Wat betekent sociaal ondernemerschap in een samenleving waarin participatie voorop staat en burgers steeds meer eigen initiatief nemen? Ondernemerschap is steeds meer geïntegreerd in het dagelijks leven van burgers. Gesloten bibliotheken worden door actieve buurtgenoten ingericht als ontmoetingsplek en moeilijk overleefbare buurthuizen fungeren tegenwoordig als broedplaats voor nieuwe ideeën in de wijk. Lokale initiatieven slagen er steeds vaker in op een duurzame manier sociale impact te creëren en een positief verschil te maken in de samenleving. In ons denken en praten over sociaal ondernemerschap leggen we echter vanzelfsprekend de link met welbekende succesverhalen als Tony Chocolonely, Dopper en Fairphone. Toch lijkt het erop dat beide, zowel sociaal ondernemers als wijkinitiatieven, hetzelfde doel hebben: het creëren van sociale impact. Waar verschillen buurtinitiatieven dan van sociaal ondernemers? Deze vraag komt steeds vaker aan het daglicht sinds het ontstaan van succesvolle bottom-up wijkinitiatieven. Doen zij daadwerkelijk andere dingen dan sociaal ondernemers? Uit een vergelijkend onderzoek tussen buurtinitiatieven en sociale ondernemingen is gebleken dat de twee partijen meer op elkaar lijken dan we in eerste instantie dachten. Om de verschillen en overeenkomsten te duiden kunnen we vijf categorieën op het continuüm van buurtinitiatief tot sociaal onderneming onderscheiden.
Categorie 1: Feel good initiatives
Bij deze categorie moet je denken aan gezamenlijke moestuinen, zang- of theater clubjes in de wijk die door buurtgenoten zijn opgericht. Vaak is er één voorzitter of organisator die de kar trekt en ontstaan er mooie ontmoetingen. Deze initiatieven zijn in de meeste gevallen opgezet door middel van een eenmalige subsidie en kunnen blijven bestaan door lidmaatschap van buurtbewoners.
Categorie 2: Buurtinitiatieven als facilitators
Hierbij moeten we denken aan leegstaande bibliotheken en buurthuizen die door actieve buurtbewoners weer benut worden en fungeren als ontmoetingsplekken. Ruimtes worden vaak verhuurd aan verenigingen of ondernemers die workshops willen geven. Daarnaast spelen vrijwilligers een sleutelrol in het bestaan van deze initiatieven. Deze initiatieven gebruiken een verdienmodel maar kunnen niet overleven zonder externe financiering, zoals subsidies of donaties van fondsen.
Categorie 3: Ondernemende buurtinitiatieven
Deze buurtinitiatieven hebben de ambitie om door te groeien en te exploiteren met behulp van een financieel duurzaam model en willen hun dienst of product graag in de markt zetten op een ondernemende manier. Ze zijn in staat zelf inkomsten te generen en opereren onafhankelijk van subsidies of fondsen.
Categorie 4: Sociale ondernemers met lokale focus
Deze groep ondernemers heeft een product of dienst die succesvol in de markt is gezet (of gezet gaat worden). Zij zouden graag hun dienst of product doorontwikkelen naar andere steden of locaties, of hun concept implementeren binnen een nieuwe sector. Ze creëren sociale impact maar hebben geen ondernemers missie om complexe wereldproblemen op te lossen.
Categorie 5: Sociale ondernemers met globale focus
Deze ondernemers hebben een duidelijke wereldmissie en willen impact maken op wereldschaal met de dienst of het product wat ze in de markt hebben gezet. Ze hebben een activistisch randje en streven ernaar een disruptive effect te genereren.
Omdat we in ons denken en praten over sociaal ondernemerschap in het verleden vooral hebben gefocust op de laatste twee categorieën (sociaal ondernemers met lokale en globale focus) is er een context ontstaan waarin buurtinitiatieven vaak achterwege zijn gelaten. Het is echter belangrijk binnen de toenemende trend van sociaal ondernemerschap onder burgers dat we ook kijken naar de uitdagingen waar deze buurtinitiatieven voor staan. Veel buurtinitiatieven struggelen met het vinden van de juiste middelen (denk aan geld, locatie en netwerk) of ervaringen problemen op het gebied van marketing en communicatie. Zij ontbreken de kennis en tools om om te gaan met moderne uitdagingen. Hierdoor wordt het ze lastig gemaakt om hun goede idee echt in de markt te zetten en te werken met een financieel duurzaam verdienmodel. Op deze manier gaat er actief burgerschap verloren.
Om deze bottom-up buurtinitiatieven een boost te geven is Starters4Communities in de markt gezet. De initiatieven zien veel uitdagingen waar overheden en bestaande organisaties vaak geen passende hulp kunnen of willen bieden. Starters4Communities gelooft erin dat zij een verschil kunnen maken door de bottom-up beweging te voeden door creativiteit van starters op de arbeidsmarkt. In het werk wat Starters4Communities doet focust zij zich op buurtinitiatieven die de motivatie hebben om door te groeien tot een duurzame sociale onderneming. Door starters op de arbeidsmarkt een programma sociaal ondernemen aan de te bieden en hen in praktijk te koppelen aan buurtinitiatieven maken zij het verschil in de samenleving op lokaal niveau.
Wil jij ook verschil maken? Ken of heb je een buurtinitiatief dat ondersteuning nodig heeft? Kijk dan op: www.starters4communities.nl
