Sinds het oplaaien van het conflict in Darfur is er nauwelijks aandacht geweest voor de uitvoering van het vredesakkoord. Het is begrijpelijk dat bescherming van de inwoners van Darfur veel aandacht kreeg maar door de nadruk op deze crisis raakte de noodzaak voor politieke steun voor het vredesakkoord in de vergetelheid.
Op dit moment is het land dichter bij het weer oplaaien van oorlog tussen Noord en Zuid Soedan dan ooit. In Zuid Soedan zijn volgens de VN het afgelopen jaar meer dan 2.000 mensen door geweld omgekomen. Dit zijn er meer dan in Darfur. Tegelijkertijd is de crisis in Darfur nog verre van voorbij.
De internationale gemeenschap is zeer verdeeld over Soedan. Verschillende landen hebben tegenstrijdige belangen. De VS is bang dat Soedan een thuishaven voor terroristen zal worden. Frankrijk ziet in de huidige regering een gevaar voor hun invloed in landen als Tsjaad en de Centraal Afrikaanse Republiek. China blijft onverminderd investeren in Noord-Soedan, domineert de Soedanese olie-industrie en houdt de Soedanese regering internationaal de hand boven het hoofd. Deze verdeeldheid heeft gevolgen op het hoogste politieke niveau. De VN Veiligheidsraad kan niet tot overeenstemming komen hoe met Soedan om te gaan. De VS proberen door de inzet van een speciale afgezant doorbraken te forceren, maar ook zij geven aan dat niet alleen te kunnen. Nederland kan juist nu een brugfunctie vervullen door met de VS, het Verenigd Koninkrijk en Noorwegen een gezamenlijke politieke strategie te ontwikkelen die om de uitvoering van het vredesakkoord zekerstelt en een nieuwe oorlog voorkomt.
Het Comprehensive Peace Agreement (CPA) bepaalt hoe tussen 2005 en 2011 in Soedan de macht en olie-opbrengsten worden verdeeld, hoe de grens tussen Noord en Zuid Soedan wordt vastgesteld, en dat er vrije verkiezingen zullen worden gehouden. In 2011 volgt een referendum waarin de burgers van Zuid Soedan zullen kiezen of Zuid Soedan als onafhankelijk land verder gaat of deel blijft uitmaken van het grootste land van Afrika.
De grote hobbel op weg naar dat referendum is de verkiezingen, die vastgesteld zijn voor april van dit jaar. Vrijwel niemand verwacht dat deze verkiezingen vrij of eerlijk zullen verlopen, maar er wordt veel waarde aan dit politieke moment gehecht. Het zouden de eerste verkiezingen in 24 jaar; ze zijn bovenal een voorwaarde voor het houden van het Zuid Soedanese referendum.
Voor de bevolking van Zuid Soedan is het referendum over zelfbeschikking het belangrijkste resultaat van het vredesakkoord. Hoewel de situatie in Zuid Soedan aanmerkelijk is verbeterd, ziet het gros van de mensen ondanks de grootschalige hulp via VN en Wereldbank te weinig vooruitgang. Als het idee het referendum mislukt, zullen velen de wapens weer opnemen.
Zonder referendum is er geen uitzicht op vrede en veiligheid en zal de hele regio instabiel blijven. IKV Pax Christi vindt dat minister Koenders tijdens zijn voorgenomen reis naar Soedan duidelijk moet maken dat Nederland, als medeondertekenaar van de CPA, alle partijen in de eerste plaats zal houden aan de realisatie van het referendum voor 9 januari 2011 en dat Nederland voorop stelt dat de keuze van de Zuid Soedanese bevolking wordt gerespecteerd.
www.ikvpaxchristi.nl