In het jaar 79 na Chr. werd niet alleen Pompeï, maar ook het mooie plaatsje Herculaneum getroffen door de uitbarsting van de Vesuvius. Herculaneum werd in die tijd vooral gebruikt als vakantieverblijf voor welgestelde Romeinen en stond vol met rijk gedecoreerde patriciërshuizen met uitzicht op zee. Na de uitbarsting werd Herculaneum niet zoals Pompeï bedekt met vulkanische as, maar met een dikke laag vulkanische modder die varieerde van 9 tot wel 21 meter. Onder de modder, die later versteend is, zijn veel bijzondere dingen bewaard gebleven die je op veel andere archeologische opgravingsplaatsen niet zo snel ziet, zoals mooi bewerkte houten meubels, houten bouwelementen, stoffen, voedingsmiddelen en allerlei papyrusrollen. Ook zijn er van veel gebouwen meerdere verdiepingen intact gebleven, die veel vloerdecoraties, fresco’s, vloer- en wandmozaïeken en wandschilderingen herbergen. Naast huizen zijn er een theater, een palaestra, een basilica en twee thermen-complexen gevonden. Alle gebouwen en meubels samen geven juist door het ‘bevriezingsmoment’ een mooi beeld van het leven van alledag in een Romeinse stad in de twee eeuwen rond het begin van de jaartelling.
Verval en herstel
Al vele jaren kan Herculaneum door toeristen en onderzoekers bezocht worden, maar rond het jaar 2000 is de archeologische site in verval geraakt. Veel gebouwen werden bedreigd met instortingsgevaar of raakten helemaal overgroeid. Ook werden de prachtige decoraties beschadigd door vocht, regen en uitwerpselen van duiven. Een aantal organisaties heeft toen besloten om zich gezamenlijk in te zetten voor het behoud van deze archeologische UNESCO-site. The Herculaneum Conservation Project is in 2001 gestart met enkele noodwerkzaamheden en dit heeft ertoe geleid dat de site sinds enkele jaren weer stabiel is en goed toegankelijk voor publiek. Daken zijn verstevigd, afgebladderde schilderingen gerestaureerd, losgeraakte mozaïeksteentjes weer vastgezet en het oude Romeinse rioleringssysteem is grotendeels hersteld, zodat het overtollige regenwater nu afgevloeid kan worden naar zee. Het duivenprobleem wordt aangepakt, onder andere door af en toe wat valken op de site los te laten. Dit alles leidt ertoe dat de prachtige kunstschatten van Herculaneum steeds beter te bezichtigen zijn.
De toekomst
De uitdaging waar de organisaties nu voor staan is om naast de noodwerkzaamheden ook een lange termijnplan van de grond te krijgen, zodat Herculaneum blijvend goed onderhouden zal worden. Archeologen, architecten, conservatoren en restauratoren ontwikkelen samen strategieën voor effectief behoud, maar het is ook nodig om de lokale bevolking te enthousiasmeren om zich in te zetten voor de archeologische site. Hiermee is Herculaneum een ideale plek om de doelstellingen van de in 2008 opgerichte World Heritage Volunteers (WHV) te realiseren. Deze organisatie wil graag jonge mensen en jeugdorganisaties betrekken bij het behoud en de promotie van werelderfgoed, onder andere door het bewustzijn van de noodzaak hiervan te vergroten bij de lokale bevolking. Hier komen de SIW-vrijwilligers om de hoek kijken. Over een paar weken nemen zij in Herculaneum deel aan allerlei workshops over World Heritage en het behoud van UNESCO-sites en daarna zullen ze zich inzetten voor het behoud van Herculaneum op verschillende manieren. Ze gaan jongerenorganisaties, culturele instellingen en scholen bezoeken om jongeren en andere mensen te overtuigen zich blijvend in te zetten voor hun eigen gemeenschap en erfgoed. Ook gaan de vrijwilligers zelf als gids bezoekers rondleiden in Herculaneum en zullen ze helpen bij het schoon en netjes houden van de ingang en de rest van de site.
SIW biedt ook vrijwilligerswerk op Werelderfgoed in België, Duitsland, Estland, India, Indonesië, Mexico, Oekraïne en Rusland. Vraag ons naar de mogelijkheden of kijk op onze website naar de groepsprojecten die we aanbieden!
Foto en tekst: Elisa Goudriaan