Principles bedrijven klimaatverandering
Daniël Witte Beeld: Jochem Jordaan

Hij is 22 en vertelt bedrijven wat ze moeten doen

Deze week worden in Londen de Climate Principles for Enterprises gepresenteerd. Een internationale groep rechters en wetenschappers wijst bedrijven in 30 punten op hun verantwoordelijkheid om de opwarming van de aarde te beperken. Eén groepslid is opvallend jong: de Colombiaans-Nederlandse Daniël Witte.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Een jongen van zeven is met zijn ouders op vakantie. Naar de bergen, alweer. Terwijl ze door het landschap rijden, is hij op de achterbank verdiept in zijn gameboy. Zijn moeder opent haar mond om iets te zeggen.
Vijftien jaar later staat diezelfde jongen met een baanbrekend document in zijn handen op een podium tussen een rijtje (oud-)rechters en wetenschappers die twee tot drie keer zo oud zijn als hij. Wat is er gebeurd?

Nou, het begon voor Daniël Witte dus in die auto. Bij wat zijn moeder zei: ‘Kijk eens naar buiten. Als jij kinderen hebt, is dit er misschien niet meer.’ Dat kwam aan: Daniël begon boeken over klimaatverandering te lezen en het nieuws erover te volgen. En als student aan Leiden University College koos hij voor een focus op politiek en milieu.

Nu, tijdens de lancering van de Climate Principles for Enterprises, vertelt de zoon van twee ecologen hoe hij op dat podium is beland.

Hoe leg jij je vrienden uit waaraan je het afgelopen jaar hebt meegewerkt?

“Ik begin altijd bij de expertgroep. Die bestaat uit mensen die elk verstand hebben van een andere tak van het recht: aansprakelijkheidsrecht (Jaap Spier), milieurecht (Brian Preston), ondernemingsrecht (Philip Sutherland) en mensenrechten (James Silk). Zij hebben hun expertises gecombineerd en gezegd: oké, als we aannemen dat het een verplichting is om de opwarming van de aarde onder de 2 graden te houden en we bekijken alle bronnen van het recht, wat kunnen we dan zeggen over de plichten van individuele spelers?”

In de Principles staat precies wat ieder bedrijf moet doen om voldoende bij te dragen. Ze bieden duidelijkheid, daar zit de kracht

“Iedereen is het wel eens over die maximaal 2 graden opwarming (zoals afgesproken in het Klimaatakkoord van Parijs). Maar niemand praat vervolgens over wat ieder voor zich moet doen om dat doel te bereiken: wat moet ik doen, wat moet jij doen? Een bedrijf moet minder broeikasgassen uitstoten, maar hoeveel minder precies? In de Principles staat precies wat ieder bedrijf moet doen om voldoende bij te dragen. Ze bieden duidelijkheid, daar zit de kracht van de Principles.
Wat zijn de Climate Principles for Enterprises?

De Principles zijn 30 punten waar elk bedrijf of grote belegger zich volgens het bestaande recht aan moet houden. De makers hebben daarvoor allerlei soorten recht doorgespit en geïnterpreteerd: van mensenrechten tot aansprakelijkheidsrecht. Het is bedoeld als inspiratiebron voor bedrijven, politici, investeerders, banken, ngo’s en pensioenfondsen. Als een bedrijf zich niets van de Principles aantrekt, kunnen ngo’s proberen die bedrijven via de rechter tot verandering te dwingen. Daar is wel een welwillende rechter voor nodig, omdat de Principles niet bindend zijn. Het document is een opvolger van de Oslo Principles uit 2015, dat ging over hetzelfde onderwerp maar dan over de verplichtingen van staten.

Jaap Spier zegt in een interview met Trouw dat hij goede hoop heeft dat beleggers zich aan de Principles houden, maar dat hij minder hoge verwachtingen heeft van bedrijven: “Sommige bedrijven doen al heel veel, heus, ook in Nederland. Maar ik heb ook gesprekken gehad met bedrijven, die zeggen: wij willen zelf bepalen wat we doen (tegen klimaatverandering). Nou prima, als het maar genóég is. Maar de bereidheid om na te gaan wat genoeg is, zie ik niet erg. Kijk naar het Energieakkoord: het is stukken beter dan niets, maar het is echt nog niet genoeg.”

Hoe ben jij bij de Principles betrokken geraakt?

Toen ik Jaap Spier googelde, moest ik wel even slikken

“Dat is wel een grappig verhaal. Ik kwam oud-rechter Jaap Spier 1 toevallig op een conferentie tegen en vertelde hem dat ik met duurzaamheid bezig was. ‘Oh, ik ook’, zei hij. Ik had toen nog geen idee wie hij was. Hij kon me misschien helpen werkervaring op te doen, dus maakten we een koffie-afspraak. Van tevoren heb ik hem even gegoogeld, toen moest ik wel even drie keer slikken.”

Uiteindelijk ging je hem helpen met de Principles. Wat heb je precies gedaan?

“Jaap had iemand nodig om te helpen met het schrijven van de toelichting van de Principles. We hebben het samen uitvoerig gehad over verschillende versies. Daarbij kwam het van pas dat bij mijn studie de voertaal Engels was en dat ik een minor over milieu heb gevolgd. Ook hebben we een aantal malen met Philip en Brian gesproken en hun uitvoerige input verwerkt. Samen bereidden we gesprekken met derden voor, bijvoorbeeld met een belangrijke ngo die we achter ons wilden hebben. En ik heb gezorgd voor een website.”
Wat staat er in de Principles?

-Elk bedrijf moet elk jaar zijn uitstoot van broeikasgassen met een bepaald percentage omlaag brengen. Om dat te percentage te bepalen, adviseren de Principles te kijken naar de totale hoeveelheid broeikasgassen die de wereld nog kan uitstoten om onder de 2 graden te blijven. Zo kan je berekenen hoeveel elk land elk jaar mag uitstoten. Dat wordt elk jaar een kleinere hoeveelheid, dus elk land moet elk jaar met een bepaald percentage omlaag. Bedrijven in dat land moeten met datzelfde percentage omlaag, al hebben landen wel enige vrijheid om deze verplichting voor bepaalde bedrijven te verscherpen of te verzachten.

-Een bedrijf is verplicht om sowieso alle uitstootbesparende maatregelen te nemen die geen geld kosten (of waarvan aannemelijk is dat ze worden terugverdiend). De overstap van fossiele naar hernieuwbare energie hoort hier ook bij.

-Een bedrijf moet geen activiteiten doen die excessieve emissies veroorzaken, zoals het besturen van een kolencentrale zonder voor die emissies te compenseren.

-Bedrijven moeten veel zelfonderzoek doen (bijvoorbeeld hoe kwetsbaar ze zijn voor klimaatverandering en wat de emissies zijn van hun producten en diensten) en dit openbaar maken.

-Beleggers moeten onderzoeken of een bedrijf waarin ze willen  investeren genoeg verantwoordelijkheid neemt volgens de Principles. Is dit niet zo en wordt er toch geïnvesteerd, dan moeten de beleggers hun macht gebruiken om het bedrijf de juiste kant op te sturen.

Noem eens een Principle dat je heeft verrast?

We schrijven dat we niet per se verwachten dat beleggers uit bedrijven stappen die niet aan de Principles voldoen. De divestment movement 2 gaat daarin veel verder dan wij. Maar stel dat ik pensioenfonds ABP ben en ik stap uit Shell, dan betekent dat niet automatisch dat iedereen stopt met benzine tanken. De vraag naar olie is niet van de ene op de andere dag verdwenen. Als we allemaal als hazen met onze investeringen wegrennen bij dat soort bedrijven, betekent dat dat hedgefunds 3 en investeerders uit andere landen die bedrijven opkopen. Zij zullen minder bezig zijn met het bedrijf van binnenuit te veranderen. Dan ben je dus uiteindelijk slechter af… Daar had ik zelf niet eerder zo over nagedacht. 4
Klimaatverandering Principles bedrijven
Jan Ernst de Groot (bestuurslid van Ahold Delhaize), Mark Campanale (Carbon Tracker), Brian Preston, Philip Sutherland, Daniël Witte en Jaap Spier. Beeld: Jochem Jordaan

De Principles zijn niet bindend; ze zijn weliswaar gebaseerd op het recht, maar het zijn geen wetten. Bedrijven kunnen ze naast zich neerleggen. Wat zijn ze dan waard?

Een prisoners’ dilemma: landen en bedrijven willen zichzelf geen uitstootreducties opleggen, zolang ze niet zeker weten dat anderen dat ook doen

“Uiteindelijk zijn maar heel weinig van de internationale frameworks die we hebben voor klimaatverandering bindend. Maar ik denk dat de Principles een opstap kunnen zijn naar iets bindends. Je hebt nu een prisoners’ dilemma: landen en bedrijven willen zichzelf geen verplichting opleggen om minder broeikasgassen uit te stoten, zolang ze niet zeker weten of anderen dat ook zullen doen. Met de Principles weten we precies wat iedereen moet doen en kunnen we daar misschien wél een akkoord over bereiken.”

“Daarnaast kunnen beleggers de Principles gebruiken om bedrijven waarin ze willen investeren te beoordelen: hoe goed scoort dit bedrijf op Principle 1, 2, enzovoort. Zij kunnen bedrijven dan indelen in voorlopers en achterlopers. Dat maakt het aantrekkelijker om in een bedrijf te investeren: hee, dit is een bedrijf van de toekomst!”

Het document telt 293 pagina’s; niet iedereen zal het helemaal lezen. Wat hoop je dat er in ieder geval mee gebeurt?

“Dat we een serieuze discussie krijgen over wie precies wat moet gaan doen. Als we het daarover eens worden, kan dat de basis zijn voor een internationaal akkoord. We moeten niet blijven vastzitten in ‘we moeten meer doen tegen opwarming’. Nee, wie moet wat meer gaan doen?”

En waar zien we jou over vijf of tien jaar?

“Dan werk ik ergens waar ik kan bijdragen aan het oplossen van het klimaatprobleem. Dat kan via de politiek of als onderzoeker zijn. Ik ben van plan om na mijn master op verschillende plekken te gaan kijken: bij een organisatie als Carbon Tracker, een ngo, de EU.”
  1. Jaap Spier is oud-rechter bij de Hoge Raad (de hoogste rechter voor civielrecht, strafrecht en belastingrecht) en is nu hoogleraar Global Challenges aan de UvA. ↩︎
  2. Beweging waarbij beleggers worden opgeroepen om geen geld meer te steken in fossiele bedrijven.  ↩︎
  3. Deze geldschieters staan erom bekend dat ze vooral focussen op de korte termijn: snel geld verdienen. ↩︎
  4. In de Principles staat trouwens wel de verplichting om als belegger te verantwoorden waarom je blijft investeren in zo’n bedrijf en om je macht te gebruiken om het bedrijf de juiste kant op te sturen. ↩︎

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons