Duurzame vis kent geen grenzen

Wild, traceerbaar en duurzaam. Daarvoor staat het MSC-keurmerk met de blauwe vis. Het wordt toegekend aan wilde vis-, schaal- en schelpdierproducten van visserijen die aan de MSC-visserij standaard beantwoorden.

De MSC wilt duurzame visvangst bevorderen. Daarvoor werken we samen met milieuorganisaties, visserijen, visverwerkende bedrijven, overheden, distributeurs en wetenschappers. De lat om het MSC certificaat te behalen ligt hoog. De industrie vindt ons programma te groen, ngo’s vinden dat onze lat nog verder omhoog moet. En dat is prima: de rol van een certificatieprogramma is partijen rond de tafel brengen met een onafhankelijk werkingskader.

Naast de visserijen worden ook bedrijven in de toeleveringsketen gecertificeerd. Bij elk bedrijf dat MSC-gecertificeerde vis-, schaal of schelpdieren verkoopt, controleert een onafhankelijke partij of gecertificeerde vis niet vermengd geraakt met andere vis. Dat gebeurt volgens de MSC Traceerbaarheidsstandaard. Zo wordt de vaak complexe toeleveringsketen betrokken in het MSC-programma, van de visveiling tot helemaal aan het einde van de keten waar ook verstogen bij bijvoorbeeld Carrefour duidelijk moeten aangeven welke vis MSC gecertificeerd is.

Vraag naar duurzame vis stijgt
Volgens Wereldvoedselorganisatie FAO is de overbevissing sinds 1970 ieder jaar toegenomen, en wordt inmiddels meer dan een derde van alle visbestanden op aarde overbevist. De stijgende wereldpopulatie zorgt voor een immense druk op visbestanden, 3.3 miljard mensen zijn rechtstreeks afhankelijk van vis voor hun primaire proteïne inname. Het belang van goed beheer in de visserij is daarom niet te onderschatten.

De vraag naar duurzame vis groeit wereldwijd, ook in België. Uit onderzoek van Globescan in het voorjaar van 2022 blijkt dat bijna 70% van de Belgische visconsumenten vindt dat vis enkel van duurzame oorsprong mag komen. Het is dus de normaalste zaak ter wereld dat visserijen duurzaam werken, maar dat vraagt wel de nodige inspanningen.

Goed beheer is de sleutel
De sleutel tot duurzame visserij is duurzaam beheer. Onderzoek gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift PNAS toont aan dat er jaarlijks zelfs tot 16 miljoen ton meer vis gevangen zou kunnen worden wanneer alle visbestanden duurzaam worden beheerd. Hiermee zouden 72 miljoen mensen meer aan hun dagelijks behoefte aan proteïne kunnen worden voorzien.

Door de onafhankelijke, transparante en participatieve werking van het MSC programma (volledig volgens richtlijnen van ISEAL en het FAO), wordt MSC certificatie erkend als indicator voor vooruitgang op de SDG14 van de Verenigde Naties (de Sustainable Development Goals). SDG14, over Leven in het water, verplicht landen ertoe de oceanen, zeeën en mariene hulpbronnen duurzaam te onderhouden en te ontwikkelen.

Goed beheer komt neer op goede afspraken en samenwerking, op lange termijn. Bij tonijn worden de uitdagingen die hierbij komen kijken erg duidelijk. Tonijn is niet één soort, het gaat om meerdere soorten en in meerdere vangstgebieden. Door de grote territoria van tonijn zijn tot wel 20 landen betrokken in onderhandelingen over vangstafspraken.

De afgelopen jaren zorgde de klimaatopwarming nog voor een extra uitdaging: vissoorten verplaatsen zich naar noordelijker wateren. Denk aan kabeljauw, maar ook aan makreel bijvoorbeeld. Meer landen eisen als gevolg hun deel van de (vis)koek op. Bij uitblijven van goede afspraken wordt makreel daardoor vandaag tot wel meer dan 40% meer bevist dan wetenschappelijk advies aanraadt. De vissoort is dan ook niet langer MSC gecertificeerd. Landen moeten dus blijven samenwerken, ook bij veranderende omstandigheden, want een vis kent geen grenzen.

Is vis uit de Noordzee duurzaam?
Vaak wordt gezegd dat het “goed gaat met de visbestanden in de Noordzee”. En hoewel dat voor een groot aantal soorten ook zo is, zijn er ook nog steeds vissoorten in gevaar. “Kabeljauw in de Noordzee herstelt zeer moeilijk sinds de historische overbevissing. Ook wilde zeebaars in de Noordzee is erg kwetsbaar en wordt dan ook steeds vaker gekweekt.”

Ook bijvangst en schade aan de zeebodem blijft een uitdaging die niet zo eenvoudig op te lossen valt voor visserijen in de Noordzee en ver daarbuiten. “Alleen door de structuur en functie van de onderwaterwereld te beschermen, kunnen we het evenwicht in onze mariene ecosystemen vrijwaren”, klinkt het. Gezonde ecosystemen zijn veerkrachtige ecosystemen. Zeker voor de drukke Noordzee liggen daar nog mogelijkheden tot verbetering.

De MSC visserij standaard vereist naast gezonde visbestanden ook dat alle overige zeeleven en onderwaternatuur wordt gerespecteerd, vaak op basis van verregaande voorschriften die volledig transparant en publiek gerapporteerd moeten worden.

Bijna 40% van alle vis die in FAO-visserij zone 27 (de Noordoost Atlantische oceaan) wordt gevangen is vandaag MSC gecertificeerd. (72% indien de huidige geschorst visserijen ook worden meegeteld, oa. de Noordoost Atlantische makreel, Atlanto-Scandian haring, en Noordzee en Noorse kabeljauw bestanden.) “De Vlaamse vloot is niet MSC gecertificeerd, maar het zou als doel voor de Belgische visserij niet misstaan, ook al is het een uitdagend proces. De Belgische visserijsector is klein, waardoor het proces ook kostelijk kan zijn.

Enkele jaren geleden richtte MSC daarom het Ocean Stewardship Fund op, een fonds waarop visserijen een beroep kunnen doen op financiële ondersteuning om actieplannen naar certificering of hercertificering te helpen realiseren. Afgelopen jaar werd 1.3 miljoen Britse pond uit het fonds besteed.

Iedere vijf jaar worden de bestaande criteria in de visserijstandaard aangescherpt of aangepast op basis van nieuwe wetenschappelijke inzichten en feedback op het MSC programma. Helaas blijkt uit onderzoek dat de arbeidsomstandigheden in de visserij soms te wensen overlaten. Zo werden in 2019 de eerste criteria rond arbeidsomstandigheden aan de beoordelingscriteria toegevoegd.

In 2022 wordt zo opnieuw een update van de MSC visserijstandaard doorgevoerd. Thema’s zoals de carbon footprint van visserijen of dierenwelzijn worden volop bestudeerd. Wanneer er éénduidige meetmethodes bestaan die wereldwijd draagvlak vinden, bestaat de kans dat de MSC standaard ook voor deze thema’s in een volgende revisieronde concrete criteria zal vooropstellen.

Wat kan jij doen?
Het MSC label op de vis die je koopt geeft duidelijkheid over de duurzame herkomst, voor vis van dichtbij of veraf. Hoewel het niet het enige middel tot verduurzaming is, biedt MSC wel veruit de meest eenvoudige manier om mét vertrouwen én impact nú als individu wat doen om verandering teweeg te brengen.