De warmtepompen en zonnecollectoren op het dak van Lucas Boswijk Beeld: Fleur van Munster

De cv is passé

Je mag je cv-ketel vanaf 2021 alleen nog vervangen door een (hybride) warmtepomp of een ander duurzaam alternatief. Maar is zo’n warmtepomp eigenlijk wel een goed idee? Eens kijken op het dak van Lucas Boswijk; die heeft er al twee.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Vol trots laat Lucas Boswijk de installatie op zijn – gedeelde – dak aan een Amsterdamse gracht zien. Een gevaarlijk hoge klusladder leidt ons naar boven. Naast de stadsgeluiden hoor je hier het luide gezoem van twee grote warmtepompen. De rest van het platte dak wordt in beslag genomen door zonnecollectoren – samen voorzien deze machines tien huishoudens van duurzame warmte. Het uitzicht is hier prachtig: “Mijn bovenbuurman wilde er eigenlijk een gezamenlijk dakterras van maken, maar uiteindelijk hebben we met de VVE (vereniging voor eigenaren) hiervoor gekozen.”

Weinig mensen in Nederland zijn zo ver als Boswijk en zijn buren. De meesten hebben thuis een cv-ketel hangen: zo’n weggestopt geval waar je alleen bij stilstaat wanneer je verstijft onder een plotseling ijskoude douche. Toch was de vervanging van de cv-ketel afgelopen week volop in het nieuws. Een brede coalitie van milieuorganisaties, energiebedrijven, cv-ketelfabrikanten en de installatiebranche wil dat cv-ketels per 2021 alleen nog maar worden vervangen door een duurzaam alternatief. Dat kan een all-electric warmtepomp zijn, een zonneboiler, een combinatie van cv-ketel en hybride warmtepomp, of een aansluiting op een warmtenet. Maar is dat haalbaar?

Kat in de zak

Wie niet verduurzaamt, zit straks met een torenhoge gasrekening

Minister Wiebes is enthousiast over het voorstel, en ook woningcorporaties reageren positief. Maar de belangenbehartiger van huiseigenaren VEH vindt dat het ‘cv-verbod’ te vroeg komt, en dat het alle financiële lasten eenzijdig bij de woningbezitters legt. Waarom zo’n losse maatregel invoeren, kijk liever naar het hele pakket per huishouden, redeneert de VEH: soms is isoleren veel nuttiger.

“In wezen is het onderdeel van een integrale aanpak”, zegt Jorien de Lege, campagneleider Energie van Milieudefensie. “Isoleren is altijd de eerste stap, en met een warmtepomp is dat al helemaal nodig.” Toch zijn de zorgen over de kosten van een (hybride) warmtepomp terecht. Hoewel een warmtepomp flink wat energiekosten bespaart, ligt de aanschafprijs (zelfs de goedkoopste variant voor een klein huis komt na aftrek van subsidie uit op circa 3000 euro) fors hoger dan die van een ouderwetse cv-ketel. Tel daar de isolatiekosten bij op en menigeen zal met grote ogen staren naar het slotbedrag. En dan nog al het werk dat erbij komt kijken…

Lucas Boswijk kan daarover meepraten: “Het is een lang en moeizaam proces. Eerst moet je alles isoleren, want een warmtepomp in een niet geïsoleerd huis zal geen energiebesparing opleveren. Dat was een forse verbouwing: alle ramen van dit pand ¬- het stamt uit de jaren zeventig – zijn vervangen. Dan al het uitzoekwerk: op wat voor energieleningen en subsidies heb je recht, wat voor installatie is hier mogelijk en wat heb je daarvoor allemaal nodig, hoeveel het allemaal gaat kosten, en wie het kan installeren. Ik ben alles bij elkaar een jaar of vier bezig geweest met dit project. Je moet het wel leuk vinden.”

warmtepomp
De thermostaat van Lucas BoswijkBeeld: Fleur van Munster
Stel, je ziet zo’n onderneming niet zitten. Wat dan? Jorien de Lege van Milieudefensie is kordaat: “Het alternatief is dat je met een oude gasgestookte cv-ketel in een slecht geïsoleerd huis blijft wonen.” Ze benadrukt dat de belasting op gas in de toekomst alleen maar omhooggaat. “Wie dus niet verduurzaamt, zit straks met een torenhoge gasrekening. Niet verduurzamen is in niemands belang. Daarom willen we deze maatregel graag doorvoeren. Maar iedereen gaat het hoe dan ook in zijn portemonnee voelen.”

De ouderwetse cv-ketel is in alle gevallen een kat in de zak, zegt De Lege. Haar advies: “Als je nu niet anders kan, huur dan tijdelijk een gasgestookte cv-ketel, maar koop ‘m niet.”

Van gas af

Twintig mensen die rond dezelfde tijd willen douchen, dat kan een warmtepomp helemaal niet aan

Zaten Boswijk en zijn buren er wel warmpjes bij, deze koude winter? Boswijk: “Hoe kouder het wordt, hoe meer stroom het kost om het water via de warmtepompen tot een aangename temperatuur te verwarmen. Gelukkig waren de echt koude perioden hier ook heel zonnig: dan komt er veel warmte van de zonnecollectoren. We hebben het niet koud gehad, nee.”

Wel is het belangrijk om te beseffen dat de tien huishoudens nog niet helemaal van het gas af zijn: het douchewater wordt nog met gas verwarmd. “Gemiddeld twintig mensen die ‘s ochtends rond dezelfde tijd willen douchen, dat kan een warmtepomp helemaal niet aan – al douchen we in de zomer ook deels met water verwarmd door de zonnecollectoren, omdat de verwarming niet aan staat. Hopelijk vervangen we de warmteboiler in de toekomst, als de techniek verbeterd is.”

warmtepomp
De zonnecollectoren op het dak van Lucas BoswijkBeeld: Fleur van Munster

Lage drempel

Er wordt gelukkig niet vanuit gegaan dat mensen dit zelf financieel kunnen bolwerken. Een van de voorwaarden voor invoering van de maatregel voor cv-ketels is dat er laagdrempelige financieringsregelingen komen. Zoals de gebouwgebonden financiering, in wezen een soort servicekosten, waarmee je een (hybride) warmtepomp ‘huurt’. De volgende eigenaar neemt die huur dan gewoon over. Hieraan kleeft nog wel wat onzekerheid: gebouwgebonden financiering bestaat nog niet overal en niet op grote schaal.

Voor Boswijk en zijn buren waren er subsidies van City-Zen, en energieleningen via de overheid (RVO-ISDE). Anders hadden ze het nooit kunnen betalen. Wat de bewoners eerst kwijt waren aan de energierekening is nu voor een deel aflossing. De kosten bleven voor hen op die manier ongeveer gelijk.

Milieudefensie ziet daarnaast ook heil in het intrekken van de korting die groot-energieverbruikers, zoals bijvoorbeeld de Hoogovens, momenteel krijgen. Niet alleen is dat een onheuse subsidiëring van grote bedrijven; bovenal kan dat geld beter in een fonds worden gestoken om huishoudens meer te ondersteunen bij hun energietransitie.

Hollen

Beeld: Fleur van Munster
Niet iedereen zal overigens hoeven te investeren in een (hybride) warmtepomp. Veel mensen zullen gebruik kunnen maken van warmtenetten, oftewel de restwarmte uit de industrie. Wie daar wel of niet voor in aanmerking komt is aan de gemeenten, die uiterlijk in 2021 per wijk met een plan van aanpak op de proppen moeten komen. Overigens is de verwachting dat de prijs van warmtepompen in de komende jaren fors zal dalen, net zoals dat eerder met zonnepanelen gebeurde.

Uiteindelijk wordt iedereen beter van de energietransitie, benadrukt De Lege van Milieudefensie. Maar tot die tijd zullen we allemaal onze schouders eronder moeten zetten, willen we van onze kant voldoen aan het klimaatakkoord van Parijs. Hoe Boswijk de toekomst van energie ziet? “We hebben lang stilgestaan, en nu moeten we opeens hollen. Allemaal over op duurzame energie is natuurlijk mooi, maar de burger betaalt nu voor de transitie. Voor een eerlijke verderling moet er een reële prijs op CO2 komen, zodat ook in de industrie en transport slagen zullen worden gemaakt.”

Wie vervangt die ketels?

De rekening voor verduurzaming is niet het enige zorgenkind. Er worden momenteel elk jaar ongeveer 350.000 cv-ketels vervangen, vanaf 2021 dus in combinatie met duurzame alternatieven, terwijl een tekort aan installatiepersoneel voor de warmtetransitie al jaren hoofdbrekens oplevert. Dick Reijman, woordvoerder van UNETO-VNI 1, zegt dat de installatiebranche rekent op een tekort van twintigduizend vaklui tussen nu en 2020. En die inschatting is behoudend: hij houdt nog geen rekening met een versnelling van de energietransitie.

Maar het besef dat de transitie onvermijdelijk vordert, levert ook kansen op. Voor ondernemers. Voor jongeren op zoek naar vaste werkgelegenheid na hun studie. Voor werkzame installateurs, die zich met een meerdaagse cursus kunnen laten bijscholen. Voor zij-instromers en werklozen: Wigger Verschoor van Thuisbaas opperde eerder om bijvoorbeeld vluchtelingen met een technische achtergrond in sneltreinvaart klaar te stomen voor de praktijk van de energietransitie. “Dat gebeurt ook al”, zegt Reijman. Dit schooljaar worden 150 statushouders opgeleid voor een baan in de installatiesector.

  1. UNETO-VNI is de ondernemersorganisatie voor de installatiebranche ↩︎

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons