Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
‘Klimaatverandering is niets’, zeg ik wel eens. Ja, het is een uitermate interessant fenomeen, dat door wetenschappers bestudeerd wordt en waarover zeer terecht veel gezegd en geschreven wordt. Als ik zeg dat het niets is, bedoel ik dat het voor de meeste mensen pas gaat leven als we het verbinden aan een concrete sector of een concreet thema. We hebben het dan doorgaans over de
gevolgen van klimaatverandering. Die bieden een handelingsperspectief.
Logischerwijs wordt binnen de getroffen sectoren en thema’s gezocht naar oplossingen. Agrarische specialisten kijken naar de landbouw, energiedeskundigen nemen onze energievoorziening onder de loep en mobiliteitsexperts zoeken naar alternatieve vervoerssystemen. Dat levert soms hele interessante nieuwe inzichten op.
“
Zij laten nieuw licht op de zaak schijnen, hebben een ander perspectief
Mijn werk brengt me in aanraking met mensen die het heel anders doen. Mensen die vanuit een hele andere discipline naar een probleem kijken. Ze worden meestal niet geremd door gevestigde belangen of hardnekkige gewoontes. Ze laten nieuw licht op de zaak schijnen, hebben een ander perspectief. Meestal zijn het creatieve mensen die zich storten op een concreet vraagstuk, gemotiveerd door berichten over klimaatverandering.
Creatieve geesten
Een mooi voorbeeld is
Sunglacier. Ap Verheggen is een Nederlandse kunstenaar die een even simpele als effectieve uitvinding heeft gedaan. Hij weet met behulp van een zonnepaneel, een ventilator, een koelelement en een afgesloten vat, water uit lucht te halen. Een uitvinding waarvan de toepassingen legio zijn, en waarvan in ieder geval het ministerie van Defensie de strategische potentie al zag. Met Verheggens uitvinding kan een militaire eenheid in droge gebieden zonder vaak kwetsbare aanvoerlijn toch over schoon drinkwater beschikken.
“
Ze werken aan alternatieve airconditioners, slimmer openbaar vervoer of vermindering van afval
Creatieve breinen loslaten op levensechte problemen in onze samenleving is iets wat ook de organisatie
What Design Can Do tot haar missie heeft verheven. In de nu lopende competitie voor oplossingen voor stedelijke energievraagstukken zijn maar liefst 452 inzendingen ingestuurd. Uit al die ideeën zijn er twintig geselecteerd voor een volgende fase, met als uiteindelijke doel ze in praktijk te brengen. De
finalisten werken aan alternatieve airconditioners, slimmer openbaar vervoer of vermindering van afval. Het lezen van deze ideeën inspireert enorm, het bekijken ervan al helemaal. Het zijn creatieve geesten die hiermee bezig zijn, dus het oog krijgt ook wat.
Een idee waarvan ik hoop dat het werkelijkheid zal worden werd me gepresenteerd door Sri Rajah. Deze Maleisische ondernemer bezocht mij vorig jaar om zijn ideeën voor een internationaal watersysteem te presenteren. Zijn Water Grid biedt een alternatieve inkomstenbron voor oliebedrijven, draagt bij aan het vergroenen van woestijnen en (daardoor aan) het reduceren van het broeikaseffect. Hij wil dit doen door rivierwater middels een ingenieus systeem van plastic pijpen te transporteren naar droge gebieden in andere landen, waar dat water gebruikt kan worden voor nieuwe aanplant. Meer out-of-the-box ben ik nog niet tegengekomen. Hopelijk slaagt hij erin zijn ideeën in de praktijk te brengen.
Hardnekkige structuren
Dit zijn zo maar drie voorbeelden van ideeën die het afgelopen jaar op mijn pad kwamen. Zo zijn er nog vele anderen, zoals de
Growboxx van Groasis, die de groei van bomen in droge gebieden mogelijk maakt, of het Groningse
Bioboxx, dat energie fabriceert uit organisch afval. De makers van deze initiatieven hebben gemeen dat ze met passie en creativiteit nieuwe oplossingen aandragen voor hedendaagse problemen.
Helaas hebben ze ook vaak gemeen dat ze die oplossingen moeten realiseren binnen het bestaande systeem. Ze lopen vaak aan tegen bestuurlijke of financiële barrières. Structuren die geënt zijn op het bestaande, soms zelfs onderdeel zijn van het probleem. Denk bijvoorbeeld aan het verminderen van afval. Een nobel streven. Maar er liggen vaak contracten met afvalverwerkers, gebaseerd op volume en voor een bepaalde tijd. Hetzelfde geldt voor regelgeving rond energie. Wie zelf gaat produceren komt ineens terecht in een andere regime, met bijbehorende (belasting)regels.
“
Ontwerpers krijgen niet de hulp om hun idee op grote schaal aan de man te brengen
Met het uitvinden van iets nieuws zijn deze mensen er dus meestal niet. Ze ontmoeten vaak wel sympathie, maar krijgen lang niet altijd de hulp die ze nodig hebben om hun idee op grotere schaal aan de man te brengen. Dat is een volgende fase, een fase van lobbyen en pitchen, van bestuurders en investeerders overtuigen. Een fase waarvoor niet alle kunstenaars en ontwerpers in de wieg zijn gelegd.
Innovatief klimaat creëren
Het zien van al deze voorbeelden inspireert en stemt hoopvol. Het toont aan dat we tot veel in staat zijn en voor nieuwe problemen nieuwe oplossingen kunnen bedenken. Innovatie zal een belangrijk onderdeel van de energietransitie zijn, waarbij de waarde van samenwerking tussen verschillende disciplines niet onderschat moet worden. Laat zoveel mogelijk creatievelingen en ontwerpers zich bezighouden met de vraagstukken die voortkomen uit klimaatverandering.
Tegelijkertijd moeten anderen, inclusief overheden, mee veranderen en omstandigheden creëren waarbinnen dit soort goede ideeën kunnen floreren en uiteindelijk op grotere schaal uitgevoerd kunnen worden. En dat vraagt minstens zoveel creativiteit en lenigheid van geest.
