Want plastic soep kun je niet eten

Jasper wacht nog steeds op zijn 3D-printer, waarin hij zijn plastic afval kan gooien en nieuwe dingen kan maken. Ook wil hij graag een wijkvarken met de buurt. Zo kan hij zijn GFT-afval kwijt en leren de kinderen in de buurt weer waar dat karbonaadje of speklapje nou echt vandaan komt. Jasper: “Ik heb heel veel dromen, waarvan in denk: ‘Jongens, als we dit nou gewoon hebben, dan zou alles een stuk sneller en beter gaan. En als we het dan ook nog samen doen, wordt het nog veel leuker ook!’.”

Jasper: “Eén van de dingen die we samen kunnen doen, is het delen van spullen. De deeleconomie is aan het opkomen en er ontstaan veel deelplatforms. AirBnb is natuurlijk een grote, die zelfs bijna aan zijn succes ten onder gaat. Maar er bestaan ook lokale voorbeelden. Zo zijn er meerdere spullenbibliotheken in Nederland. Waarom zou iedereen een eigen boormachine nodig hebben die je misschien 3 dagen per jaar gebruikt? Spullen worden ook geproduceerd om kapot te gaan. Ze noemen dat dan een ‘product-levenscyclus’. Zo wordt dat zelfs op hogescholen geleerd. Volgens het economisch model dat de meeste bedrijven nog hanteren, worden producten gemaakt die na verloop van tijd kapot gaan, zodat de consument weer nieuwe moeten kopen. Dat is eigenlijk heel gek.

We kunnen echt wel producten maken die veel langer meegaan, alleen moeten we dan het businessmodel van bedrijven veranderen. Bedrijven kunnen bijvoorbeeld hun spullen verhuren, in plaats van verkopen. Zo moeten zij juist duurzame producten maken die lang meegaan. Ze noemen dat pay-for-service. Ze kunnen dan hun kapotte spullen terugkrijgen, uit elkaar halen en onderdelen opnieuw gebruiken. Dat scheelt ook weer kosten in inkoop. Maar veel bedrijven vinden dit nog eng en verschuilen zich dat is vaak allemaal lastig op de balans en accountancy-technisch moeilijk.”

Jasper: “Het is vooral de onwetendheid – duurzaamheid is nog redelijk nieuw en staat vaak pas op plaats 4 of 5 bij bedrijven. Het informeren en bewust maken zijn één van de belangrijkste dingen. Wij doen met de Groene Lobby ook duurzaamheidsscans bij bedrijven. Dan komen we langs en kijken we waar het laaghangend fruit hangt om duurzamer te opereren. Ik verbaas me soms over wat voor simpele oplossingen er zijn. Zo was ik in een kantoor waar het licht gewoon altijd aan staat. Tijdens kantooruren, maar ook buiten kantooruren. Omdat ze die niet uit zetten. Dat zit gewoon niet in hun routine. Zet daar dan een lichtschakelaar met bewegingssensor op en stop er een ledlamp in! Dat is heel goedkoop, want je hebt binnen een jaar je investering terug. En je maakt toch de wereld een stukje duurzamer.”

Jasper: “Het belangrijkste punt van duurzaamheid is efficiëntie. Dat vind ik heel grappig: veel bedrijven voeren een ‘efficiëntie-iets’ in en noemen dat dan duurzaam. Dat klopt ook wel, als je bijvoorbeeld minder diesel nodig hebt om een generator te laten draaien, bespaar je energie. Efficiëntie en duurzaamheid gaan vaak hand in hand. Als een huis niet goed geïsoleerd is: ga asjeblieft isoleren! Een ongeïsoleerd huis verliest veel warmte je huis en dat kost veel geld. En als ik door de stad loop, dan zie ik óveral auto’s. Wat doen die auto’s? Helemaal niks! Een auto staat gemiddeld 23 uur per dag stil. Niks te doen. Als we die auto’s zouden delen, maken we efficiënter gebruik van de auto’s die we toch al hebben. Het levert parkeerplaatsen op en hebben minder files. Efficiëntie is minder verspillen. En voor de ondernemer is het een kostenbesparing. Zo hebben we bijvoorbeeld ook bierblikken ingezameld bij de Haarlemse Honkbalweek. Normaal werden ze weggegooid, maar wij zijn gaan scheiden en hebben de blikken ingeleverd. In plaats van een kostenpost leverde het afval nu juist weer geld op!”

Jasper: “Duurzaamheid heeft met veel verschillende dingen te maken. Zo is bijvoorbeeld biologisch vlees heel goed voor de beesten, maar weer minder voor het milieu. Er is meer ruimte nodig, meer voeding voor de beesten en meer water. Zoveel ruimte en voedsel is er simpelweg niet. Wat beter zou zijn, is als wij mensen gewoon minder vlees zouden eten. En als het vlees dat we eten dan wél biologisch vlees is.”

Dat betekent dat duurzaamheid niet alleen te maken heeft met processen efficiënter maken of besparen op verspilling. Het heeft ook te maken met verandering in het gedrag van mensen. En daarin ligt een reële uitdaging. Hoe verander je gewoonten en gedrag van anderen? Moet iedereen dat niet voor zichzelf bepalen? Jasper ervaart dat positieve communicatie juist heel aanstekelijk werkt.

Jasper: “Ik denk dat keurmerken wel goed werken. Mijn voorkeur gaat dan uit naar positieve communicatie. Dus van: ‘dit beest heeft wél een goed leven gehad en stond lekker in de wei’. In plaats van ‘kijk hoe zielig het voor dit beest is’. Als je mensen negatief bejegent, gaan ze met hun hakken in het zand en zijn ze niet blij met je. Als je zegt: ‘hé, zo kan je het ook doen! En dan doe je ook nog eens iets goed voor het milieu!’, motiveert dat juist wel.”

Door mensen positief te benaderen, zorg je voor meer draagkracht. Oftewel: leuke dingen, daar willen mensen bij horen. Jasper: “Dat zit ook in onze campagnes. Bijvoorbeeld de Groene Muggen, dat zijn opvallend geklede mensen die we in de stad en evenementen inzetten. Die lopen rond om afval op te ruimen die ze tegenkomen, maar ook om mensen te inspireren om ook hun afval in de prullenpakken te gooien, waar het hoort. Dit soort concepten bestaan al. Ik zag het namelijk bij Mystery Land, waar de camping helemaal schoon is, maar dan ook écht schoon. Ikzelf ben Lowlands gewend, wat altijd één grote pokkenzooi is. Bij Mystery Land hebben ze Camping Angels, die doen wat de Groene Muggen doen. Mijn filosofie is dan ook om deze ideeën te verbinden aan mensen. Veel ideeën zijn er al, wij brengen ze alleen onder de aandacht bij consumenten, overheid of de zakelijke markt.”

Jasper: “Door anderen te inspireren om het ook anders te doen, gaat het een stuk sneller. Die snelheid hebben we nodig. Daarom heb ik ook geen concurrenten. Hoe meer mensen met duurzaamheid bezig zijn, hoe beter het is. Ik hoop dan ook dat ik met mijn werk over een aantal jaar niks meer te doen heb, omdat we gewoon een duurzame wereld hebben. Ik verzin dan wel wat anders wat ik kan doen.”