Dit feit wordt nog wranger met de wetenschap dat er efficiënte, snelle diagnostische tests en behandelingen bestaan. De op artemisinine gebaseerde combinatietherapie (ACT) blijkt een zeer doeltreffende behandeling. ACT werkt snel en kent nauwelijks bijwerkingen. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en 41 Afrikaanse landen hebben ACT opgenomen in hun richtlijnen om malaria te bestrijden.
Er is ook een betrouwbare en gemakkelijk te gebruiken diagnostische test: met één druppel bloed is het resultaat na vijftien minuten bekend. In 2009 diagnosticeerde en behandelde Artsen zonder Grenzen meer dan één miljoen patiënten in dertig verschillende landen met succes. Op dit moment bevecht Artsen zonder Grenzen samen met de overheid in Burundi een enorme malaria-epidemie: meer dan 60.000 mensen zijn er al getest en behandeld.
Desondanks krijgen vele mensen die koorts hebben systematisch malariamedicijnen, ook al zijn ze niet eerst voor malaria getest. Dat leidt niet alleen tot het onnodig voorschrijven van ACT, maar het kan ook ernstige gevolgen voor de patiënt hebben: hij of zij wordt wellicht niet behandeld voor de echte oorzaak van de koorts. Het gebruik van diagnostische tests, zoals aanbevolen door de WHO, kan dat risico verminderen. Artsen zonder Grenzen gebruikt sneltesten of microscooptesten.
De distributie van preventieve middelen, zoals geïmpregneerde muskietennetten, moet aanzienlijk uitgebreid worden. Betrouwbare tests en behandelingen moeten op veel grotere schaal worden ingevoerd. In landen waar armoede wijdverspreid is, betekent dat dat toegang tot gezondheidszorg gratis moet worden. Uit ervaringen van Artsen zonder Grenzen in landen als Mali en Sierra Leone blijkt dat het aantal patiënten dat met succes wordt behandeld, kan verdrievoudigen als medische zorg gratis is. Belangrijker nog is dat het aantal sterfgevallen waarvan malaria de (mede)schuldige is, aanzienlijk kan afnemen.
2010 is een cruciaal jaar in de strijd tegen malaria. In september zullen regeringen uit de hele wereld de vooruitgang in het behalen van de millenniumdoelen bekijken. Het doel voor malaria is een halvering van het aantal patiënten in 2015. De grootste donoren zullen beslissen hoeveel ze schenken aan het Global Fund, een organisatie die malaria, tuberculose en hiv/aids bestrijdt.
De noodzakelijke middelen om malaria te bestrijden zijn er. Nu moeten ze gebruikt worden. Veel landen hebben de voorbije jaren vooruitgang geboekt in de strijd tegen malaria. Ze werden daarbij voornamelijk gefinancierd door het Global Fund. Maar in veel andere landen is er nog veel werk aan de winkel. Welvarende landen moeten ontwikkelingslanden blijven steunen in hun strijd tegen malaria – en een goede financiering van het Global Fund maakt daar deel van uit.
Het opstellen van de millenniumdoelen, en de daarmee uitgesproken beloften, gaf mensen in ontwikkelingslanden hoop. Hoop dat het niet langer normaal zou worden gevonden dat er elke dag nog zoveel mensen sterven aan ziektes die te voorkomen én te behandelen zijn. Dat het niet langer als ‘business as usual’ wordt gezien dat mensen komen te overlijden omdat ze niet de behandeling kunnen krijgen die ze nodig hebben. Of die hoop waarheid wordt zal afhangen van hoe de wereld reageert op de voortslepende noodsituatie waaraan malaria en andere dringende gezondheidsproblemen in ontwikkelingslanden ten grondslag aan liggen.