In haar viereneenhalve jaar als journaliste heeft Umaima Ahmed flink wat te verduren gekregen.
“Beginnend met ‘je bent een bitch’ tot ‘je verdient het gedood te worden want je bent tegen de staat’. Dit zijn twee uitersten. Je kan je zelf een voorstelling maken van wat daar tussenin zit,” zei ze.
Ahmed, 33, werkt voor Pakistaans weekblad The News on Sunday. Sinds het begin van haar journalistieke carrière heeft ze geschreven over gevoelige onderwerpen waaronder terrorisme en genderrelaties.
En soms worden haar Twitter-meldingen overspoeld met berichten van trollen.
“Zelfs een simpele vraag stellen [op social media] kan ertoe leiden dat mensen je volgen, je beginnen lastig te vallen en je uitschelden. Het kan behoorlijk traumatisch zijn,” zei ze.
Ahmed is geen uitzondering. Een enquête onder Pakistaanse journalisten door de Digital Rights Foundation (DRF), een partner van Free Press Unlimited, toonde aan dat 66 procent van respondenten ervaring had met ‘digitale onveiligheid’. Dit omvat, maar beperkt zich niet tot, gehackt worden, bedreigingen, chantage en gedurende langere tijd lastiggevallen worden.
Voor vrouwen ligt het getal nog hoger: 72 procent zei digitale onveiligheid meegemaakt te hebben, tegenover 61 procent van hun mannelijke collega’s.
Veel vrouwen die zich verzetten tegen de status-quo krijgen te maken met “buitengewoon verzet en misbruik,” zei DRF oprichter Nighat Dad. Dad is een bekende digitale rechtenverdediger. In 2016 won ze de Mensenrechtentulp en in 2015 noemde het Amerikaanse TIME Magazine haar als één van de “leiders van de volgende generatie”.
“Als het gaat om vrouwelijke journalisten is dit erg seksueel van aard. Ze worden niet lastiggevallen op basis van hun verslaggeving, maar op basis van hoe ze eruit zien en hun lichaam,” zei Dad.
De online intimidatie zet diversiteit onder druk in een land waar vrouwen toch al een klein deel van de journalisten uitmaken. Bijna de helft van de respondenten in de DRF-enquête zei dat ze zelfcensuur hadden toegepast vanwege online onveiligheid.
“Ik heb gezien dat vrouwelijke journalisten terughoudend zijn in het online posten van gevoelige content. Er is zelfcensuur, niet alleen vanwege het misbruik waar ze online mee te maken krijgen, maar ook omdat er echte angst bestaat dat dit offline misbruik wordt,” zei Dad.
Vrouwennetwerk
Met steun van Free Press Unlimited onderhoudt DRF een groeiend netwerk voor vrouwelijke journalisten. De leden maken deel uit van een actieve WhatsApp groep waar ze ervaringen en advies uitwisselen. Vrouwen in het netwerk hebben deelgenomen aan trainingen in digitale veiligheid gefinancierd door Free Press Unlimited. Samen onderhouden ze ook een website genaamd Hamara Internet – “Ons Internet” waar ze stukken over digitale rechten kunnen bijdragen.
Mariem Saeed is de projectmanager bij DRF die het netwerk onderhoudt. Sinds de start heeft ze het netwerk zien groeien van 45 naar meer dan 90 leden. Op sommige ochtenden wordt Saeed wakker met zo’n 200 nieuwe WhatsApp berichten in de groep.
“Vrouwelijke journalisten zijn erg enthousiast om mee te doen,” zei ze. “Ze vinden er een ruimte waar ze openlijk allerlei onderwerpen kunnen bespreken … het is een veilige haven voor ze.”
De vrouwen in het netwerk hebben deelgenomen aan trainingen in digitale veiligheid. Foto: DRF
Onderwerpen die binnen de WhatsApp groep besproken worden zijn bijvoorbeeld online intimidatie en hoe om te gaan met trollen, maar de vrouwen praten ook over het glazen plafond in Pakistan en uitdagingen in hun privéleven.
Volgens Saeed zijn veel vrouwen niet op de hoogte van digitale veiligheidsmaatregelen. Daarom zijn veiligheidstrainers aanwezig in het netwerk om advies te geven over wat te doen als bijvoorbeeld de e-mailaccount van een lid is gehackt. In sommige gevallen worden leden doorverwezen naar de Cyber Harassment hulplijn van DRF, die in de eerste 18 maanden 1.908 telefoongesprekken afhandelde van mannen en vrouwen die online intimidatie meldden.
Naast advies over veilige online communicatie en hoe om te gaan met trollen voelen leden zich gesterkt door het gemeenschapsgevoel in de groep.
“Zodra je iets deelt komen andere vrouwen naar voren die zeggen dat ze soortgelijke situaties meemaken,” zei Umaima Ahmed.
“Het geeft je nieuwe ideeën en het vertrouwen dat iemand achter je staat, dat je er niet helemaal alleen voorstaat. Het geeft je het gevoel dat je op iemand terug kunt vallen.”
Maatschappelijke evolutie
Mariem Saeed merkt op dat de online behandeling van vrouwen is verslechterd. “In het begin, toen het internet en digitale technologieën opbloeiden, dacht men dat social media een plek zou zijn waar vrouwelijke journalisten zich openlijk zouden kunnen uitdrukken. Maar door de jaren heen is het er slechter op geworden,” zei ze.
Toch bestaat de hoop dat er verandering aankomt. De tegenslag die vrouwen krijgen, zei Dad, zou een symptoom kunnen zijn van maatschappelijke evolutie.
“Vrouwen komen uit hun comfortzone en uit hun huis. Hoe meer ruimtes ze opeisen, hoe meer uitdagingen ze te verduren krijgen,” zei ze.
“De maatschappij is aan het evolueren. Maar tegelijkertijd vind ik dat we dit proces makkelijker moeten maken voor vrouwen, zodat ze niet ontmoedigd raken.”
