Fruit als alternatief voor lichaamsdelen
Het team achter het platform gebruikt met opzet aansprekende content voor moeilijke onderwerpen of taboes. Het fruit vormt bovendien een alternatief voor het tonen van lichaamsdelen, wat aan censuur onderhevig is en kijkers mogelijk zou choqueren.
Afgezien van deze lichtvoetige content hebben de meeste video’s een serieuzere insteek. Op het YouTube-kanaal en de Facebookpagina staan talloze filmpjes waarin verschillende vrouwelijke en mannelijke presentatoren en experts uit de Arabische wereld uiteenlopende thema’s behandelen. Een van hen is de beroemde Egyptische relatie-expert Marwa Rakha. Daarnaast zijn er gespeelde scènes over verlangen, intimiteit en seksuele intimidatie. Op de website zijn fora aanwezig waar gebruikers anoniem vragen kunnen stellen en adviezen kunnen inwinnen, van elkaar en van de beheerders. Een team van psychologen en artsen van het platform geeft antwoord, maar geen sturend advies.
Love Matters Arabic
Abir Sarras is regiomanager Noord-Afrika voor RNW Media, en binnen Love Matters verantwoordelijk voor de coördinatie van het team van tien werknemers in Egypte. Ze werkte eerder als journalist bij de Arabische afdeling van Radio Nederland Wereldomroep, tot de journalistieke omroep in 2012 werd op- geheven vanwege de intrekking van financiering. In 2013 ging RNW Media verder als ngo gericht op internationale programma’s voor jongeren en het creëren van platforms voor sociale verandering. ‘Een wake-up call voor RNW, noemt Sarras de omslag nu, ‘om ons af te vragen waar we echt het verschil konden maken.’ Voorafgaand aan de lancering van Al-Hubb Thaqafa in 2014 werd een vooronderzoek gedaan in Egypte middels een enquête en focusgroepen. Hieruit volgde onder andere het besluit, op aanraden van veel jonge deelnemers aan het onderzoek, om religie en religieuze opvattingen over seksualiteit buiten beschouwing te laten, en de focus te leggen op medische en wetenschappelijke informatie.
Ze vertelt dat ze pas in de twintig was toen ze zich realiseerde dat het Arabische woord bazr clitoris betekent. Sarras: ‘We hadden geen idee hoe we over seks moesten praten. Het was echt door een gebrek aan kennis dat ik zelf geïnteresseerd raakte in dit onderwerp.’
‘In Egypte is er meer openheid over seksualiteit ten opzichte van andere landen in het Midden-Oosten. Daarnaast heeft Egypte een enorme bevolking en speelt het land een centrale rol in de Arabische wereld door de media, cultuur, en de taal. Egyptisch Arabisch wordt overal begrepen. Bovendien komen veel van onze ideeën over seksualiteit uit Egyptische media en films, net als grapjes die we in ons dagelijks leven gebruiken.
Toen ik opgroeide in Palestina citeerden we in bepaalde situaties bijvoorbeeld Adel Imam [een beroemde Egyptische acteur, red.]. Egypte is alleen niet het meest gemakkelijke land om in te werken.’
Is het voor het lokale team de afgelopen jaren moeilijker geworden om te opereren in Egypte onder de repressieve regering van president Abdel Fatah al-Sisi?
‘We zijn heel voorzichtig met wat we publiceren in verband met censuur en kritiek. Maar zolang je in Egypte geen onderwerpen als burgerlijke vrijheden en democratie aanstipt, dan ben je oké. Ironisch genoeg ondervinden we nog de meeste censuur van Facebook. Daarnaast heeft Egypte een enorme bevolking en een groot probleem met gezinsplanning. Als daar niets aan gedaan wordt, heeft het land volgens de Egyptische Population Council in 2050 een bevolking van 150 miljoen. Het is dus in het beste belang van de regering om mensen te onderwijzen over seks en geboortebeperking. Wanneer we onszelf introduceren in Egypte, zeggen we dan ook dat we een ‘reproductive health project’ zijn. Verder zijn we vanaf dag één ‘onder de radar’ gebleven omdat je in Egypte als ngo geregistreerd moet staan en daarmee onder strenge controle valt.’
Is er kritiek op het feit dat het programma wordt aangestuurd vanuit Hilversum?
‘Het hele team dat Love Matters uitvoert zit in Egypte, maar het project wordt nog steeds vanuit Hilversum gecoördineerd. Dat is simpelweg om veiligheidsredenen. Als Love Matters een Egyptische website zou zijn, valt deze onder de mediawetgeving daar. De ruimte en vrijheid voor media in Egypte wordt steeds beperkter. Het is dus echt uit voorzichtigheid dat we alle media en de infrastructuur van het project in Nederland houden. We zijn ook niet geregistreerd in Egypte als een ngo, maar als een ontwikkelingsorganisatie onder een overkoepelend bedrijf in Egypte. Zij bieden ons de mogelijkheid om legaal te werken in Egypte.’
Na de Arabische Lente in 2011 en het vertrek van president Mubarak was er in Egypte veel meer openheid en publiek debat, waaronder discussie over thema’s als seksualiteit en seksuele intimidatie. Tijdens de revolutie vonden afschuwelijke maagdelijkheidstesten bij vrouwelijke demonstranten plaats door het leger in het Egyptisch Museum, en aanrandingen en verkrachtingen op het Tahrirplein, maar we zagen ook de opkomst van ‘anti-harassmentgroepen’ tijdens demonstraties en in de metro. Heeft de Arabische Lente in jouw optiek een positief effect gehad op de manier waarop er over seksualiteit wordt gesproken?
‘Als je, ondanks het falen van de Arabische Lente, naar de successen van de opstanden kijkt, dan kun je in het geval van de Egyptische revolutie zeggen dat er veel meer ruimte kwam om over seksuele rechten en vrouwenrechten, seksualiteit en relaties te praten. De maagdelijkheidstesten en ander geweld tegen vrouwelijke activisten, zoals Samira Ibrahim, hebben daar uiteindelijk ook aan bijgedragen. Er is heel veel gebeurd sinds we in 2014 online zijn gegaan. Het boek van Shereen El Feki Sex and the Citadel kwam uit en er verschenen platforms zoals Ahwaa, Ma3louma van OneWorld, en Raseef 22. Het Goethe-Institut startte onlangs een online platform, jeem.me, over gender en seksualiteit, hoewel de website drie weken nadat het platform online was gegaan al werd geblokkeerd in Egypte. Al deze projecten laten zien dat er meer ruimte aan het ontstaan is om seks en seksualiteit te bespreken in de publieke ruimte.’
