2018: een succesvol jaar voor de klimaatdiplomatie?

Klimaatgezant Marcel Beukeboom is net terug uit het Poolse Katowice, waar de jaarlijkse VN-klimaattop plaatsvond. In deze blog blikt hij terug: wat heeft de top en de rest van het jaar eigenlijk gebracht voor het klimaat?

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Een jaar geleden blikte ik in mijn eerste blog van 2018 vooruit op wat het jaar allemaal zou gaan brengen op mijn terrein, dat van de klimaatdiplomatie. Ik benadrukte de rol van steden, staten en bedrijven, de zogeheten niet-statelijke actoren, bij het vergroten van concrete klimaatactie.

Ook voorspelde ik dat het VN-klimaatbureau, The Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) de noodzaak om niet verder op te warmen dan 1,5 graden ondubbelzinnig zou onderstrepen. Net terug van de klimaattop COP24 in Katowice, en nog voordat 2018 echt is afgelopen, is dit een mooi moment om de balans op te maken.

Succes of gefaald?

Was Katowice een succes of een mislukking? Deze vraag is mij de afgelopen dagen door diverse media voorgelegd. De kern van mijn antwoord was steeds: we zijn tevreden met de uitkomst.

Diplomatie is de kunst van het haalbare en dit is nu het maximale

Wil dat zeggen dat het niet beter had gekund? Of dat landen nu genoeg maatregelen nemen om binnen de grens van 1,5 graden opwarming te blijven?

Tegen de NOS zei ik: diplomatie is de kunst van het haalbare en dit is nu het maximale.

In dat licht moet het resultaat van deze klimaattop gezien worden. Daar moet bovendien de juiste meetlat naast gelegd worden. Het was niet de bedoeling dat aan het eind van deze vergadering een akkoord à la Parijs gepresenteerd zou worden. Ook was het niet de intentie een nieuw temperatuurdoel af te spreken.

Er moest een set van regels en afspraken komen om het Parijs-Akkoord mee uit te kunnen voeren, Parijs 2.0 dus

Klimaattop Katowice: wat staat ons te wachten?

Er moest een set van regels en afspraken komen, om het Parijs-Akkoord mee uit te kunnen voeren. Parijs 2.0 dus. Die afspraken zijn voor een belangrijk deel gemaakt.

Daar waar ze niet gemaakt zijn, er is bijvoorbeeld geen afspraak gemaakt voor een mechanisme in de handel van CO2-uitstootrechten, kwam dat onder meer omdat de Europese Unie geen zwakke regels wilde waardoor het zijn doel – dat bedrijven minder CO2 gaan uitstoten – zou missen.

Maar de ambitie moest toch omhoog? We moesten toch meer doen om minder CO2 uit te stoten?

Strikt genomen was dat dus niet de opzet van deze conferentie.

De hoofddoelstellingen van het Akkoord van Parijs staan nog steeds als een huis:
1. Zorgen dat de opwarming van de aarde ruim onder de 2 graden blijft;
2. Aanpassen aan klimaatverandering;
3. Ombuigen van financieringsstromen om de eerste twee doelen te realiseren.

Omdat het Parijs-Akkoord verder van onderop is opgebouwd, op basis van nationale klimaatplannen, zal het verhogen van de ambitie dus ook van die kant moeten komen. Over hoe dit moet gaan gebeuren, zijn wel afspraken gemaakt in Katowice, net als over het soort informatie dat landen hiervoor moeten aanleveren.

Met deze afspraken zullen landen hun plannen op een vergelijkbare manier, met een zelfde soort informatie en met overeenkomende termijnen gaan opstellen. Op die manier zullen ze inzichtelijker zijn en wordt sneller duidelijk of landen voortgang boeken. Zo weten we dan ook beter waar nog hulp en eventueel extra geld nodig is.

Benelux-Talanoa

Ik schreef een jaar geleden dat 2018 in het teken zou staan van de Talanoa-dialoog, een polder- initiatief van het eilandenrijk Fiji, dat de voorzitter was van de vorige klimaattop, om bij te dragen aan ambitieverhoging.

We wisten immers in Parijs al dat de nationale klimaatplannen ons bij elkaar opgeteld niet op een pad naar ruim onder de 2 graden zouden leiden. Daarom was al voorzien in een proces dat voor ambitieuzere plannen moet zorgen.

Nederland heeft het afgelopen jaar zijn best gedaan om dit proces succesvol te laten worden.

Ik vind de Benelux-Talanoa een geslaagd voorbeeld. Mede dankzij dit initiatief ontstond in België een stevig politiek debat dat uiteindelijk leidde tot hogere ambitie bij onze zuiderburen. Zo komen er steeds meer landen in Europa waar we hogere emissiereductiedoelen kunnen afspreken.

In Katowice vond de voorlopige apotheose van de Talanoa-dialoog plaats. De Nederlandse minister van Economische Zaken en Klimaat Eric Wiebes voerde een geëngageerd gesprek met collega’s uit onder meer de eilanden in de Grote Oceaan Nauru en de Marshalleilanden, alsook met de burgemeester van de Zweedse hoofdstad Oslo.

Deze en andere gesprekken leidden uiteindelijk weer tot de Talanoa Call for Action, die op zijn beurt is meegenomen in de conclusies van de conferentie.

Turbulente tijden

Daarmee zijn we bij de rest van de politieke agenda gekomen. De redenen waarom de Franse premier Macron, de Duitse bondskanselier Merkel en de Britse premier May niet bij de opening van de klimaattop in Katowice aantraden zijn bekend: ze waren druk met gele hesjes, de Brexit-deal en andere binnenlandse aangelegenheden. En over klimaatontkenner Trump heb ik het dan niet eens meer.

Zo mooi als de sterren in 2015 in een lijn stonden, met poolster Obama voorop, zo verspreid staan ze nu aan het firmament

Cop24 Katowice

Hoe krijgen we de CO2-uitstoot omlaag?

Zo mooi als de sterren in 2015 in een lijn stonden, met poolster Obama voorop, zo verspreid staan ze nu aan het firmament. Tegen die achtergrond is het des te bewonderenswaardiger dat er een akkoord van Katowice is gekomen.

Nog steeds is de moeilijkste stap aan de lidstaten zelf: het aan banden leggen van de eigen CO2-uitstoot

Ik denk echt dat we dit kunnen benoemen als overwinning voor de multilaterale klimaatdiplomatie.

Terwijl op gebieden als handel, veiligheid en migratie de loopgraven dieper lijken te worden en de muren hoger, hebben we op dit terrein vooruitgang geboekt met een op regels gebaseerd systeem, het zogenoemde Rulebook, waarbinnen we kunnen samenwerken. Nog steeds is de moeilijkste stap aan de lidstaten zelf: het aan banden leggen van de eigen CO2-uitstoot.

Nederland gidsland?

De Nederlandse klimaatdiplomatie bleef te midden van al deze onrust een vaste koers varen. Aan het begin van het jaar was al duidelijk dat we een minister van Economische Zaken én Klimaat zouden krijgen. Inmiddels is duidelijk dat het hele kabinet zich inzet voor het klimaat.

Premier Rutte maakte onlangs op de Amerikaanse tv-zender CNN voor een internationaal publiek duidelijk wat onze intenties zijn.

Bron: twitter.com
Ook minister Kaag (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking) die voorzitter is van het Nationally Determined Contributions (NDC)-partnerschap, dat beoogt broeikasgassen te verminderen en klimaataanpassingen te realiseren in minder ontwikkelde landen, toont inzet.
Datzelfde geldt voor het initiatief van minister Van Nieuwenhuizen (Infrastructuur en Waterstaat) voor een Global Commission on Adaptation en de niet aflatende inzet voor een Circulaire Economie van staatssecretaris Van Veldhoven. Deze kabinetsbrede inzet draagt bij aan het beeld dat het nu menens is.

Deze kabinetsbrede inzet draagt bij aan het beeld dat het nu menens is

Natuurlijk kunnen deze initiatieven alleen maar een succes worden als ze ook geschraagd worden door nationale actie. Zoals een nationaal Klimaatakkoord. Terwijl ik dit schrijf, wordt de laatste hand gelegd aan dat akkoord. Dit gaat hopelijk een mooi uitroepteken zijn achter een jaar waarin niet alleen landen, maar ook steden en bedrijven hun steentje hebben bijgedragen.
Ik denk hierbij aan Nijmegen, dat als Groene Hoofdstad van Europa laat zien hoe het in de praktijk moet, maar ook aan Nederlandse bedrijven die met innovatieve ideeën laten zien dat klimaatactie ook gewoon business is. En aan de vele initiatieven, van de Jonge Klimaatbeweging tot the Ocean Cleanup, die hoop geven voor een toekomst waarin we de beloften van Parijs gaan waarmaken.

Te beginnen in 2019.

De plasticsoep en hoe het de aarde helpt opwarmen

Hart voor klimaat: dit leren we van Nelson Mandela

Klimaatwetenschappers: spreek een taal die iedereen begrijpt

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons