De overgrote meerderheid van de Europese bedrijven die met mineralen uit conflictregio’s werken nemen niet de verantwoordelijkheid om na te gaan waar hun grondstoffen vandaan komen. Hierdoor lopen zij het risico direct of indirect bij te dragen aan gewapende conflicten. De Europese Commissie wil nog dit jaar met wetgeving komen die verantwoordelijk inkopen van mineralen uit risicogebieden moet gaan regelen. “Als bedrijven niet verplicht worden hierin stappen te zetten, nemen ze dit probleem niet serieus”, aldus onderzoeker Tim Steinweg van Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen (SOMO).
In de VS zijn beursgenoteerde bedrijven sinds de invoering van de zogenaamde Dodd Frank act verplicht om openheid te geven over het gebruik van mineralen afkomstig uit de Democratische Republiek Congo (DRC). Uit het vergelijkende SOMO-onderzoek tussen Amerikaanse en Europese beursgenoteerde bedrijven blijkt dat Europees genoteerde bedrijven nauwelijks inzicht geven in de herkomst van hun grondstoffen. Dit in tegenstelling tot de aanname dat de Europese industrie al stappen zet om het gebruik van conflictmineralen tegen te gaan: “Dat blijkt allerminst waar”, aldus Steinweg.
SOMO onderzocht de inspanningen van 186 beursgenoteerde bedrijven die mineralen gebruiken die onder de Amerikaanse wet vallen. Slechts 12% van de bedrijven die alleen in Europa genoteerd staan – en dus niet moeten voldoen aan de Dodd Frank act – geven openheid over de herkomst van hun conflictgrondstffen. De rest lijkt zich nauwelijks te bekommeren om dit probleem. Vooral in de sectoren consumentenelektronica, hardware, medische apparatuur en ruimtevaart wordt niet of nauwelijks gerapporteerd – minder dan 10% geeft openheid van zaken. Van de bedrijven die wel rapporten en daarover berichten op hun website (34 van de 186), heeft elk een eigen aanpak om de herkomst van mineralen in kaart te brengen. Slechts een handjevol kiest ervoor dit grondig en volgens internationale standaarden te doen. En slechts drie gaan op zoek naar conflictvrije alternatieven binnen de getroffen regio’s in DRC.
Uit het onderzoek van SOMO blijkt dat wettelijke voorschriften een belangrijke drijfveer voor bedrijven zijn om het probleem van conflictmineralen aan te pakken. De Europese Commissie zou er dan ook verstandig aan doen om alle eindgebruikers te verplichten openheid te geven over hun gehele keten. Internationale standaarden stellen dat bedrijven de verantwoordelijkheid hebben om negatieve maatschappelijke gevolgen van hun handelen (zoals het bijdragen aan gewapende conflicten) te identificeren, te voorkomen en ook om bij te dragen aan herstel wanneer toch schade is toegebracht. Dit OESO-principe van due diligence zou leidend moeten zijn voor de nu te formuleren Europese richtlijn.