Partnerbericht

Afschaffen meisjesbesnijdenis kan alleen van binnenuit

Toen ik acht jaar was, liep ik van huis weg om aan een pijnlijke traditie te ontkomen: meisjesbesnijdenis. In de Masai-stam markeert dit de overgang naar volwassenheid. Zodra een meisje ‘vrouw’ is geworden, gaat ze van school af en is ze klaar om te trouwen en kinderen te krijgen – hoe jong ze ook is. Hoewel ik flink werd geslagen, weigerde ik ‘the cut’ te ondergaan. Na verloop van tijd en vele gesprekken later lukte het me eindelijk om mijn grootvader – een Masai-elder met veel aanzien – te overtuigen. Ik hoefde niet besneden te worden en mocht gewoon op school blijven.

Helaas valt mijn persoonlijke overwinning in het niet bij de schokkende ervaringen van meisjes en vrouwen die wél besneden zijn. Wereldwijd zijn naar schatting 200 miljoen vrouwen en meisjes besneden. Elk jaar lopen drie miljoen meisjes het risico de schadelijke praktijk te ondergaan. Binnen mijn stam houdt meisjesbesnijdenis direct verband met ‘huwbaar zijn’. Het wordt meestal uitgevoerd bij meisjes jonger dan vijftien jaar. Meisjesbesnijdenis veroorzaakt ernstige medische complicaties, zoals extreme pijn, overmatig bloeden, wondinfectie en soms de dood. Het is een schending van de mensenrechten en bestendigt de vicieuze cirkel van genderongelijkheid (Duurzaam Ontwikkelingsdoel 5: wereldwijde gelijkheid bereiken en alle vrouwen en meisjes mondig maken).

De laatste jaren is er veel aandacht voor meisjesbesnijdenis. Dankzij dit bewustzijn is besnijdenis nu strafbaar in de meeste landen. Daders riskeren een aanzienlijke gevangenisstraf, waaronder levenslang in Kenia, Oeganda en Guinee. Maar wettelijke – en beleidsinterventies alleen zijn niet voldoende. Meisjesbesnijdenis kan alleen aangepakt worden als iedereen erbij betrokken wordt: elders, politieke leiders, ouders, jongens, meisjes. In mijn werk bij Amref Flying Doctors hebben we daarom expres sleutelfiguren binnen gemeenschappen aangesproken in onze poging om meisjesbesnijdenis af te schaffen. Dit model is in een aantal Afrikaanse landen succesvol en kan als blauwdruk dienen voor het beëindigen van meisjesbesnijdenis in de rest van de wereld.

Onze aanpak is gebaseerd op besef dat duurzame (gedrags)verandering in de allereerste plaats moet komen uit en geleid moet worden door de gemeenschappen zelf. Door begrip te hebben voor het culturele belang van overgangsrites is er ruimte gecreëerd voor een alternatief: een meisje kan nog steeds volwassen worden, maar dan zonder de daadwerkelijke besnijdenis. In onze aanpak informeren we gemeenschappen over de gevaren van besnijdenis en bouwen we aan consensus om meisjesbesnijdenis af te schaffen. In het alternatieve ritueel combineren we de traditionele ceremonie met seksuele voorlichting en besteden we aandacht aan het belang van scholing, ook voor meisjes.

In minder dan tien jaar tijd hebben meer dan 16.000 meisjes in Masai- en Samburu-stammen alternatieve rituelen doorlopen. Iets wat alleen mogelijk was dankzij de steun van belangrijke sleutelfiguren. Hoewel het tij dus aan het keren is, moet er meer worden gedaan om de prevalentie van meisjesbesnijdenis terug te dringen. Onze aanpak kan daarbij als overtuigend succesmodel dienen.

Door Nice Leng’ete. Nice werkt voor Amref Flying Doctors en staat op de TIME 100 List of Most Influential People (2018).