We kregen een oproep van zeevaartscentrum MRCC: een helikopter voerde een medische evacuatie uit en ze vroegen onze hulp bij de reddingsactie. Ik had een naar voorgevoel. Het eerste wat ons opviel toen we aankwamen, was de stilte. Normaal zwaaien mensen naar je om hulp als ze ons zien, maar nu waren ze vreselijk stil. Het tweede dat opviel was een zeer sterke brandstoflucht. Toen we dichterbij kwamen, vertelden ze ons dat er doden in de boot lagen.
Doodsworsteling
Ik vroeg toestemming om aan boord te gaan. Het water stond tot op mijn kuiten. Het was zo vol dat ik moeite moest doen om niet op iemand te stappen, maar ik wilde 100 procent zeker zijn dat ze echt niet meer te redden waren. Bij een aantal van hen had de lijkverstijving al ingezet. Daaruit was duidelijk dat ze al een tijdje dood waren. In hun ogen kon ik zien dat ze voor hun leven hadden gevochten.
Schrammen en beten
Als dokter kon ik niets meer voor ze doen. Dus richtte ik me op de mensen die deze beproeving hadden overleefd. Mensen met prikkende ogen van de vrijgekomen gassen of van de brandstof. Mensen met nagelschrammen op hun armen en benen, beten op arm, rug en enkels. Hieruit werd duidelijk dat er een worsteling was geweest, dat iemand plat op de vloer had gelegen, met anderen bovenop, en zichzelf door te bijten probeerde te bevrijden. Wat een vreselijk beeld, wat een chaos.
Meisjes
Met lege ogen staren mensen in het niets. Mensen hebben meestal al trauma’s van hun reis door de Saharawoestijn, van vreselijke dingen die hen in Libië zijn overkomen, en van hun tocht over de zee. Maar wat hier gebeurd was is nauwelijks te voor te stellen. De meisjes, want het ging vooral om meisjes, kwamen uit Nigeria, zo werd ons verteld. Velen hadden ergens vastgezeten en waren al zwakjes. Velen hadden elkaar onderweg leren kennen.
Identificatie
We hebben foto’s van elke overledene genomen, hebben hun leeftijd en andere zichtbare details opgeschreven en dit aan de Italiaanse autoriteiten overhandigd. Helaas kon er tot nu toe maar één vrouw worden geïdentificeerd – door haar echtgenoot. Doordat ze door verstikking om het leven zijn gekomen, zijn hun gezichten zo ernstig vervormd dat het moeilijk is hen te herkennen. We hebben ons psychosociale team die aan de Italiaanse kust gebeld om de overlevenden te helpen deze gruwelijke ervaringen te verwerken. Zij wachten ons in Trapani op waar we de mensen, de levenden en de doden, aan land zullen brengen.
Moeilijk te verkroppen
Ik vind het moeilijk te verkroppen en vind het ronduit walgelijk dat deze meisjes zo vreselijk aan hun eind zijn gekomen omdat zij geen andere weg hebben om naar Europa te komen. Het zijn meisjes met wie je nooit hebt gepraat, van wie je hun verhaal of wie hen zal missen nooit zal weten. Het raakt me nog veel meer omdat dat betekent dat doorgeven wie omgekomen zijn, onmogelijk maakt.
Ziedend en droevig
Ik ben razend en boos op al het beleid om hen vooral te weren. Deze meisjes hebben het dubbele betaald van een vliegticket voor een gedoemde oversteek. Ze zouden niet de woestijn moeten doorkruisen of gedwongen zijn zich te prostitueren of wat dan ook. Ze zouden niet middenin de nacht op een wrak bootje moeten stappen om vervolgens dood te gaan. Dat alles maakt me ziedend en tegelijkertijd heel droevig. Want de enige ‘misdaad’ die zij hebben begaan is de zee proberen over te steken. Ooit hadden ze een toekomst.