Partnerbericht

De hel aan de overzijde van de zee

 

Ik kijk inmiddels heel anders naar de zee dan vroeger. Als de zee ruig is, hoop ik dat ze niet zullen uitvaren en maak ik me zorgen om de mensen die al op het water zitten. Als de zee kalm is, weet ik zeker dat ze op de boten zullen klimmen. Ze zullen met velen de oversteek wagen en hun bagage bestaat voor een groot deel uit hoop en illusies. Sommigen zullen hun bestemming bereiken. En als ze aankomen, zullen ze gefouilleerd worden en als criminelen behandeld worden. Zij hebben echter niets meer te verliezen – ze zijn alles al kwijtgeraakt aan de andere kant van de zee. En hun gezichten zijn zichtbaar getekend door de ontberingen die ze hebben moeten doorstaan.

EERSTEN DIE ZE ZIEN

Ons team werkt sinds oktober 2013 in Sicilië, eerst in de havenstad Augusta, later in Pozzallo. De mensen die geweld in Syrië, Libië of een ander deel van Afrika overleven én de zee ongedeerd oversteken, komen hier aan. Wij staan op de kade. Wij zijn vaak de eersten die zij zien, de eersten die hun hand schudden. En hoewel wij op dat moment nog niet veel hulp kunnen bieden, vinden we het belangrijk dat we daar zijn. Na alles wat deze mensen hebben meegemaakt, mag het niet zo zijn dat ze alleen worden opgewacht door gewapende mannen.

TRIAGE

Op de kade, zodra ze uit de boten komen, identificeren we de mensen die er het ergst aan toe zijn. Zij worden naar het ziekenhuis gebracht. Daarna beginnen we met onze vaste medische triage; we kijken of er mensen zijn met besmettelijke ziekten of andere ernstige gezondheidsproblemen. De meesten blijken echter in behoorlijk goede gezondheid. Het afgelopen jaar hebben we ruim 40.000 mensen door onze triagetent zien komen. Meestal kun je maar twee minuten met elke persoon doorbrengen en je wisselt enkele woorden. ‘Waar kom je vandaan?’ ‘Wanneer begon je reis?’ Ze zijn uitgeput. En ze zijn bang voor het onbekende. Maar ze leven nog. En velen lachen en bedanken ons. Sommige mensen vragen zelfs hoe het met ons gaat. Een enkeling vraagt waar hij nu is.

LUISTEREN

Veel van deze mensen herinner ik me goed. De verlamde vrouw uit Somalië, die gebonden was aan haar rolstoel maar toch had doorgezet. Syrische families die de oorlogstrauma’s op hun netvlies hadden staan. Een oude man die maar bleef zeggen: ‘Ik keek de dood drie keer in de ogen.’ Een baby, een meisje, gered door het reddingsvest dat haar ouders haar hadden omgedaan voordat zij zelf verdronken. Ik herinner me de woorden van een Senegalees meisje nog goed: ‘Ik wil niet meer in slaap vallen, omdat ik niet wil dromen over wat er is gebeurd. Ik wil de zee nooit meer zien. Nooit meer.’ Onze artsen, verpleegkundigen en andere hulpverleners geven de eerste medische hulp. Maar soms luisteren ze alleen maar naar de verhalen van de vluchtelingen. Verhalen die hen elke keer diep raken.

TRAUMA’S

Hun reis houdt niet op als zij de kust van Sicilië bereiken; zij worden overgebracht naar opvangcentra. De meeste mensen zijn asielzoekers. Voor hen wacht een lange periode waarin ze wachten tot hun asielaanvraag behandeld wordt en ze naar een ‘integratievoorziening’ kunnen. In het opvangcentrum kunnen ze niets doen. Ze wachten alleen maar. En bij velen komen juist dan trauma’s naar boven. Psychologen van Artsen zonder Grenzen zorgen ervoor dat de mensen die de grootste behoefte hebben aan geestelijke gezondheidszorg dat ook krijgen. Al is het niet altijd makkelijk om deze mensen eruit te pikken. Alle mensen die deze tocht hebben afgelegd, hebben verschrikkelijke dingen meegemaakt.

GEZONDHEID EN WAARDIGHEID

In 2014 kwamen er een recordaantal mensen aan. Deze stroom aan vluchtelingen zal niet stoppen. Sterker nog, deze zal alleen maar groter worden. Maar de opvang is nog steeds ingericht als noodsysteem, waarin nauwelijks voldoende hulp wordt gegeven en de medewerkers slecht voorbereid zijn op de hoeveelheid mensen die aankomen. Het gaat hier om de gezondheid en waardigheid van duizenden mensen. En daarom helpt Artsen zonder Grenzen in Sicilië. We willen voor onze patiënten zorgen én hun stem laten horen. We willen laten zien waarom deze mensen hun gevaarlijke reis afleggen en dat de opvang in Europa beter kan.

OP DE KADE

Daar werken we ook zelf aan. Samen met nationale autoriteiten en andere hulporganisaties. En dat is soms erg lastig. Er moet zo veel verbeterd worden. Maar we vergeten nooit waarvoor we dit doen. Aan de overzijde van de zee is de hel. Aan deze kant een opvangsysteem dat kraakt aan alle kanten. Ik weet niet of ik moet hopen op een ruige of kalme zee. In beide gevallen zullen wij op de kade staan.

Maart 2015