Als we nu niet optreden, dreigen er het komende jaar nog eens 500.000 mensen in Afrika aan de gevolgen van Aids te overlijden, aldus WHO en UNAIDS. Dit komt bovenop de bijna 800.000 mensen in deze regio die dit jaar toch al hun leven door aids verliezen. Door de corona-crisis raakt de gezondheidszorg in Afrikaanse landen overbelast. Dat kan leiden tot onderbreking van de behandeling van hiv en beperkte beschikbaarheid van medicijnen, condooms en testen. Het risico bestaat dat de winst in de strijd tegen hiv van de afgelopen jaren nu wordt opgeofferd aan de strijd tegen corona.
Blijf investeren in bestrijding hiv
Volgens de Adviesraad voor Internationale Vraagstukken (AIV) moet Nederland maatregelen en fondsen blijven steunen die de algemene weerbaarheid, o.a. tegen hiv, bevorderen. Die inzet past bij Nederland, dat decennialang een absolute voorloper is geweest bij de bestrijding van hiv en aids. Niet alleen via financiering, maar door consistent aan de kant te staan van diegenen die worden uitgesloten en daardoor ook het hardst worden geraakt door hiv en aids: jonge vrouwen, homomannen en trans genders, sekswerkers en drugsgebruikers. Door hen te betrekken bij de aanpak en hun mensenrechten centraal te stellen is de aidsepidemie ingedamd – maar nog niet ten einde.
Maak kwetsbare mensen weerbaar
We zien dat deze groepen, met wie Nederland al zo lang samenwerkt, ook nu in deze corona-tijd een cruciale rol spelen in Afrika. Zij zijn zodanig vertakt in de lokale gemeenschappen dat zij juist ook nu de meest kwetsbaren bereiken met zorg en informatie. Activisten en lokale zorgverleners gaan er op uit op fietsen om medicijnen te brengen naar mensen die vanwege de beperkende corona-maatregelen niet meer naar de kliniek kunnen; zij zorgen voor voldoende voedsel voor kinderen– cruciaal om hun hiv-medicatie te kunnen innemen – als hun ouders dat niet meer kunnen betalen; zij verspreiden betrouwbare informatie over de risico’s van een corona-besmetting; zij spreken hun overheid aan om goede zorg voor iedereen te bieden. De lessen? Een infectieziekte, of het nu hiv of corona is , kun je niet bestrijden als je mensen uitsluit. Weerbaarheid van juist de meest kwetsbaren vormt de basis van een effectieve bestrijding van een epidemie. Als je niet iedereen bereikt, komt het virus gewoon terug. Gezondheidszorg – inclusief een vaccin – werkt alleen als die voor werkelijk iedereen toegankelijk en betaalbaar is.
Leer van de lessen uit de hiv-bestrijding
Als Nederland wil dat het corona- en het hiv-virus en elk ander nieuw virus dat zich in de toekomst mogelijk nog aandient, effectief wordt bestreden, dan is het noodzakelijk om te blijven investeren in de gezondheidszorg van Afrika. Hiv heeft ons geleerd dat alleen als iedereen, ongeacht waar je geboren bent, aanspraak kan maken op het recht op gezondheid, succes mogelijk is. We kunnen verder voortbouwen op de lessen uit de hiv-bestrijding. Zet toegankelijkheid, betaalbaarheid en inclusie centraal. Ondersteun niet alleen gezondheidssystemen en ontwikkeling van vaccins maar juist ook de mensen voor wie die systemen moeten werken. Voorkom dat de aanpak van één epidemie ten koste gaat van de andere.
