‘oude energie’ al verrekend. Elfduizend banen  erbij – dat is per jaar, he, engeldt tot zeker 2035. En dat hebben we het dus puur over de gebouwde omgeving. In andere sectoren ontstaat ook veel meer vraag.”

IT-achtig werk

Je kunt er goed je brood mee verdienen, we hebben er behoefte aan. Toch is het niet populair. Hoe komt dat?
“Dat is een hele goede vraag. Kennelijk zijn dat soort opleidingen niet zo populair, misschien omdat ze minder status hebben. Er moet echt in het imago geïnvesteerd  worden. Ik heb het niet onderzocht, maar ik vermoed dat veel jongeren denken dat het vies werk is. Maar het is tegenwoordig juist erg IT-achtig werk. In een autowerkplaats heeft bijna niemand meer vieze handen. Auto’s zijn gewoon rijdende computers aan het worden, zeker als ze elektrisch zijn. Het imago van MBO-werk moet eigenlijk óók in transitie.”

Loopt de energietransitie gevaar door gebrek aan arbeidskrachten?

“Gebrek aan menskracht heeft zeker invloed op het tempo van de energietransitie en op de kosten ervan. Als personeel schaars wordt, gaan de kosten omhoog. Tijdens de economische crisis verdiende een installateur ontzettend weinig, sociaal gezien misschien wel té weinig. Dus het is goed dat daar een correctie op komt. Maar als een zzp’er in de bouw- of installatiesector binnenkort ruim drie keer zoveel kost, betekent dat dat de installatie van warmtepompen, zonnepanelen, het vullen van spouwmuren allemaal fors duurder worden. En dat moeten we voorkomen.”

Elke dag moeten er duizend woningen van het aardgas worden gehaald. Daar is nu niet genoeg arbeidskracht voor.

Is er nu al sprake van kostenstijging door personeelsgebrek?
“Het is een relatief nieuw probleem, want de energietransitie begint eigenlijk pas net op gang te komen in Nederland. Maar we zien wel aankomen dat dit op korte termijn een grote factor gaat worden. Je kunt uitrekenen hoeveel arbeidskracht het vergt om elk jaar 250.000 huizen aardgasvrij te maken. Want dat is het soort aantallen waarmee we rekening moeten houden, als we de doelen van het klimaatakkoord willen halen: dan moeten er elke dag duizend woningen van het aardgas worden gehaald. Zodra je uitrekent hoeveel mensen je daarvoor nodig hebt, weet je ook dat die mensen er nu niet zijn.”

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons