Het lijkt een bijna onwerkelijk megaproject: Een handelslijn van de Atlantische naar de Grote oceaan, dwars door Guatemala. Twee spoorverbindingen, 5 oliepijplijnen en een glasvezelkabel; de plannen voor dit ‘droge kanaal’, concurrent van het Panama kanaal, nemen sinds 2010 steeds concretere vormen aan. Men hoopt dat dat deze nieuwe corridor in 2020 in gebruik kan worden genomen. Echter heeft de organisatie ook te maken met tegenslagen en weerstand van de lokale bevolking.
Economisch belang voor Guatemala
De plannen voor de interoceanische corridor hebben de laatste paar jaar veel steun gekregen. Hoewel het project geen initiatief van de overheid is, maar van private partijen, heeft president Otto Pérez Molina in juli 2013 het droge kanaal benoemd als publiek nut en van nationale interesse. Ook op de website van het project[1] worden de sociaaleconomische voordelen uitgebreid beschreven. Zo zou het bijvoorbeeld (direct en indirect) zo’n 30.000 banen opleveren, investeringen aantrekken, zorgen voor economische diversificatie en een boost zijn voor duurzaam transport. Ook worden specifieke doelen ten aanzien van het duurzaam te werk gaan benoemd zoals waardige werkomstandigheden voor veiligheid en gezondheid, het betrekken en met respect behandelen van de lokale bevolking, en het vermijden van onvrijwillige verhuizing. Dat laatste blijkt echter vanaf het begin al een heikel punt.
Lokale bevolking komt op voor haar rechten
Al snel nadat de plannen bekend werden heeft de organisatie Nuevo Día (voluit: Coordinadora Central Campesina Chortí Nuevo Día) haar zorgen geuit over de interoceanische corridor. De organisatie, die rurale gemeenschappen informeert en traint in zaken als rurale economie, het milieu, rechten en land, heeft met name protest geleverd vanwege de bouw van waterkrachtcentrales die onderdeel zijn van het grotere project. De centrales zouden in hun regio gebouwd worden zonder dat de lokale bevolking daarvan op de hoogte werd gesteld door de regering of achterliggende bedrijven. Dit terwijl de Guatemalteekse staat in 1996, bij de vredesakkoorden na de burgeroorlog, het verdrag 169 heeft getekend waarin staat dat lokale gemeenschappen altijd betrokken moeten worden bij ingrijpende beslissingen betreffende hun land. Vanwege bedreiging en intimidatie krijgen de leden van Nuevo Día sinds 2009 bescherming van Peace Brigades International. Momenteel is alleen de uitvoering van één van de drie geplande waterkrachtcentrales in gang gezet.
Dubieuze verkoopovereenkomsten
Van 2011 tot 2013 zijn er onderhandelingen met de bewoners in de gemeenschappen rondom de interoceanische corridor geweest over de verkoop van hun grond. Er zouden 3.533 verkoopovereenkomsten zijn gesloten met de landeigenaren. De Guatemalteekse krant El Periodico[2] schrijft dat de landeigenaren de deal van hun leven hebben gesloten; een verkoop van het land ver boven de waarde en de mogelijkheid om aandeelhouder te worden van het project. Echter hebben de landeigenaren vele maanden later nog geen cent hiervan gezien, terwijl beloofd was dat het binnen weken rond zou zijn. De onrust in de gemeenschappen is toegenomen en het geduld is op. Op 25 november 2013 kwam de reden van de wanbetaling naar boven; hoofdinvesteerder Eurogas Enterprises blijkt frauduleus te zijn.
Toekomst onzeker
De toekomst van het project lijkt nu onzeker. Veel Guatemalteken lijken het vertrouwen in het project verloren te hebben. Catalán, de zakenman achter het project, zegt snel op zoek te gaan nieuwe investeerders en verwacht dat deze tegenslag slechts enkele maanden zal vertragen.
In Guatemala zijn veel vaker conflicten rondom grote investeringsprojecten. In veel gevallen wordt de lokale bevolking niet betrokken bij besluiten gemaakt door de regering en bedrijven.
[1] http://corredorinteroceanico.com/
[2] http://www.elperiodico.com.gt/es/20131125/investigacion/238525
Tekst: Liedewij van Breugel, landenspecialist Guatemala bij Peace Brigades International – Afdeling Nederland
Foto: corredorinteroceanico.com