Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
De gemeente wil de huizen in de nieuw te bouwen wijk Sluisbuurt op het Zeeburgereiland aansluiten op een HT-warmtenet (HT staat voor hoge temperatuur). Dat warmtenet maakt gebruik van de restwarmte van de aardgascentrale van Nuon. De wijk wordt dus niet aangesloten op het gasnet, maar maakt gebruik van het warme water dat bij de elektriciteitsproductie vrijkomt. Verwarmen met deze restwarmte zou volgens de gemeente minder CO₂ uitstoten dan verwarmen met een warmtepomp en zonnepanelen. Dat voelt onlogisch, en dat is het volgens verschillende deskundigen ook.
Denkfout
De gemeente maakt een denkfout, stelt Pier Vellinga, hoogleraar Klimaat en Water aan de Wageningen Universiteit in een brief. Volgens hem wordt de energie die bewoners met hun zonnepanelen opwekken door de gemeente niet meegenomen in de berekeningen. De redenering daarachter zou zijn dat de panelen vooral elektriciteit opwekken in de zomer, terwijl de warmtevraag vooral in de winter is. Maar dat doet volgens Vellinga helemaal niet ter zake.
“Het is van de gekke dat we anno 2018 in de gemeenteraad moeten discussiëren over nut en noodzaak van zonne-energie
Hij stelt dat je nieuwe woningen beter niet kunt verwarmen met restwarmte van de industrie of van elektriciteits-, gas- of afvalcentrales. Centrale warmtesystemen met warmtenetten pakken volgens hem bijna altijd onvoordelig uit voor de bewoners. Want: relatief duur en weinig flexibel. Overstappen op verwarmen met zonne-energie is met zo’n systeem niet meer mogelijk.
“Het is van de gekke dat we anno 2018 in de gemeenteraad moeten discussiëren over nut en noodzaak van zonne-energie”, zucht Mischa Meerburg van burgerbeweging Amsterdam Fossielvrij. Met Professor Derk Loorbach van transitie-onderzoeksinstituut Drift (Erasmus Universiteit) schreef hij een brandbrief aan de gemeenteraad. “Stem het warmteplan van de Sluisbuurt weg”, riepen ze op.
In dat ‘Warmteplan Sluisbuurt‘ staat dat woningen verplicht moeten worden aangesloten op het warmtenet van Westpoortwarmte (een samenwerking tussen Nuon en de gemeente). Volgens de gemeente is het verdienmodel van Nuon (zoveel mogelijk warmte verkopen) niet in tegenspraak met de opgave om CO2-uitsoot tegen te gaan. “Afwijken van de aansluitplicht is mogelijk voor zelfbouwers en voor ontwikkelaars die een gelijkwaardig of duurzamer alternatief hebben. Het is dus in het belang van Westpoortwarmte om de warmte zo duurzaam mogelijk te leveren en te verkopen, zodat er zo min mogelijk ontwikkelaars afwijken van de aansluitplicht op basis van een gelijkwaardig of duurzamer alternatief.”
Commercieel gedreven
Maar daar is Amsterdam Fossielvrij het dus nadrukkelijk mee oneens. In hun pleidooi worden ze naast door Vellinga ook ondersteund door Andy van den Dobbelsteen, hoogleraar Climate Design & Sustainability aan de TU Delft. In de Sluisbuurt is een duurzaam, CO₂-neutraal en fossielvrij warmtesysteem volgens hem technisch mogelijk. “Deze commercieel gedreven drang naar voortzetting van ‘business as usual’ baart mij grote zorgen”, schrijft hij over het voornemen van de gemeente om HT-industriewarmte te gebruiken. HT-restwarmte is schaars en zou volgens Van den Dobbelsteen gereserveerd moeten worden voor bestaande woningen die slecht te isoleren zijn.
Kan de gemeente het verantwoorden om woningen te bouwen die minder duurzaam verwarmd worden dan mogelijk is, terwijl ze veel beter oudere wijken die toch al van het gas afmoeten op de zeldzame HT-warmte kunnen aansluiten? Een woordvoerder van de gemeente reageert: “Ook van investeerders en ontwikkelaars wordt een forse inspanning verwacht om de warmtevraag van de woningen zoveel mogelijk te reduceren door goed te isoleren en te voldoen aan de (aankomende) BENG-regelgeving.1”
“Vertraging zou spijtig zijn, maar het is beter dan de Sluisbuurt voor decennia veroordelen tot het verkeerde energiesysteem.
Binnen de gemeenteraad leidde het uitstel van de besluitvorming over de Sluisbuurt tot zorg. Betekent dat ook uitstel van de bouw? De stad zit immers te springen om nieuwe woningen. “Als er vertraging komt, is dat spijtig”, zegt Mischa Meerburg van Amsterdam Fossielvrij. “Maar het is beter dan de Sluisbuurt voor decennia veroordelen tot het verkeerde energiesysteem. De manier waarop we met energie omgaan, gaat de komende jaren zeer ingrijpend veranderen. Ook toekomstige huiseigenaren hebben er een belang bij dat hun woningen optimaal zijn ingericht op deze nieuwe realiteit. Partijen die willen opkomen voor de belangen van huiseigenaren, moeten zich realiseren dat de keuze voor het verkeerde energiesysteem mogelijk nadelig kan uitpakken voor de toekomstige verkoopprijs.”
Niet revolutionair
Er is volgens hem veel meer mogelijk dan waar het huidige warmteplan ruimte voor geeft. Als er vanaf het begin minder conservatief was gekeken naar de inzet van nieuwe technieken, dan had het plan nu niet herzien hoeven worden. “We weten al jaren dat we zonne-energie moeten inzetten. Hetzelfde kun je zeggen over vergaande isolatie, balansventilatie, lage temperatuur-afgiftesystemen, warmtepompen etcetera. Erg revolutionair is dat niet. Andere Nederlandse gemeentes laten zien dat het bij nieuwbouw prima kan.”
In 2013 stelde minister Blok, destijds Minister voor Wonen, al dat lage temperatuurverwarming met een warmtepomp in combinatie met zonnepanelen duurzamer is dan stadsverwarming. Hoe kan het dat de gemeenteraad toch weer pleit voor een HT-warmtenet? De gemeente laat weten dat ze een extern adviesbureau een achttal concepten voor de warmtevoorziening voor de Sluisbuurt hebben laten vergelijken op duurzaamheid en haalbaarheid. Maar het lijkt erop dat de haalbaarheid een stuk belangrijker was dan de duurzaamheid.
Hoogste rendement
“…er zitten hier machtige partijen, de Nuon en de gemeente, die beide belang hebben bij het in stand houden van het systeem…
Op de vraag of de gemeente zelf een belang heeft bij HT-industriewarmte verwijst Meerburg naar een onderzoeksrapport van Drift van afgelopen maart. De onderzoekers hebben diepte-interviews gehouden met dertig betrokkenen bij de gemeentelijke beleidsvorming rondom de energievoorziening in Amsterdam. Een van de respondenten zegt: “(…) Er zitten hier machtige partijen, de Nuon en de gemeente, die beide belang hebben bij het in stand houden van het systeem, omdat zij hun investeringen nog moeten afschrijven (…)”.
Een andere respondent meldt: “(…) Dus de grootste beperking zit hem in het feit dat de gemeente er financieel belang bij heeft om dit waardeloze systeem in stand te houden en dat Nuon natuurlijk ook eigenbelang heeft als private partij die gewoon voor het hoogste rendement gaat. En die gaat het helemaal niet om de langetermijnbelangen van de maatschappij of de aarde (…)”.
Mischa Meerburg, van Fossielvrij Amsterdam, wil niet alleen maar vanaf de zijlijn kritiek uiten. “We hopen dat de wethouder met de ondertekenaars en andere experts het gesprek wil aangaan om samen tot een duurzaam plan te komen. Wellicht willen ambtenaren, de projectontwikkelaar of zelfs de toekomstige bewoners ook aanschuiven bij dit gesprek.”
- BENG staat voor Bijna Energieneutrale Gebouwen. ↩︎
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
Terugkerende klant? Klik hier om in te loggen
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen
