Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
Weet je nog dat je betaalde per belminuut en internet-tik? En herinner je je de beperkte databundel nog? Die tijd ligt voor de meesten ver achter ons: via vaste bundels kunnen we maandelijks vrijwel onbeperkt televisiekijken, internetten en bellen. En dat doen we dan ook volop.
Het duurt waarschijnlijk niet lang meer voor onze energierekening er ook zo uit gaat zien. Hoe dat komt? Door een optelsom van ontwikkelingen rondom energie.
Nieuwe energie vraagt flinke investeringen
Een van de ontwikkelingen is een omschakeling naar een nieuwe energievoorziening met zon, wind en aardwarmte. Hiervoor worden flinke nieuwe investeringen gedaan: energieproducenten leggen grootschalige
windmolenparken aan op de Noordzee, steeds meer mensen hebben zonnepanelen op hun dak, er worden pompen gebouwd om de
warmte uit diepe aardlagen te gebruiken en er zijn talloze energiecoöperaties waar burgers, boeren en anderen energie opwekken. Netbeheerders maken hun netwerken slimmer en kopen batterijen om te zorgen dat het energienetwerk stabiel blijft terwijl het aanbod aan opgewerkte stroom steeds meer fluctueert.
In een concurrerende energiemarkt stunten energieleveranciers met lage energieprijzen en stoppen ze overige kosten van hun investeringen in het vastrecht. 1 Alles bij elkaar leiden deze investeringen tot hogere vaste kosten op onze energierekening.
“
Nul-op-de-meter-woningen hebben geen energierekening die nul is
Meerdere provincies en woningcorporaties hebben aangekondigd dat ze bestaande woningen willen verbeteren tot zogeheten nul-op-de-meter-woningen. Dit zijn woningen die per saldo geen energie verbruiken omdat ze evenveel energie opwekken als ze zelf verbruiken.
Dit betekent echter niet dat de bewoners van zo’n huis een energierekening hebben die nul is. Integendeel: zij betalen maandelijks een vast bedrag waarmee ze de investeringen ‘afbetalen’ die energieleveranciers, netwerkbeheerders, gemeenten of woningcorporaties hebben gedaan in onder andere isolatie, installaties voor warmteterugwinning en aanleg van warmtepompen of zonnepanelen. Zo betalen we allemaal mee aan een nieuwe energie-infrastructuur.
Steeds meer belang bij stabiliteit
Als de nieuwe infrastructuur er eenmaal is, zijn de productiekosten voor energie vrijwel nul: een extra kiloWatt uit wind of stroom kost niks extra’s binnen de beschikbare capaciteit van de infrastructuur. Dit wordt ook wel zero marginal cost genoemd.
“
Een extra kiloWatt uit wind of stroom kost niks extra’s
Wanneer de zon volop schijnt en het voldoende waait, is er een overschot aan energie en daalt in de huidige situatie de marktprijs naar vrijwel nul. Dan kunnen ook de vaste kosten voor de infrastructuur niet worden doorberekend en terugverdiend. Daarom hebben energiemaatschappijen en netwerkbeheerders steeds meer belang bij stabiliteit op het netwerk en bij stabiele inkomsten voor hun investeringen. Zij willen daarom
liever geen grote fluctuaties in de energieprijs en in het energiegebruik.
Bij mooi weer zitten ze eigenlijk niet te wachten op nog meer stroom uit de zonnepanelen van burgers en zeker niet tegen een door de overheid gegarandeerde ‘hoge’ prijs. Tegelijkertijd is het ook not done om de levering van energie aan consumenten af te knijpen als die schaars is, duur is om in te kopen of als iemands ‘bundel’ op is. Daarom zijn we op weg naar een situatie die we kennen uit de telecom: vaste, ‘all you can use’-bundels.
“
De concurrentie zit ‘m straks niet meer in de prijs
De concurrentie draait bij televisie en internet ook allang niet meer om de prijs per belminuut. Het verschil zit in de bundels: extra televisiezenders, een beetje meer internetsnelheid, gratis streamingmuziek of korting op mobiele telefonie. De meeste energiemaatschappijen anticiperen al op deze toekomst. Eneco, Essent en BudgetEnergie ontwikkelen aanvullende diensten zoals beveiliging (een energiemeter die weet wanneer je uit huis bent), comfort (de verwarming kunnen aanzetten vanuit bed of de auto) en gezondheid (goede nachtrust en binnenklimaat). Hier speelt de slimme thermostaat (Toon, Anna, NEST) een sleutelrol.
Vandebron en
Qurrent zijn uit op een duurzame relatie met hun ‘klanten’ waarbij die lid zijn van een coöperatie en in de toekomst een vast bedrag betalen waarmee ze investeren in duurzame projecten en schone en duurzame energieproductie.
Niet meer zuinig doen met energie
Met de overgang naar een
flat fee-energierekening verdwijnt op termijn een belangrijke prikkel om te bezuinigen op je energiegebruik. Een prikkel die tot nu toe een belangrijke troef was in de energietransitie en
een reden voor de verplichte invoering van de slimme energiemeter. Door zuiniger te stoken, LED-lampen en zonnepanelen te kopen en op andere manieren te investeren in bezuiniging, kon je je energierekening verlagen. Die tijd is bij een
flat fee-rekening voorbij: de kosten voor investeringen kun je nooit meer terugverdienen.
En zo gaat de energietransitie meer over het schoner en duurzamer maken van onze energiehuishouding dan om het besparen van energie. Eigenlijk is dat ook wel logisch. Als we steeds meer energie duurzaam gaan opwekken, kunnen we meer energie consumeren zonder het milieu extra te belasten.
“
In de toekomst leven we misschien zelfs in een wereld met een overvloed aan energie
Over enkele decennia zouden we zelfs kunnen
leven in wereld met een overvloed aan energie: de prijs van zonnepanelen blijft dalen en het rendement blijft toenemen, als we op grotere schaal energie kunnen opslaan. Dat kan weer gebruikt worden voor het maken van waterstof, dat kan dienen als uiterst schone brandstof voor voertuigen.
Hoe het pad naar de toekomst er precies uit gaat zien, zal sterk afhangen van het overheidsbeleid. Maar op termijn lijkt een flat free-energierekening onvermijdelijk. De reclamespotjes waarmee we nu nog verleid worden (‘Goed voor het milieu én voor je portemonnee!’) hebben hun langste tijd gehad. Een overheid die de komende decennia nog flink wil inzetten op energiebesparing zou goed na moeten denken of dat gezien deze ontwikkelingen wel haalbaar is.
